Μήπως τα παιδιά σας περνούν ατελείωτες ώρες μπροστά σε μια οθόνη κι εσείς αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα για να τα εμποδίσετε (και για να είστε απόλυτα ειλικρινείς, αυτή η κατάσταση σας έχει βολέψει και λίγο); Το βέβαιο είναι ότι δεν είστε οι μόνοι.
Όσο κι αν προσπαθούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από την υπερέκθεση στην ψηφιακή τεχνολογία, λίγο οι παρέες τους, λίγο η δική τους επιμονή, λίγο ο δικός μας ελάχιστος ελεύθερος χρόνος, λίγο οι σχολικές εργασίες που, ειρωνικά, χρειάζονται πλέον σερφάρισμα στο διαδίκτυο, τις περισσότερες μέρες δεν καταφέρνουμε να συμμορφωθούμε με τις συμβουλές των ειδικών.
Σε όλους εμάς, τους γεμάτους ενοχές γονείς της αληθινής ζωής, απευθύνεται το καινούριο βιβλίο μιας Αμερικανίδας δημοσιογράφου και εκπαιδευτικού, της Anya Kamenetz, με τίτλο «The Art of Screen Time: How Your Family Can Balance Digital Media and Real Life» («Η τέχνη του χρόνου που περνάμε μπροστά σε οθόνες: Πώς μπορεί η οικογένειά σας να εξισορροπήσει τα ψηφιακά μέσα με την αληθινή ζωή»). Το υλικό της είναι βασισμένο σε συνεντεύξεις με πάνω από 500 γονείς, αλλά και σε συμβουλές ειδικών.
Σύμφωνα με τη συγγραφέα, παρόλο που η επίσημη σύσταση της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής είναι «όχι οθόνες πριν από την ηλικία των δύο ετών», εννέα στους δέκα γονείς τελικά παραβαίνουν αυτή την οδηγία. Και πόσο χρόνο ξοδεύει ένα παιδί μπροστά στην οθόνη, από τη στιγμή που θα έρθει σε επαφή με αυτήν;
«Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα εδώ είναι το χάσμα ανάμεσα στο μέσο όρο του χρόνου που περνούν τα παιδιά μπροστά σε οθόνες και το χρόνο που θεωρούν οι γιατροί υγιή/ιδανικό», παραδέχεται η Kamenetz και προσθέτει: «Επιπλέον, είναι δύσκολο να υπολογίσουμε τον ακριβή χρόνο που περνάει ένα παιδί μας μαζί με ψηφιακές συσκευές, καθώς αυτές βρίσκονται πλέον παντού στην καθημερινότητά μας».
Η εκπαιδευτικός συνεχίζει παραθέτοντας τα στοιχεία μιας αμερικανικής δημοσκόπησης, σύμφωνα με την οποία τα παιδιά 0-8 ετών περνούν κατά μέσο όρο 2 ώρες και 19 λεπτά καθημερινά μπροστά σε μια οθόνη. Κι αυτή είναι μια μετριοπαθής εκτίμηση, καθώς άλλες μελέτες εκτοξεύουν το συγκεκριμένο χρόνο στις 4 με 5 ώρες την ημέρα!
Όλα αυτά δεν σημαίνουν, φυσικά, ότι δεν πρέπει να υπάρχουν όρια. Όσο «χαλαρά» κι αν παίρνουμε κάποιες φορές τις συστάσεις των ειδικών, κανένας μας δεν θέλει να μεγαλώσει παιδιά ζόμπι, που περνούν όλη τη μέρα τους μπροστά σε μια οθόνη χωρίς να αθλούνται και δίχως να έρχονται σε επαφή με τη φύση και με τους συνομηλίκους τους. Τι προτείνει λοιπόν η Kamenetz για να αποφύγουμε αυτόν τον κίνδυνο;
Να προσέξουμε, καταρχήν, για κάποιες ενδείξεις ότι το παιδί μας περνάει υπερβολικά πολύ χρόνο μπροστά σε μια οθόνη, όπως είναι οι διαταραχές ύπνου, η παχυσαρκία, αλλά και προβλήματα που ενδεχομένως να συνδέονται έμμεσα με την κατάχρηση των ψηφιακών μέσων «όπως το άγχος, η επιθετικότητα και οι μαθησιακές δυσκολίες», υποστηρίζει η Kamenetz. Πιο επιρρεπή σε αυτά τα προβλήματα είναι τα παιδιά με ΔΕΠΥ ή όσα βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Ένα άλλο «καμπανάκι» ότι ήρθε η ώρα να βάλουμε πιο αυστηρά όρια είναι οι εκρήξεις θυμού του παιδιού μας κάθε φορά που του λέμε ότι για σήμερα «τέλος τα βιντεάκια στο YouTube».
Στην πραγματικότητα, όπως πιστεύει η Kamenetz, δεν υπάρχει ένας κανόνας για όλα τα παιδιά, αλλά κάθε γονιός, χρησιμοποιώντας το ένστικτο και την παρατηρητικότητά του, μπορεί να καταλάβει πότε ένα παιδί το παρακάνει με τα ψηφιακά μέσα. Αν έχουμε έστω και μια υποψία, το βέβαιο είναι ότι δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε μειώνοντας το χρόνο που εκτίθεται σε οθόνες.
Ακόμα σημαντικότερο από το να βάζουμε όρια στα παιδιά μας είναι να τα τηρούμε εμείς οι ίδιοι. Δεν έχει νόημα να τους λέμε «σήμερα δεν θα μπεις άλλο στο Ίντερνετ» αν με τη συμπεριφορά μας τους δίνουμε το αντίθετο παράδειγμα, παραμένοντας κολλημένοι όλη τη μέρα στην οθόνη του κινητού μας.
«Παρατηρήστε καλά πώς χρησιμοποιείτε εσείς την τεχνολογία και προσπαθήστε να παραμείνετε πιστοί στις αξίες σας ως γονείς. Τα παιδιά παρακολουθούν ό,τι κάνουμε, όχι μόνο ό,τι λέμε», μας υπενθυμίζει η συγγραφέας.
Επιπλέον, αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε το YouTube, τουλάχιστον ας χαλαρώσουμε να το απολαύσουμε παρέα με τα παιδιά μας, σύμφωνα με τη Kamenetz: Η ενασχόληση με τα ψηφιακά μέσα είναι πιο υγιής, όπως υποστηρίζει η συγγραφέας, όταν τα χρησιμοποιούμε παρέα με τα παιδιά μας, π.χ. βλέποντας μαζί τους τα αγαπημένα τους κινούμενα σχέδια, παίζοντας μαζί τους παιχνίδια ή χρησιμοποιώντας με τα παιδιά μας μια εκπαιδευτική εφαρμογή.
«Απολαύστε τα ψηφιακά μέσα! Όχι για πολλές ώρες, και ως επί το πλείστον όλοι μαζί παρέα», είναι το μότο της Kamenetz. Και ακούγεται ως το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε ως γονείς για να μη δαιμονοποιήσουμε τις οθόνες αλλά ούτε να τις μετατρέψουμε σε εικονικές νταντάδες.
