Η τελευταία δεκαετία σηματοδοτήθηκε από τη γρήγορη ανάπτυξη των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τεχνολογιών μέσω του ηλεκτρονικού υπολογιστή και του διαδικτύου. Το διαδίκτυο, που ορίζεται ως ένα πλέγμα δικτύου αποτελούμενο από δισεκατομμύρια υπολογιστές συνδεδεμένους από κάθε μέρος του πλανήτη, μέσα από τις διάφορες υπηρεσίες που παρέχει (π.χ. συνομιλίες σε πραγματικό χρόνο, διευκολύνσεις σε τραπεζικά θέματα, αγορές κλπ.) κατάφερε να προσφέρει μεγάλες διευκολύνσεις και άμεση σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων, ανεξάρτητα από το χώρο και το χρόνο στον οποίο βρίσκονται. Τα οφέλη του διαδικτύου πολλά, αφού κατάφερε να απλοποιήσει τη ζωή των ανθρώπων σε πολλούς τομείς, να ενισχύσει την επικοινωνία μεταξύ των χωρών και να δημιουργήσει το καλύτερο και μεγαλύτερο εκπαιδευτικό εργαλείο μέσα από την πληθώρα των πληροφοριών που παρέχει. Το διαδίκτυο παρέχει σωρεία υπηρεσιών μέσα από τις οποίες μπορεί κάποιος να κοινωνικοποιηθεί χρησιμοποιώντας τα προγράμματα άμεσης επικοινωνίας (chat rooms), ή ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης.
Κοινωνικά Δίκτυα και σελίδες κοινωνικής δικτύωσης
Οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι χώροι στους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να χτίσουν κοινωνικά δίκτυα ή κοινωνικές σχέσεις με άτομα με τα οποία μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα. Οι σελίδες αυτές, παρέχουν τη δυνατότητα στον κάθε χρήστη που διαθέτει προφίλ, να επικοινωνήσει με φίλους του, με συγγενείς του (ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε άλλη χώρα) αλλά και με άγνωστα άτομα, σε πραγματικό χρόνο. Επιπρόσθετα, οι σελίδες αυτές επιτρέπουν στους χρήστες τους να ανεβάσουν φωτογραφίες και βίντεο στο προφίλ τους, να εκφράσουν πώς αισθάνονται την κάθε δεδομένη στιγμή, και να μοιραστούν σκέψεις και οτιδήποτε άλλο θέλουν με τους “φίλους” τους, τα άτομα δηλαδή, τα οποία έχουν αποδεχθεί να συνδεθούν με το προφίλ τους.
Ο όρος “σελίδα κοινωνικής δικτύωσης” έχει ευρύτερα εξισωθεί με το πρόγραμμα Facebook™. Αυτό είναι λάθος. Υπάρχουν άπειροι χώροι στον κυβερνοχώρο (όπως και στον πραγματικό χώρο) όπου μπορούμε να αλληλεπιδρούμε με άλλους ανθρώπους. Επιπρόσθετα, οι τεχνολογίες συνεχώς συγχωνεύονται και εξελίσσονται. Για παράδειγμα, τα σημερινά τηλέφωνα είναι και φωτογραφικές και υπολογιστικές μηχανές και Η/Υ. Ένας χώρος ο οποίος στο παρελθόν εξυπηρετούσε μόνο μια ανάγκη, σήμερα προσφέρει και άλλες υπηρεσίες. Για παράδειγμα, στο Google+ (επέκταση του GMAIL™) ή στο Hotmail™, παραδοσιακές εταιρείες παροχής ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μπορεί σήμερα να κάνει κάποιος “φίλους,” ή να “βλέπει” αν κάποιος είναι online (δηλ. συνδεδεμένος την ίδια στιγμή) και να ξεκινήσει ένα chat (δηλ. να ανταλλάσσει μηνύματα σε πραγματικό χρόνο). Ενώ όλοι θεωρούμε το Skype™ ως το μόνο πρόγραμμα βίντεο-τηλεφωνίας, σήμερα μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει με ήχο και βίντεο μέσα από τη σελίδα του ηλεκτρονικού του ταχυδρομείου.
Συνεπώς, οι ιδεατοί χώροι μέσα από τους οποίους τα παιδιά επικοινωνούν και κοινωνικοποιούνται
διευρύνονται συνεχώς.
