Όσο μεγαλώνουν οι μικρές συνειδητοποιώ το πόσο πολύ αντιλαμβάνονται τα πάντα, παρατηρούν ακόμη και όταν νομίζουμε ότι δεν το κάνουν και εισπράττουν ό,τι αισθανόμαστε ανά πάσα στιγμή.
Ωστόσο, τα παιδιά επεξεργάζονται τις πληροφορίες μέσα από το δικό τους φίλτρο. Πολλές φορές, άθελά μας τους περνάμε διαφορετικά μηνύματα από εκείνα που επιδιώκουμε.
1. Σταμάτα να κλαίς. Μπράβο! Καλό παιδί!
Το παιδί σκέφτεται: Aν κλαίω είμαι κακός/ια. Άρα είμαι κακός/ια (γιατί σίγουρα κάποια στιγμή θα θελήσει να κλάψει για κάτι).
Το πιθανότερο είναι να καταπιέζει το συναίσθημά του ή να το κρύβει όταν για παράδειγμα έγινε κάτι στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο και το έκανε να κλάψει.
Πώς να αντιδρούμε: Αφουγκραζόμαστε το κλάμα του παιδιού. Σίγουρα έχει έναν σοβαρό λόγο για να κλαίει. Δείχνουμε ότι είμαστε εκεί για εκείνο και ότι το καταλαβαίνουμε. Προσπαθούμε να καταλάβουμε το γιατί κλαίει και δείχνουμε κατανόηση στα συναισθήματά του. Σε καμία περίπτωση δεν πάμε να σταματήσουμε το κλάμα του.
2.Που χτύπησες; Θα το κάνω «ντα»
Το παιδί καταλαβαίνει: Ό,τι δεν μου αρέσει το χτυπάω. Άρα δεν είναι κακό να χτυπάμε.
Έτσι, μην απορήσεις όταν το παιδί θα αρχίσει να χτυπάει κι εσένα τoν ίδια αν του πεις κάτι που δεν θα του αρέσει. Αν τελικά σε χτυπήσει και προσπαθήσεις να του δείξεις ότι αυτό που κάνει δεν είναι σωστό, το παιδί λαμβάνει ένα μπερδεμένο μήνυμα. Δηλαδή βλέπει τον ίδιο άνθρωπο να του λέει δυο διαφορετικά πράγματα, αντίθετα μεταξύ τους. Αυτό του δημιουργεί σύγχυση και ανασφάλεια. Τα μπερδεμένα, διπλά μηνύματα συνδέονται με την εμφάνιση πολλών ψυχικών διαταραχών στο μέλλον.
Πώς να αντιδρούμε: Μπορούμε όταν θα χτυπήσει απλά να πούμε «Δεν πειράζει» ή «Δεν πειράζει, καταλαβαίνω τον πόνο σου. Την επόμενη φορά μπορείς να προσέξεις πιο πολύ» Ή απλά να αγκαλιάσουμε το παιδί και να το φιλήσουμε.
3.Μπράβο! Καλό παιδί!
Το παιδί καταλαβαίνει: Δηλαδή, αν δεν κάνω αυτό που μου λέει είμαι κακό παιδί.
Ωστόσο, σίγουρα το «κακός» το ακούει από εσένα να το χρησιμοποιείς για να χαρακτηρίσεις κάτι πραγματικά κακό. Έτσι, όταν δεν κάνει αυτό που του ζητάς νιώθει άσχημα για τον εαυτό του και όχι για την συμπεριφορά του. Έτσι, σκέφτεται πως είναι κακό παιδί όποτε δεν κάνει αυτό που θέλει ο μπαμπάς. Επειδή σίγουρα θα έρθουν στιγμές που δεν θα θέλει να υπακούσει τη μαμά ή τον μπαμπά, τότε θα σκέφτεται πως είναι κακός. Αν αυτό γίνεται σε καθημερινή βάση, υπάρχει ο κίνδυνος να πληγώσουμε την αυτοεκτίμηση του παιδιού.
Πώς να αντιδρούμε: Όταν κάνει κάτι όμορφο ή σωστό χρειάζεται να είμαστε συγκεκριμένοι. «Τι όμορφη ζωγραφιά που έκανες!» ή «Μου άρεσε που έκανες τόση υπομονή σήμερα στο εμπορικό κέντρο και περίμενες στην σειρά»» «Μπράβο που μίλησες χαμηλόφωνα όταν ήθελες να μου ζητήσεις νερό»
4.Τι θέλεις να κάνουμε μετά;
Το παιδί σκέφτεται: Τι πρέπει άραγε να απαντήσω; Ποιο είναι το σωστό; Γιατί με ρωτάει; Ο ίδιος δεν ξέρει; Εγώ είμαι αυτός/η που αποφασίζω.
