Το καλοκαίρι ολοκλήρωσε για ακόμη μία φορά την ιερή αποστολή που κάθε χρόνο, πιστό στο ραντεβού του εκτελεί∙ να ζεσταίνει τις καρδιές των ανθρώπων και να δροσίζει το κορμί τους. Πέρα από κάποιους κόκκους άμμου μέσα στα παπούτσια, μία στάμπα από αντηλιακό στην πετσέτα θαλάσσης και έναν λεκέ από παγωτό σοκολάτα σε ένα μακό μπλουζάκι, έχετε ποτέ αναρωτηθεί ποια είναι τα αποτυπώματα που μπορεί να αφήσει το καλοκαίρι στη διατροφή του παιδιού σας και κατ’ επέκταση και στο σωματικού του βάρος; Αν και οι περισσότεροι ενήλικες όταν σκέφτονται «διατροφή & καλοκαίρι» συνήθως, χωρίς να προλάβουν να συνειδητοποιήσου καν το γιατί, εστιάζουν τη σκέψη τους στο πώς να προετοιμαστούν και να φροντίσουν τις διατροφικές τους συνήθειες, για να «υποδεχτούν» το καλοκαίρι, οι επιστημονικές έρευνες μας προτρέπουν να κοιτάξουμε και προς μία άλλη κατεύθυνση και να αναρωτηθούμε: Τι αντίκτυπο μπορεί να έχει ο ερχομός του καλοκαιριού στη διατροφή του παιδιού μου, το οποίο διανύει την εφηβεία;
Αυτό το ερώτημα έχει απασχολήσει τα τελευταία χρόνια τους ερευνητές, οι οποίοι άρχισαν να παρατηρούν και να διαπιστώνουν μία πτώση στη θετική έκβαση ορισμένων παρεμβάσεων, με στόχο τη βελτίωση της διατροφής των μαθητών, τα οποία πραγματοποιούνταν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Έτσι, δημιουργήθηκε η λογική σκέψη πως είναι πιθανό οι καλοκαιρινοί μήνες να αποδιοργανώνουν λιγάκι ορισμένες από τις ωφέλιμες συνήθειες των μαθητών και να παρεμποδίζουν την επιτυχή πορεία των διατροφικών παρεμβάσεων και κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Πράγματι, σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα υποστηρίζεται ότι, το βάρος των εφήβων αυξάνεται σημαντικά περισσότερο στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χρονική στιγμή του έτους. Αντίστοιχα ευρήματα προκύπτουν από την πλειοψηφία αντίστοιχων μελετών, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού παρατηρήθηκε πως είναι πολύ πιο συχνή και έντονη σε όσα παιδιά είναι ήδη υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Το γεγονός αυτό καθιστά ακόμη πιο περίπλοκη τη διαδικασία βελτίωσης των διατροφικών συνηθειών ιδιαίτερα των εφήβων με αυξημένο βάρος, συνηγορώντας υπέρ της επιδίωξης για πιο ουσιαστικές και καλά δομημένες προσπάθειας αλλαγής τρόπους ζωής των παιδιών. Η αύξηση βάρους που παρατηρείται στους θερινούς μήνες μας δείχνει ότι, κατά το διάστημα αυτό επικρατεί μία ανισορροπία μεταξύ της ενεργειακής πρόσληψης (τρόφιμα και ροφήματα) και της ενεργειακής δαπάνης (σωματική δραστηριότητα), η οποία οδηγεί στην αποθήκευση της περίσσειας ενέργειας με τη μορφή λίπους. Έτσι, οι ερευνητές έχουν επιχειρήσει να ερμηνεύσουν ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι, για τους οποίους ένας έφηβος μπορεί να διαταράξει το ενεργειακό του ισοζύγιο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα αποτελέσματα, φαίνεται ότι αυτό συμβαίνει είτε επειδή αλλάζουν οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών, με τις λιγότερες