Όπως και στον πραγματικό κόσμο, έτσι και στον κυβερνοχώρο ανοίγουν “νέα clubs,” “χώροι στοιχημάτων,” “γυμναστήρια,” “σχολεία,” “νυκτερινά κέντρα,” κλπ., και προσφέρονται νέες ευκαιρίες για συναντήσεις και δραστηριότητες, οι οποίες όμως εμπερικλείουν ευκαιρίες και κινδύνους. Η πρόκληση για μας τους γονείς παραμένει όμως η ίδια: Πού και με ποιούς συναναστρέφεται το παιδί μας.
Η επιλογή ναι ή όχι στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης δεν υπάρχει. Η μόνη επιλογή είναι:
Σωστή, έγκυρη και συνεχής γονική ενημέρωση και ανάπτυξη δεξιοτήτων και καλλιέργεια υπευθυνότητας στα παιδιά.
Το Facebook™ και τα Κυπριόπουλα
Το Facebook™ ξεκίνησε το 2004 από τον Mark Zuckerberg, ένα 23χρονο φοιτητή του Harvard. Μέσα σε ένα χρόνο απέκτησε 1 εκατομμύριο χρήστες. Σήμερα έχει πάνω από 1,2 δισεκατομμύρια. Το 2015, 50 εκ. τα οποία θα έχουν ήδη αποβιώσει θα έχουν προφίλ στο Facebook™ τα οποία θα φιλοξενούν φωτογραφίες, διαδικτυακές διασυνδέσεις και συζητήσεις. Αυτοί οι αριθμοί δίνονται για να αντιληφθεί ο αναγνώστης το μέγεθος, τη σημασία και τις προοπτικές αυτού του χώρου. Οι ευκαιρίες που δημιουργούνται είναι τεράστιες και πρωτόγνωρες.
Στην Κύπρο, 7 στα 10 παιδιά που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο έχουν προφίλ στο Facebook™ (στοιχεία 2010), ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 6/10. Στις ηλικίες 9-10 (για τις οποίες το Facebook™ είναι θεωρητικά απογορευμένο) τα ποσοστά είναι μικρότερα: 4/10 σε σύγκριση με 7/10 στην Ευρώπη. Οι έφηβοι μας έχουν “κλειδωμένα” τα προφίλ τους σε μεγάλα ποσοστά, και αναγράφουν email ή τηλέφωνο σε πολύ μικρότερα ποσοστά από το μέσο όρο στην Ευρώπη. Επίσης, τα ποσοστά παρενόχλησης και εκφοβισμού στην Κύπρο είναι χαμηλότερα. Παρόλα αυτά, ένα στα έξι Κυπριόπουλα έχει πέσει θύμα εκφοβισμού. Συχνότερα φαινόμενα στην Κύπρο είναι τα ενοχλητικά μηνύματα, οι κλοπές κωδικών, καθώς και μηνύματα που προωθούν το μίσος, το ρατσισμό, την ανορεξία και τη βουλιμία.
Το 85% των παιδιών δηλώνουν ότι έχουν δεχτεί βοήθεια ή μεσολάβηση από τους δασκάλους τους (ΕΕ μέσος όρος 79%), ενώ ταυτόχρονα επιζητούν περισσότερη εμπλοκή των γονιών τους από τους οποίους δέχονται τόση μεσολάβηση όση και από τους συνομηλίκους τους. Η μεσολάβηση εκπαιδευτικών φαίνεται να υπερτερεί της μεσολάβησης των γονιών όσον αφορά κινδύνους του διαδικτύου.