Όταν το παιδί νιώθει ότι έχει εκείνο την εξουσία αναπτύσσει έναν ψευτοδυναμισμό. Το αίσθημα ότι μπορεί να κάνει ό, τι θέλει, κάτι που δεν θα μείνει μόνο για την στιγμή που θα το ρωτήσετε, αλλά θα είναι μια γενική του αίσθηση. Έτσι, αν μια στάση είναι γενικευμένη, μπορεί να δυσκολεύεστε να θέσετε τα όρια, που είναι απαραίτητα για την υγιή ανάπτυξή του.
Επίσης, το παιδί μπερδεύεται όταν έχει πολλές επιλογές και νιώθει ανασφάλεια.
Τι να του λες: Να του ανακοινώνεις την επόμενη δραστηριότητά του με τόνο σίγουρο, ήρεμο και ευχάριστο. Όσο μεγαλώνει το παιδί, μπορείς να του δίνεις επιλογές, τις οποίες όμως θα έχεις αποφασίσει εσύ
5.Αν το ξανακάνεις ο μπαμπάς θα κλαίει (ή θα στεναχωρηθεί)
Το παιδί καταλαβαίνει: Κάνω τον μπαμπά να κλαίει. Έχω την δύναμη να στεναχωρώ το μπαμπά. Άρα όταν ο μπαμπάς θα είναι στεναχωρημένος, μάλλον θα έχω φταίξει εγώ.
Επειδή τα παιδιά δεν μπορούν να διαχειρίζονται τις παρορμήσεις τους και σίγουρα δεν ξέρουν ακόμη να διαχωρίσουν το σωστό από το λάθος, σίγουρα όλο και κάτι θα κάνει το παιδί που δεν θα πρέπει. Άρα έτσι, το κάνουμε να σκέφτεται ότι στεναχωρεί τη μαμά ή τον μπαμπά του.
Το ζήτημα δεν είναι να επιβάλλουμε πειθαρχία στα παιδιά έχοντας την αίσθηση ότι το κάνουν για εμάς. Τα παιδιά δεν πρέπει να σκέφτονται τους γονείς τους! Πρέπει να γίνεται το ανάποδο! Επίσης, οι γονείς πρέπει να μαθαίνουν στα παιδιά να σκέφτονται το καλύτερο για τον εαυτό τους. Έτσι θα αναπτύσσουν υγιής προσωπικότητες.
Επίσης, τα παιδιά δεν πρέπει να λυπούνται, να προβληματίζονται και να στεναχωριούνται για τους γονείς. Έχουν ήδη πολλά να διαχειριστούν: To μεγάλωμά τους!
Έχω δει πολλούς ενήλικες που ως παιδιά ήταν πιο ώριμα από την ηλικία τους έχοντας την ευθύνη να σκέφτονται για τους γονείς τους, που τελικά έμειναν συναισθηματικά ανώριμοι (Το σύνδρομο του Πήτερ Πάν/γονεϊκό παιδί).
6.Μην πιάνεις το πιπί σου. Κακό! (ή Βρώμικο)
Το παιδί σκέφτεται: «Είναι κακό να ασχολούμαι μα τα γεννητικά μου όργανα. Είναι βρώμικα και κακά».
Αν ενοχοποιούμε τον αυνανισμό ενοχοποιούμε τις σεξουαλικές φαντασιώσεις και άρα την σεξουαλική ανάπτυξη και ωρίμανση του παιδιού. Γνωρίζω πολλές γυναίκες που δυσκολεύονται να φτάσουν σε οργασμό και πολλούς άντρες που αντιμετωπίζουν σεξουαλικές δυσλειτουργίες, επειδή σκέφτονται το σεξ σαν κάτι κακό, αμαρτωλό και βρώμικο.
Πώς αντιδρούμε: Σεβόμαστε τις σεξουαλικές ανάγκες του παιδιού (οι οποίες αρχίζουν από τα 2 χρόνια περίπου) και αν το κάνει σε δημόσια θέα, μόνο τότε του λέμε ήρεμα και ευγενικά να το κάνει μόνος/η του στο δωμάτιό του και ότι δεν είναι ευγενικό να το κάνει όταν είναι κάποιος άλλος μπροστά.
