Η πρόσφατη εγκύκλιος του υπουργού Παιδείας για την απαγόρευση των κινητών στα ελληνικά σχολεία προσδοκά να ανακόψει την παθογένεια στα «κολλημένα» με τη νέα τεχνολογία παιδιά. Οι εκπαιδευτικοί επιχαίρουν (αν και πολλάκις έχω ακούσει παιδικά σχόλια για τη δασκάλα της Δ’ Δημοτικού που αφήνει το κινητό της μέσα στην τάξη ή τον καθηγητή της Βιολογίας ο όποιος προτού αρχίσει το μάθημα χαζεύει, στα μουλωχτά, το feed του στο Instagram).
Επιχαίρουν, βεβαίως, και οι γονείς. Όλοι αυτοί που μόλις τους χτυπήσει η πρώτη ηλιαχτίδα το πρωί πάνω στο κρεβάτι τσεκάρουν τον λογαριασμό τους στο Facebook. Που αντί για παραμύθι το βράδυ, δίνουν στον πεντάχρονο γιο τους το τάμπλετ να τον νανουρίσει· οι ίδιοι έχουν, άλλωστε, να δουν το 665ο επεισόδιο της τάδε σειράς του Netflix στο δικό τους τάμπλετ. Που όταν μπαίνουν στο ασανσέρ, «Μαμά σου μιλάω, τη στολή του αγώνα την πήραμε μαζί;», στέλνουν ένα sms ή απαντούν σε ένα από τα δεκάδες επαγγελματικά email, «Μισό λεπτό αγάπη μου, είναι κάτι σημαντικό».
Που όταν οδηγούν μιλούν ακατάπαυστα στο handsfree (στις καλές περιπτώσεις)· στα φανάρια προλαβαίνουν μερικά like και ένα unfriend.
Είναι οι ίδιοι γονείς οι οποίοι στην παραλία τραβούν selfies παρέα με άλλους ανεγκέφαλους ενηλίκους (όλοι στο Facebook πρέπει να μάθουν για τις ειδυλλιακές οικογενειακές διακοπές), που όταν μαγειρεύουν για τα δίδυμα ένα ωραίο κέικ με σοκολάτα και ταχίνι, το κάνουν πρωτίστως για να ποστάρουν στον κυβερνοχώρο την αψεγάδιαστη γονεϊκή τους υπεροχή. Που τρώνε με το smartphone δίπλα από το αλατοπίπερο. Που όταν η 15χρονη κόρη τους ,τους πλησιάζει για να συζητήσει κάτι που συνέβη χθες στο σχολείο, χτυπάει το iPhone και είναι: ο συνάδελφος που θέλει να διευκρινίσει η ώρα είναι το αυριανό meeting, η κολλητή φίλη της μαμάς για λίγη απογευματινή causerie, ένα «γκλινγκ» από μια ηλίθια ομαδική συνομιλία στο messenger ή από το φαρμακείο, «ήρθε η αλοιφή που ζητήσατε».
Είναι αυτοί που στην παιδική χαρά πάνε αγκαλιά με το tablet (προς μεγάλη τέρψη, υποθέτω, κάθε υποψήφιου ανώμαλου που τυγχάνει να λυμαίνεται την περιοχή), που αφαιρούνται όταν περπατούν με το παιδί στον δρόμο. Δεν είναι τυχαίο ότι σε έρευνα του 2014 ο αμερικανός οικονομολόγος Γρεγκ Πάλσον έχει διαπιστώσει την αύξηση στους τραυματισμούς παιδιών από τότε που το smartphone κατέκτησε τον πλανήτη (κατά 10% σε μικρά παιδιά, από το 2005 έως το 2012 – κατάγματα και διάσειση στην κορυφή της λίστας).
Aς το αποδεχθούμε ότι ζούμε στην εποχή της «συνεχούς μερικής προσοχής» («continuous partial attention»), όπως το προφήτεψε προ εικοσαετίας η ειδικός σε θέματα τεχνολογίας Λίντα Στόουν. Η οποία δεν βλάπτει τόσο τους γονείς όσο τα παιδιά. Όπως γράφει στο θερινό τεύχος (Ιούλιος – Αύγουστος 2018) του «Atlantic» η κοινωνική ανθρωπολόγος Ερικα Χριστάκις σε ένα άρθρο με τίτλο «Οι κίνδυνοι της γονεϊκότητας με τη διασπασμένη προσοχή», όλες αυτές οι καταιγιστικές διασπάσεις, διακοπές, ηχητικές προειδοποιήσει κ.ο.κ. επιδρούν στις πιο αρχέγονες δομές επικοινωνίας μεταξύ παιδιού και γονέα. «Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά» τονίζει.
Και όλα αυτά σε μια εποχή που οι σύγχρονοι γονείς απολαμβάνουν περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους από οποιαδήποτε άλλη γενιά γονέων στην Ιστορία (σε σημείο που τα παιδιά να έχουν φτάσει να ασφυκτιούν από αυτή την υπερβολική δόση γονεϊκής πανταχού παρουσίας). Όπως σημειώνει σχετικά η Χριστάκις: «Παρά τη δραματική αύξηση του ποσοστού των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, οι μητέρες αφιερώνουν εξωφρενικά πολύ περισσότερο χρόνο στη φροντίδα των παιδιών τους από ότι οι μητέρες τη δεκαετία του ’60. Όμως ο δεσμός μεταξύ παιδιού και γονέα είναι αυξητικά χαμηλής ποιότητας, θα έλεγα ότι έχει φτάσει να είναι επιδερμικά. Οι γονείς είναι διαρκώς παρόντες στη ζωή των παιδιών με τη φυσική τους παρουσία, αλλά είναι πολύ λιγότερο συναισθηματικά συντονισμένοι».
Οι ειδικοί αποφαίνονται ότι η περιστασιακή διάσπαση της γονεικης προσοχής δεν είναι καταστροφική, στο κάτω-κάτω αν δεν αποσπάσαι κάποιες φορές από το παιδί σου, θα τρελαθείς. Πρόβλημα είναι, όμως, η χρόνια διάσπαση, το να είσαι μόνιμα απών, ακόμη και όταν έχεις την εκκωφαντική αυταπάτη ότι είσαι πάντα εκεί.
Περνούν όλο και περισσότερο χρόνο με τα παιδιά τους. Αλλα σπάνια είναι πραγματικά «εκεί».
Λένα Παπαδημητρίου