Κοινωνικά Δίκτυα και ευκαιρίες
Πάνω από 1,4 δις. άνθρωποι επισκέπτονται σελίδες κοινωνικής δικτύωσης επειδή αποτελούν ίσως τη μεγαλύτερη εφεύρεση των τελευταίων δεκαετιών όσον αφορά τη δυνατότητα που παρέχουν για ουσιαστική επικοινωνία. Σκέψεις, απόψεις, φωτογραφίες και εικόνες μοιράζονται μεταξύ πολλών ανθρώπων μέσα σε δευτερόλεπτα. Η δημιουργία νέων σχέσεων, ή η διοργάνωση μιας δραστηριότητας είναι υπόθεση μερικών κλικς. Η κοινωνία των πολιτών χρησιμοποιεί το Facebook™ ως χώρο πολιτικής συζήτησης, συγκέντρωσης ομοϊδεατών και οργάνωσης δραστηριοτήτων. Ένας νέος μπορεί να εξασφαλίσει εργοδότηση. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να φέρει σε επαφή δύο άτομα τα οποία έχουν κάτι κοινό και μπορούν να αλληλο-επωφεληθούν. Ο καθένας μπορεί να συμμετέχει σε πολλές ομάδες χωρίς γεωγραφικούς, ή άλλους περιορισμούς και έτσι να ικανοποιήσει πολλές ανάγκες έκφρασης και προσωπικής ανάπτυξης. Αποτελεί ιδανικό χώρο για καλλιτέχνες που βρίσκονται στο ξεκίνημα αλλά και στην κορυφή της καριέρας τους. Το πιο σημαντικό είναι ότι ο καθένας μπορεί να εκφράσει τις απόψεις του, να μοιραστεί τη ζωή του και τις εμπειρίες του ακόμα και αν το ακροατήριο του είναι μικρό. Όλα τα πιο πάνω είναι μεγάλης σημασίας για τα παιδιά, γιατί η πιο σημαντική ανάγκη που έχουν είναι ένα ακροατήριο μέσα από το οποίο να μπορούν να δοκιμάσουν σκέψεις και συμπεριφορές, να προβάλουν την εικόνα που επιθυμούν για τον εαυτό τους και γενικά να πειραματιστούν.
Κίνδυνοι σε χώρους κοινωνικής δικτύωσης
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι κακές συναναστροφές εμπεριέχουν κινδύνους. Αν το παιδί συναναστρέφεται με έναν κλέφτη, ή ένα ναρκομανή είναι πιθανόν να παρασυρθεί στην κλεψιά ή στον εθισμό. Αν επισκέπτεται καμπαρέ ή χώρους ενηλίκων, μπορεί να καταλήξει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης με ανεπανόρθωτες συνέπειες. Ο κυβερνοχώρος δεν διαφέρει. Απλά όλα φαίνονται πιο αθώα, γιατί δεν “φαίνονται.” Οι επόμενες παράγραφοι εξηγούν πώς οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να μετατραπούν σε χώρους εκκόλαψης κακών συμπεριφορών και να εκθέσουν τα παιδιά σε κινδύνους.
Κλοπή
Τα τελευταία χρόνια γίναμε μάρτυρες κλοπών δισεκατομμυρίων. Πολλοί διερωτούνται πώς η κοινωνία μας έπεσε τόσο χαμηλά. “Στις δικές μας εποχές,” λένε οι παλαιότεροι, “δεν κλείναμε καν τις πόρτες των σπιτιών μας.” Η κλοπή ξεκινά από μικρές ηλικίες. Ένα παιδί που μαθαίνει να κλέβει μικροπράγματα στα εφτά του, μπορεί να εξελιχτεί σε αδίσταχτο απατεώνα. Μήπως ευθυνόμαστε γιατί καλλιεργούμε τη νομιμοποίηση της κλεψιάς όταν ως κοινωνία την ανεχόμαστε, δεν την τιμωρούμε και συχνά τη θαυμάζουμε; Η κλοπή ξεκινά με την παράνομη αντιγραφή (κλοπή) ενός τραγουδιού ή μιας ταινίας ή ενός βιντεο-παιχνιδιού στο διαδίκτυο και εξελίσσεται με την αντιγραφή κειμένων και εικόνων από το διαδίκτυο με στόχο την εξαπάτηση των καθηγητών μας. Ως καλοί γονείς δεν πρέπει να ενθαρρύνουμε την παρονομία. Οφείλουμε να γνωρίζουμε τι κατεβάζουν τα παιδιά από το διαδίκτυο και με ποιους συναναστρέφονται καθημερινά στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Είναι σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν τι σημαίνει προσωπικά δεδομένα, πώς προστατεύουμε τα δικά μας και γιατί οφείλουμε να σεβόμαστε τα προσωπικά δεδομένα των άλλων.
Το προφίλ στο Facebook™ είναι όπως το σπίτι μας. Εμπιστευόμαστε την πρόσβαση στους φίλους μας, αλλά το κρατούμε κλειδωμένο για ξένους. Γονείς και παιδιά πρέπει να γνωρίζουν πώς να επιλέγουν τις σωστές ρυθμίσεις ασφαλείας.