7.Θα έρθεις αγκαλίτσα; Όχι; Τότε κι εγώ θα φύγω (ή θα κλαίω).
Το παιδί σκέφτεται: Ο Μπαμπάς (ή η μαμά) θα με εγκαταλείψουν αν δεν κάνω αυτά που μου ζητάνε. Το παιδί νιώθει έναν έμμεσο εκβιασμό.
Έτσι, ζει με τον φόβο. Μπορεί επίσης να εκδηλώνει έντονο άγχος αποχωρισμού.
Πώς να αντιδρούμε: αν το παιδί δεν θέλει να μας αγκαλιάσει ή να μας φιλήσει, δεν πρέπει να το πιέζουμε. Θα το κάνει όταν θελήσει το ίδιο. Γενικά τα παιδιά πρέπει να νιώθουν ελεύθερα να εκφράζουν τα συναισθήματά τους όποια κι αν είναι αυτά. Μ’ αυτό τον τρόπο δεν θα ενοχοποιούν τα συναισθήματά τους αλλά θα τα αποδέχονται. Απαραίτητη προϋπόθεση για την υγιή ψυχική τους ανάπτυξη.
8.Πάρε το ποτήρι αλλά μην το ρίξεις στο πάτωμα και κάνει μπαμ
Το παιδί σκέφτεται: Ωραίο ακούγεται αυτό. Ας το κάνω να δω τι θα γίνει. Θα το δοκιμάσω!
Δεν πρέπει να μιλάμε για την αταξία στα παιδιά πριν την κάνουν! Είναι σα να τους γνωρίζουμε κάτι καινούριο που σίγουρα θα τους εξάψει την περιέργεια.
9.Έκανες την πιο ωραία ζωγραφιά στην τάξη; Ή ήσουν το καλύτερο παιδί στην τάξη;
Το παιδί σκέφτεται: Για να είναι ωραία πρέπει να είναι η πιο ωραία, για να είμαι καλό πρέπει να είμαι το καλύτερο. Αν δεν είμαι το καλύτερο δεν είμαι καλό.
Το παιδί μπαίνει συνεχώς στη διαδικασία να συγκρίνεται με τα υπόλοιπα παιδιά, κάτι πολύ αγχωτικό. Επίσης νιώθει μειονεκτικά για τον εαυτό του καθώς δεν αναπτύσσει αίσθημα υψηλής αυτοαξίας. Πάντα, το αν νιώθει άξιος ενήλικας, θα εξαρτάται από τους άλλους. Άρα θα γίνει ένας ενήλικας που θα ζητά συνεχώς την επιβεβαίωση από τους γύρω του καθώς κατά βάθος δεν θα πιστεύει στον εαυτό του.
Έχω δει πολλούς ανθρώπους με διαταραχή πανικού, φοβίες και κατάθλιψη, οι οποίοι έχουν ακριβώς το παραπάνω σκεπτικό.
Πώς να αντιδρούμε: «Μπράβο!» (για την προσπάθεια, την δημιουργικότητα, την συγκέντρωση, την αφοσίωση, την υπακοή, την πειθαρχία, την συνέπεια) Λέξεις που μπορούμε να αναφέρουμε μετά το «μπράβο» ανάλογα με την περίσταση.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην του πείτε Μπράβο είσαι πολύ έξυπνος, γιατί είναι πολύ γενικό. Ειδικά ένα μεγαλύτερο παιδί που πηγαίνει σχολείο, χρειάζεται επιβράβευση για κάτι συγκεκριμένο που κάνει και όχι γενικό.
10.Την γιαγιά την πήρε ο Θεούλης.
Το παιδί σκέφτεται: O Θεούλης είναι κακός, πήρε μακριά κάποιον που αγαπώ.
Αν θέλετε να καλλιεργήσετε την πίστη στο παιδί σας, καλό είναι να του μιλάτε ξεκάθαρα για τα θεία. Κάτι καλό δεν μπορεί να κάνει κάτι κακό.
Τι να του πείτε: Η γιαγιά θα είναι πάντα στην καρδιά σου και στο μυαλό σου. Έτσι, μπορείς να την βλέπεις όποτε θέλεις, αρκεί να κλείνεις τα μάτια σου και να την σκέφτεσαι.