θρεπτικές επιλογές τροφίμων να αρχίζουν να υπερτερών έναντι των ποιοτικών ή/και λόγω μείωσης της σωματικής δραστηριότητας(διακοπή οργανωμένων αθλητικών δραστηριοτήτων, απουσία του μαθήματος της φυσικής αγωγής) με ταυτόχρονη αύξηση του καθιστικού χρόνου εξαιτίας της ενασχόλησης των εφήβων με τις οθόνες (κινητό, τάμπλετ, υπολογιστής). Η επικράτηση ενός λιγότερο υγιεινού διατροφικού προτύπου αντανακλά πολλές φορές την έλλειψη ενός συγκροτημένου μοτίβου διατροφής στα πλαίσια της οικογένειας, η οποία σε πολλές περιπτώσεις αυξάνει τη διαθεσιμότητα μη θρεπτικών τροφίμων στο σπίτι. Ταυτόχρονα παρατηρείται μια γενικότερη τάση για αποδιοργάνωση των όποιων ωφέλιμων συνηθειών είχαν υιοθετηθεί κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, ως αποτέλεσμα μίας δυσλειτουργικής ερμηνείας και προσέγγισης της επιθυμητής «ελευθερίας» του καλοκαιριού. Επιπλέον, είναι συχνό φαινόμενο τα παιδιά να υπερ-καταναλώνουν τρόφιμα φτωχής διατροφικής αξίας απουσία βιολογικής πείνας, απλώς και μόνο επειδή έχουν περισσότερο διαθέσιμο χρόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Δυστυχώς αυτά τα παιδιά δεν έχουν δεχθεί την κατάλληλη υποστήριξη, ώστε να βρουν εναλλακτικούς τρόπους για να αξιοποιούν τον χρόνο τους δημιουργικά και προς όφελος τους, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στο φαγητό ως μία τελευταία προσπάθεια να γεμίσουν την κατά τα άλλα άδεια τους ημέρα (και όχι το άδειο τους στομάχι). Τέλος, έχει αναφερθεί ότι κατά τους θερινούς μήνες παρατηρείται μία τροποποίηση στις συνήθειες ύπνου των εφήβων (μικρότερη διάρκεια ύπνου, ύπνος αργά το βράδυ), οι οποίες έχουν συσχετισθεί ποικιλοτρόπως με το σωματικό βάρος των εφήβων (υψηλότερα επίπεδα πείνας, διαταραγμένη έκκριση ορμονών).
Συνοψίζοντας, το συγκεκριμένο άρθρο έχει ως κυρίαρχο στόχο να ενισχύσει τη συνειδητοποίηση από την πλευρά των γονέων, αλλά και των εκπαιδευτικών –οι οποίοι συντελούν ουσιαστικά στη διαμόρφωση του τρόπου ζωής των εφήβων- και να γίνει αντιληπτό ότι η προσπάθεια για βελτίωση του τρόπου ζωής, εάν θέλουμε να είναι ουσιαστική και να έχει διάρκεια, οφείλει να είναι συνεχόμενη και να μην σταματάει μαζί με το κλείσιμο των σχολειών για διακοπές. Οι θετικές διατροφικές συνήθειες και η άσκηση είναι καλό να μην αντιμετωπίζεται ως μία επιπλέον υποχρέωση των μαθητών, αλλά ως ένα διαρκές ταξίδι αυτό-βελτίωσης, αυτο-γνωσίας, ανακάλυψης των μυστικών δυνάμεων του σώματος κάθε εφήβου και των ευφάνταστων, διαφορετικών συνδυασμών από θρεπτικές γεύσεις που θα τους συνοδεύει για μια ζωή. Για μια ποιοτική ζωή. Με κύρια θεμέλια την ευεξία και τη δύναμη του σώματος, αλλά και την πνευματική και ψυχική τους υγεία. Ας αποτελέσουν αυτά τα λόγια το ερέθισμα για περισσότερη δημιουργική σκέψη. Έτσι μόνο μπορούν να τεθούν γερές βάσεις για την αναζήτηση ιδεών, τρόπων και μεθόδων προς την κατεύθυνση που όλοι θέλουμε: την εξασφάλιση και την προστασία της υγείας των εφήβων.
Γράφει στο efiveia.gr η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Κωνσταντίνα Κατσανά