Εκφοβισμός
Εκφοβισμός είναι η οργανωμένη, συστηματική θυματοποίηση ενός παιδιού. Το Facebook™ και γενικά οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται δυστυχώς από πολλά παιδιά, συνειδητά ή μη, με τρόπους που επηρεάζουν αρνητικά άλλα παιδιά. Σημαντικό εύρημα των ερευνών είναι ότι τα θύματα εκφοβισμού συχνά εξελίσσονται σε θήτες και το αντίθετο.
Ως γονείς έχουμε καθήκον να παρακολουθούμε τις συναναστροφές και δραστηριότητες των παιδιών μας και να επεμβαίνουμε συμβουλευτικά ή απαγορευτικά όταν αντιληφθούμε ότι μια πράξη πιθανόν να βλάπτει κάποιον.
Εθισμός
Σύμφωνα με έρευνες, ένας στους έξι 15χρονους εμφανίζει συμπεριφορές εξάρτησης από τη χρήση του διαδικτύου. Πιο πρόσφατη μελέτη του European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction έδειξε ότι 1 στους 10 Κύπριους έχουν δοκιμάσει κάνναβι, ενώ ένας στους 23 δοκίμασε κατά τους τελευταίους 12 μήνες. Η Κύπρος βρίσκεται σε σχετικά καλή θέση παρόλο που η χρήση ναρκωτικών αυξήθηκε κατά πολύ τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Το 40% των παιδιών στην Κύπρο παρουσιάζει παρατεταμένη χρήση του διαδικτύου, ποσοστό που είναι πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, ο οποίος ανέρχεται στο 30%. Παρόλη την υπερβολική χρήση όμως, τα παιδιά στην Κύπρο φάνηκε να μην διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την ασφαλή αλλά και γενικότερη χρήση του διαδικτύου, αφού η Κύπρος βρίσκεται ανάμεσα στις χαμηλότερες θέσεις της Ευρώπης. Επίσης, τα Κυπριόπουλα περνούν περισσότερο χρόνο στο Facebook™ από τους Ευρωπαίους.
Ο εθισμός είναι αποτέλεσμα απόγνωσης και αδυναμίας επιλογής μιας διαφορετικής πορείας. Μόνο αν επενδύσουμε στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων θα μπορούν τα παιδιά μας να απασχολούνται δημιουργικά.
Ηλεκτρονική Αποπλάνηση
Οι καμπάνιες για ασφάλεια στο διαδίκτυο στοχεύουν κυρίως στο να μειώσουν στο ελάχιστο θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης. Το διαδίκτυο χρησιμοποιείται ως μέσο εντοπισμού πιθανών θυμάτων και πρόσκλησης παιδιών σε παιδική πορνογραφία. Η Κυπριακή Γραμμή Βοήθειας δέχεται περισσότερα τηλεφωνήματα για τέτοια θέματα από ότι αναμενόταν. Στην Ευρώπη επτά πρόσφατες αυτοκτονίες συνδέθηκαν με παρενόχηση στην σελίδα κοινωνικής δικτύωσης ask.FM, η οποία είναι και στην Κύπρο πολύ δημοφιλής.
