Πρωτοβουλία για την αλλαγή στην επιμέλεια των παιδιών
Το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής και ο σύλλογος Συνεπιμέλεια (www.synepimelia.gr) έχουν ιδρυθεί με στόχο τη διεκδίκηση κοινής επιμέλειας από τους δύο γονείς που χωρίζουν και την επιστημονική υποστήριξη της πρακτικής. Είναι το ελληνικό τμήμα του διεθνούς επιστημονικού κινήματος International Council of Shared Parenting (www.twohomes.org), το οποίο μάχεται για να αλλάξει το μοντέλο ανατροφής των παιδιών χωρισμένων γονέων σε αυτό της κοινής ανατροφής. Όσον αφορά την Ελλάδα, δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο που να στηρίζει το αίτημα της συνεπιμέλειας.
Η κοινή ανατροφή (shared parenting – sharenting) είναι το μοντέλο ανατροφής παιδιών που εξαπλώνεται ραγδαία. Σήμερα και οι δύο γονείς εργάζονται, με αποτέλεσμα αμφότεροι να συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή των παιδιών παίρνοντας από κοινού τις αποφάσεις (κοινή γονική μέριμνα/επιμέλεια) και να περνούν ίσο χρόνο μαζί τους (ορίζεται ως ίσος ο χρόνος αν το παιδί περνά τουλάχιστον το 35% του χρόνου του, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι διανυκτερεύσεις, με κάθε γονέα του). Ξεκινώντας ως ακαδημαϊκή πρόταση το 1997 στη Γαλλία, η εναλλασσόμενη κατοικία εμπλούτισε το μοντέλο της κοινής επιμέλειας που είχε προηγηθεί και από τις αρχές του 21ου αιώνα έγινε υποχρεωτική σε χώρες όπως οι Γαλλία, Βέλγιο, Δανία, Σουηδία, Αυστραλία, Βραζιλία, Μεξικό, Ελβετία, σε 17 πολιτείες των ΗΠΑ κ.λπ.
Το νομολογιακό έθιμο της αποκλειστικής επιμέλειας που έχουν επιβάλει τα ελληνικά δικαστήρια κινείται σε παντελώς αντίθετη κατεύθυνση· αυτό το φαινόμενο έχει ξεκινήσει από την επομένη της αλλαγής του οικογενειακού δικαίου το 1983. Το δόγμα της βιοκοινωνικής υπεροχής της μητέρας στην ανατροφή του παιδιού που ενδυναμώνεται με τον άρρηκτο ισχυρό ψυχικό δεσμό που έχει αναπτυχθεί στη συνέχεια της νηπιακής ηλικίας έρχεται για να θεμελιώσει τη συστηματική ανάθεση της επιμέλειας αποκλειστικά και κατά τεκμήριο στη μητέρα.
Σύμφωνα με το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής, η κατηγοριοποίηση «όλες οι μαμάδες είναι καλές και ίδιες, όλοι οι μπαμπάδες είναι κακοί και ίδιοι» και άρα «το παιδί πάει στη μητέρα» εξυπηρετεί την ανημποριά του δικαστή να διαχειριστεί υποθέσεις για τις οποίες δεν έχει τις απαιτούμενες ειδικές επιστημονικές γνώσεις. Η κατηγοριοποίηση οδηγεί σε δίκες που διεξάγονται με στερεότυπα και προειλημμένα αποτελέσματα και γι’ αυτό τον λόγο σε διακρίσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι δικαστές αντί να προστατεύουν το συμφέρον του παιδιού προστατεύουν το δόγμα.
Ένα διαφορετικό μοντέλο
Το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής ζητάει να εναρμονιστεί το ελληνικό μοντέλο με το νέο διεθνές πρότυπο, το οποίο έχει συνενώσει τη γονική μέριμνα με την επιμέλεια και τη φροντίδα και σύμφωνα με το οποίο οι γονικές ευθύνες είναι κοινές και αδιάσπαστες, όποια κι αν είναι η προσωπική κατάσταση των γονέων. Επίσης διεκδικεί:
1) Ο τόπος κατοικίας του παιδιού να αλλάζει μόνο με συμφωνία των γονέων ή με δικαστική απόφαση.
2) Την ανατροφή των παιδιών να αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς, είτε είναι παντρεμένοι, σε σύμφωνο συμβίωσης ή σε διάσταση είτε πρόκειται για αναγνωρισμένα παιδιά εκτός γάμου.
3) Τα παιδιά να διαμένουν ίσο χρόνο στα σπίτια και των δύο γονιών, ενώ η επιμέλεια να παραμένει κοινή.
4) Οι γονείς να συμπληρώνουν σχέδιο ανατροφής παιδιού, υπόδειγμα του οποίου χορηγείται από το κράτος, το οποίο συμπληρώνεται από το δικαστήριο στα σημεία όπου οι γονείς δεν συμφωνούν.
5) Να καταργηθεί η αντιδικία και να εισαχθεί η συναινετική επίλυση των διαφορών για την ανατροφή παιδιών με τη δικαστική μεσολάβηση.
6) Οι δαπάνες ανατροφής των παιδιών να κατανέμονται με το σχέδιο ανατροφής μεταξύ των γονέων αφού ληφθεί υπόψη ο πίνακας αντικειμενικών αξιών διατροφής, ο οποίος θα καταρτίζεται από το κράτος.
7) Δικαστικές ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες να καλύπτουν με τις επιστημονικές γνώσεις που θα συνεισφέρουν το κενό του δικαστή.
8) Η γνώμη του παιδιού να ακούγεται από ειδικούς επιστήμονες και όχι από ανειδίκευτους δικαστές.
