Οι απαιτήσεις που πρέπει να εκπληρώσει το παιδί κατά την διάρκεια της σχολικής του ζωής είναι πολλές, ενώ ο στόχος της σχολικής επιτυχίας δεν είναι πάντα μια εύκολη υπόθεση. Η πίεση για επιτυχία που δέχονται πολλές φορές τα παιδιά από τους γονείς και τους δασκάλους τους επηρεάζει σημαντικά τη σχολική τους πορεία. Οι γονείς πολλές φορές έχουν την τάση να προβάλλουν ασυνείδητα πάνω στο παιδί τους τις δικές τους επιθυμίες και φιλοδοξίες. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί θεωρεί ότι οφείλει να ικανοποιήσει τα σχέδιά και τα όνειρα των γονιών του.
Ποιες μπορεί να είναι οι αιτίες της χαμηλής επίδοσης ενός παιδιού;
Οι αιτίες που ευθύνονται για τη μειωμένη πρόοδο του παιδιού στο σχολείο μπορεί να σχετίζονται με :
- Τη σχολική ωριμότητα. Η ωριμότητα ενός παιδιού είναι αποτέλεσμα της εξέλιξης της νοημοσύνης, της συναισθηματικής και της κοινωνικής εξέλιξης, αλλά και της βιολογικής ωρίμανσης. Πολλές φορές αυτή η εξέλιξη δε συμβαδίζει σε όλα τα επίπεδα με αποτέλεσμα την αδυναμία του παιδιού να ανταποκριθεί στις διάφορες σχολικές απαιτήσεις. Το παιδί που χαρακτηρίζεται ως «ανώριμο»συνήθως παρουσιάζει αδυναμία να παρακολουθήσει τα μαθήματα της τάξης του, μπορεί να δυσκολεύεται στη γραφή και την ανάγνωση, το λεξιλόγιο να είναι φτωχό για την ηλικία του και η κοινωνική του συμπεριφορά να μην είναι ανάλογη με την ηλικία του. Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί η ανωριμότητα του έγκαιρα χωρίς να αποδοθούν όλα τα παραπάνω σε τεμπελιά ή σε αδιαφορία του παιδιού για τις σχολικές του υποχρεώσεις ή χαμηλή νοημοσύνη.
- Ντροπή, δειλία. Υπάρχουν πολλά παιδιά που είναι αρκετά συνεσταλμένα και δεν συνάπτουν εύκολα φιλικές σχέσεις στο σχολικό περιβάλλον. Τα παιδιά αυτά χαρακτηρίζονται από ένα συναίσθημα έντονης ντροπής και δειλίας. Συνηθίζουν να παραμένουν απομονωμένα, δεν συμμετέχουν στην τάξη και στις δραστηριότητές της, ούτε συναναστρέφονται ούτε παίζουν με τα άλλα παιδιά στο διάλειμμα. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα μπορούσε να βοηθήσει ο δάσκαλος, ενθαρρύνοντας το παιδί και επιδοκιμάζοντας το ώστε να ξεπεράσει τους φόβους του, ενώ οι γονείς μπορούν να το ενεργοποιήσουν να ξεπεράσει τη δυσκολία του μην έχοντας υπερβολικές απαιτήσεις από αυτό.
- Αποθάρρυνση. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, ένα από τα βασικά κίνητρα του παιδιού για να εκπληρώσει τις σχολικές του υποχρεώσεις και να επιτύχει, είναι να ευχαριστήσει όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά και τους γονείς και τους δασκάλους του, αποφεύγοντας έτσι την αποδοκιμασία ή την τιμωρία. Αν το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον αποδοκιμάζει την προσπάθεια του παιδιού, τότε αποθαρρύνεται και μειώνεται η αυτοεκτίμηση του.
Αντιμετώπιση της σχολικής αποτυχίας
- Κάθε παιδί έχει τις δικές του ιδιαίτερες δεξιότητες. Οι γονείς, αλλά και το σχολείο θα ήταν καλό να αναγνωρίζουν αυτές τις δεξιότητες του παιδιού και να ενισχύουν τα θετικά-δυνατά του σημεία με στόχο την βελτίωση της αυτοπεποίθησής του.
- Το παιδί πρέπει να αποκτήσει τα δικά του κίνητρα για μάθηση και μελέτη. Είναι πολύ ουσιαστικό για το παιδί να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους είναι καλό να μελετά κανείς και να μαθαίνει πράγματα. Το να μελετά επίσης μόνο του χωρίς τις παραινέσεις των γονιών του, αυξάνει την αυτονομία και την υπευθυνότητα.
- Είναι σημαντικό τα παιδιά να ζουν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον χωρίς εντάσεις. Ένα ήρεμο περιβάλλον αποπνέει εμπιστοσύνη και ασφάλεια, καθώς επιτρέπει στα παιδιά να εργαστούν χωρίς άγχος, φόβους και πιέσεις, ενώ δεν διασπάται η προσοχή τους από άλλα δυσάρεστα ερεθίσματα.
- Θα ήταν καλό οι γονείς να αποφεύγουν τις συγκρίσεις με άλλα παιδιά. Η διαδικασία της σύγκρισης επηρεάζει αρνητικά την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση του παιδιού.
- Η σχέση που έχει το παιδί με τους γονείς του είναι καθοριστικής σημασίας για την σχολική του επιτυχία. Μέσα από την καλή επικοινωνία, τον διάλογο και την κατανόηση που θα δεχτεί το παιδί από τους γονείς τους, θα καταφέρει να βελτιωθεί και ενδεχομένως να καταφέρει να αντιμετωπίσει κι άλλα βαθύτερα προβλήματα και ανάγκες που «κρύβονται» πίσω από την πιθανή σχολική του αποτυχία.
- Τέλος, οι προσδοκίες και οι επιθυμίες των γονιών για τα παιδιά τους είναι καλό να υπάρχουν και βοηθούν στη ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού όταν περνούν στο παιδί το μήνυμα ότι ο γονιός πιστεύει σε αυτό και στις δυνάμεις του και ότι θα το ενθαρρύνει να κυνηγήσει τα όνειρά του. Καθήκον των γονιών είναι να μετριάσουν τις υπέρμετρες φιλοδοξίες τους σε σχέση με τα παιδιά τους και τις επιδόσεις που θα ήθελαν να έχουν.
Χριστίνα Τσιούλου
Ψυχολόγος, απόφοιτη του Τμήματος Ψυχολογίας του Α.Π.Θ.
Ειδίκευση στην Κλινική Ψυχοπαθολογία
E-mail: tsioulou22@gmail.com