Γενικές Στατιστικές: Πού υστερεί η Κύπρος
Το 73% των παιδιών στην Κύπρο που χρησιμοποιεί το διαδίκτυο έχουν δικό τους προφίλ στο Facebook™ ή ανάλογη σελίδα, σε αντίθεση με το 59% του μέσου Ευρωπαίου. Οι εμπειρίες Κυπριόπουλων από υπερβολική χρήση του διαδικτύου βρίσκονται στο 40% σε σχέση με το 30% της Ευρώπης. Το 23% των παιδιών μας δηλώνει ότι συχνά συλλαμβάνει τον εαυτό του να πλανιέται στο διαδικτύο ή σε σελίδες όπως το Facebook™ χωρίς πραγματικά να ψάχνει κάτι ή να ενδιαφέρεται. Για να κατανοήσουμε τη σημασία αυτών των στατιστικών είναι ανάγκη να μελετήσουμε γενικότερες στατιστικές που αφορούν τα παιδιά, την παιδεία και τη διείσδυση του διαδικτύου στη χώρα μας. Για παράδειγμα, βρισκόμαστε στην κορυφή όσον αφορά τον αριθμό υπολογιστών και των έξυπνων τηλεφώνων. Σημασία δεν έχει όμως ούτε ο αριθμός, ούτε ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνονται. Αυτοί θα μπορούσε να είναι δείκτες πλούτου και επίδειξης. Έχει σημασία να δούμε τη μεγάλη εικόνα:
Ρυθμός αύξησης
Η Ρουμανία διαθέτει το πιο γρήγορο διαδίκτυο στην Ευρώπη. Γιατί; Επειδή η κυβέρνηση αποφάσισε ότι αν τα μέτρα που θα λάμβανε θα ανάπτυσσαν τη χώρα με παρόμοιους ρυθμούς όπως οι αναπτυγμένες Ευρωπαϊκές, απλά θα παρέμενε στην ίδια χαμηλή θέση! Στην Κύπρο ο ρυθμός ανάπτυξης του διαδικτύου είναι χαμηλός, άρα η θέση μας θα γίνεται ολοένα και χειρότερη.
Γνώση vs. πρόσβαση
Τα Κυπριόπουλα συγκαταλέγονται στους δραστήριους χρήστες του διαδικτύου (EUKIDS online). Την ίδια στιγμή βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις (μαζί με Τουρκία, Πορτογαλλία κλπ.) όσον αφορά σχετικές γνώσεις και δεξιότητες.
Χάσμα γενεών
Μόνο στην Ελλάδα, Πορτογαλλία, Ρουμανία και Τουρκία οι γονείς χρησιμοποιούν λιγότερο το internet (σε σχέση με τα παιδιά τους) από ότι οι Κύπριοι. Μια δική μας έρευνα (Inetrisks) έδειξε ότι οι περισσότεροι γονείς δεν γνωρίζουν αλλά και δεν αντιλαμβάνονται σωστά τους πραγματικούς κινδύνους του διαδικτύου.
Από τα πιο πάνω επιστημονικά στοιχεία προκύπτουν τρία συμπεράσματα:
- Θέλουμε περισσότερη και όχι λιγότερη πρόσβαση στο διαδίκτυο.
- Τα παιδιά χρειάζονται περισσότερες γνώσεις και δεξιότητες σε θέματα διαδικτύου.
- Οι Κύπριοι γονείς πρέπει να επενδύσουν περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους και με την τεχνολογία για να γεφυρώσουν το χάσμα γενεών.
Η κατάταξη της Κύπρου και οι ευθύνες μας για δράση
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε σε συνεχή “επίθεση” από τη διεθνή κοινότητα για μια σειρά από θέματα. Έχουμε πραγματικές ελλείψεις ή οι ξένοι τα έχουν βάλει με την Κύπρο; Φημιζόμαστε για την έλξη μας σε θεωρίες συνωμοσίας, οι επιστημονικές μελέτες λένε όμως κάτι διαφορετικό από αυτά που αναμασάμε στη μικρή μας κοινωνία. Η Κύπρος κατατάσσεται σε πολύ χαμηλές θέσεις, όχι μόνο σε θέματα διαδικτύου αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς, οι οποίοι όμως επηρεάζουν άμεσα τις συμπεριφορές στο διαδίκτυο. Δεν μπορούμε να κάνουμε πρόοδο στο διαδίκτυο χωρίς να αντιμετωπίσουμε και συναφή θέματα.
Pisa Study
Κατέταξε την Κύπρο στην 46η θέση (από 65), κάτω από τη Σερβία, Τουρκία, και Ρουμανία, και πάνω από τη Βουλγαρία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Καζακστάν όσον αφορά ικανότητες στο διάβασμα, απόδοση στα μαθηματικά και στις επιστήμες.
OECD
Ο Οργανισμός για Economic Co-operation and Development κατέταξε τα σχολεία μας στα 9 χειρότερα και τα παιδιά μας στα πλέον δυστυχισμένα. Ελαφρώς καλύτερες από μας, η Ελλάδα, Σερβία, Ρουμανία, Βουλγαρία και αρκετά καλύτερη η Τουρκία.
EUKIDS online
Η Κύπρος “τερμάτισε” πρώτη σε μια ερώτηση: Θεωρείτε ότι δεν κάνετε αρκετά για τα παιδιά σας και πρέπει να κάνετε περισσότερα (σε σχέση με την προστασία από κινδύνους στο διαδίκτυο);
Πολλές άλλες μελέτες κατατάσσουν την Κύπρο στις χειρότερες θέσεις όσον αφορά το ρατσισμό, το νόημα της ζωής, το κόστος ενός καφέ κλπ. Στην ιατρική, η σχιζοφρένεια ορίζεται ως μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από διαταραχές της αντίληψης της πραγματικότητας. Πώς θα πρέπει λοιπόν να συμφιλιώσουμε τα πιο πάνω επιστημονικά ευρήματα με τις συγκρουόμενες αντιλήψεις μας ότι είμαστε δήθεν οι καλύτεροι γονείς στον κόσμο, ότι νοιαζόμαστε για τα παιδιά μας, ότι τα παιδιά μας δεν έχουν λάβει ποτέ επιβλαβή μηνύματα στο διαδίκτυο όταν αυτά ομολογούν το αντίθετο (βλέπε πιο κάτω), ότι δεν είμαστε ρατσιστές και ότι έχουμε την καλύτερη παιδεία στον κόσμο; Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η αναγνώριση των αδυναμιών μας ως γονιών, αποτελεί μια καλή αρχή.
Γνωρίζουν οι γονείς τι κάνουν τα παιδιά στο διαδίκτυο;
Οι έρευνες μας, έχουν δείξει ότι οι γονείς των παιδιών που ανέφεραν ότι αντιμετώπισαν κάποιον κίνδυνο στο διαδίκτυο συνήθως δεν είχαν επίγνωση του γεγονότος.
- Το 30% των γονέων των οποίων το παιδί έχει δει εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου στο διαδίκτυο, λένε ότι το παιδί τους δεν έχει δει ποτέ τέτοιες εικόνες.
- Το 56% των γονιών των οποίων το παιδί έχει λάβει προσβλητικά ή επιζήμια/επιβλαβή μηνύματα στο διαδίκτυο, λένε ότι το παιδί τους δεν έχει λάβει ποτέ τέτοιο μήνυμα.
- Το 52% των γονιών των οποίων το παιδί έχει λάβει μηνύματα σεξουαλικού περιεχομένου, λένε ότι το παιδί τους δεν έχει λάβει ποτέ παρόμοια μηνύματα.
- Το 61% των γονιών των οποίων το παιδί συνάντησε δια ζώσης κάποιον που ήξερε μόνο μέσω διαδικτύου, λένε ότι το παιδί τους δεν είχε ποτέ τέτοια εμπειρία.
Σε ένα άλλο ερευνητικό έργο, ζητήσαμε από παιδιά και γονείς να περνούν στο διαδίκτυο μαζί, μια ώρα τη βδομάδα. Σημαντικές φάνηκαν να είναι οι αλλαγές στις αντιλήψεις και τις στάσεις των γονιών απέναντι στους κινδύνους γενικά, στους κινδύνους του διαδικτύου, στις δυνατότητες του διαδικτύου αλλά και στη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά. Σύμφωνα με τις αρχικές δηλώσεις των γονιών, οι αντιλήψεις και στάσεις τους για τους κινδύνους γενικά κατηγοριοποιήθηκαν σε αυτούς που παρουσιάζονται συντηρητικοί, σε αυτούς που υπολογίζουν τον κίνδυνο και σε αυτούς που αγνοούν τον κίνδυνο. Κατόπιν, φάνηκε ότι οι στάσεις των γονιών απέναντι στον κίνδυνο διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος του κινδύνου και ανάλογα με τις αρχικές αντίληψεις τους. Ίσως όμως το πιο σημαντικό, ήταν το γεγονός ότι οι γονείς μπόρεσαν να καταλάβουν καλύτερα τι είναι αυτό που ελκύει ένα παιδί στο διαδίκτυο. Επίσης, τα παιδιά αισθάνθηκαν ικανοποίηση που οι γονείς τους αποφάσισαν να επισκεφτούν το χώρο τους και να δεχτούν να τους ξεναγήσει το παιδί. Ως επιπρόσθετο όφελος, οι γονείς δήλωσαν ότι έμαθαν πολύ εύκολα πάρα πολλά για την τεχνολογία.
Εν κατακλείδι, η Κυπριακή έρευνα απέδειξε ότι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους του διαδικτύου είναι να φέρουμε πιο κοντά γονείς και παδιά.
Ως αποτέλεσμα, τον περασμένο χρόνο, η εισήγηση μας υιοθετήθηκε από το συνδέσμο όλων των Κέντρων Ασφαλούς Διαδικτύου της Ευρώπης (Insafe) ως η καμπάνια της χρονιάς με τίτλο Connecting Generations, και η Κύπρος οργάνωσε και φιλοξένησε το μεγαλύτερο ίσως παγκόσμιο συνέδριο στο θέμα, με αντιπροσώπους από 36 χώρες.
Οι τρεις πιο βασικές συμβουλές για γονείς
- Συμφωνούμε με το παιδί (με πλήρη συναίνεση) τους κανόνες πρόσβασης στο διαδίκτυο, τις ώρες, και τους διαδικτυακούς χώρους που δικαιούται να επισκέφτεται. Για παράδειγμα το Facebook™, όπως και πολλά παιχνίδια δεν επιτρέπονται σε παιδιά κάτω των 13. Στη συνέχεια, παραμένουμε συνεπείς στην εφαρμογή όσων έχουν συμφωνηθεί.
- Καθόμαστε τουλάχιστον 1 ώρα τη βδομάδα μαζί με το παιδί μπροστά στον υπολογιστή. Του ζητούμε να μας ξεναγήσει στους χώρους που συχνάζει, να μας δείξει πώς και με ποιούς μιλά και γενικά του προσφέρουμε την ικανοποίηση να γίνει δάσκαλός μας και να μας φιλοξενήσει στον κόσμο του.
- Ενημερωνόμαστε για τις δεξιότητες που απαιτούνται από ένα σύγχρονο νέο και ένα σύγχρονο γονιό. Αυτό είναι αναγκαίο γιατί οι περισσότεροι (παιδιά και γονείς) έχουν την άποψη ότι διαθέτουν γνώσεις και δεξιότητες, ενώ στην πραγματικότητα υστερούν. Στη συνέχεια αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για την απόκτηση όσο το δυνατόν περισσότερων γνώσεων και δεξιοτήτων.
Πού μπορεί κάποιος να αναζητήσει βοήθεια;
Στην Κύπρο υπάρχει από το 2006 το Κυπριακό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου ‘Cyberethics,’ το οποίο λειτουργεί Κόμβο Ενημέρωσης, Γραμμή Βοήθειας και Γραμμή Καταγγελιών. Είναι μέλος της Insafe (Δίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Ασφαλούς Διαδικτύου, της INHOPE (Παγκόσμιο Δίκτυο Κέντρων Καταγγελιών για παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο), και του Commonwealth Cybercrime Initiative.
Τρόποι επικοινωνίας με τη Γραμμή Βοήθειας
- EMAIL: helpline@cyberethics.info
- Tel: 70000 116
- Chat στο www.cyberethics.info ή www.helpline.cyberethics.info ή μήνυμα μέσω του chat για τις ώρες κατά τις οποίες δεν λειτουργεί η γραμμή
- Εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα ‘CyberEthics HotHelp’ στο Apple Store ή Play Store
Τρόποι επικοινωνίας με τη Γραμμή Καταγγελιών
- Tel: 22 67 47 47
- Μέσα από ειδική ανώνυμη φόρμα στο www.cyberethics.info
- Εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα ‘CyberEthics HotHelp’ στο Apple Store ή Play Store
Το Κέντρο συντονίζεται από το Ινστιτούτο Νευροεπιστήμης και Τεχνολογίας και έχει ως εταίρους το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (του Υπ. Παιδείας και Πολιτισμού), τη CYTA, την Παγκύπρια Συντονιστική Επιτροπή για την Προστασία και Ευημερία των Παιδιών, τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου και παλαιότερα το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το ΡΙΚ, τον Κυπριακό Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού, και τον Τουρκοκυπριακό Μη Κυβερνητικό Οργανισμό Olive Branch. Συνεργάζεται στενά με το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Αστυνομίας Κύπρου, τη Microsoft Κύπρου, το διεθνή οργανισμό World Vision, το Υπ. Εσωτερικών και το Υπ. Οικονομικών.
Γιάννης Λαούρης, Προγραμματιστής
