Ποιος γονιός δεν θέλει να δει το παιδί του χαρούμενο κι ευτυχισμένο στην παιδική του ηλικία και αργότερα να το καμαρώσει ως πετυχημένο ενήλικα; Γι’ αυτό και οι γονείς επενδύουν σε καλή εκπαίδευση, σε φροντιστήρια, ιδιαίτερα, εξωσχολικές δραστηριότητες, όλα όσα θεωρούνται χρήσιμα για να προσφέρουν τα απαραίτητα εφόδια επιτυχίας σε ένα παιδί. Καλά όλα αυτά, όμως υπάρχει ένα σετ δεξιοτήτων που οι ερευνητές βρίσκουν ότι είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την επιτυχία του ατόμου στη ζωή που, δυστυχώς, δεν διδάσκονται στο σχολείο. Ποιες είναι αυτές οι δεξιότητες; Και ποιος μπορεί να τις διδάξει; Οι γονείς μπορούν να καλλιεργήσουν τις παρακάτω δεξιότητες για να βοηθήσουν το παιδί τους να πετύχει. Επίσης, υπάρχουν βιβλία, άρθρα και σεμινάρια για γονείς που είναι σχεδιασμένα ακριβώς για να δείξουν στους γονείς πώς να διδάξουν αυτές τις δεξιότητες στα παιδιά τους.
Επικοινωνία
Πρόκειται για μια δεξιότητα ιδιαίτερα σημαντική, τόσο σε μικρές όσο και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Το πώς επικοινωνεί κανείς με τους γύρω του θεωρείται δείκτης ευφυίας και οι καλές επικοινωνιακές δεξιότητες σχετίζονται με επιτυχία στις προσωπικές σχέσεις και τα επαγγελματικά, όπως μας λένε πολλές επιστημονικές έρευνες και το επιβεβαιώνει η προσωπική μας εμπειρία.
Διδάξτε στο παιδί σας καλή επικοινωνία, που σημαίνει ότι όταν απευθύνεται σε κάποιον άλλον θα πρέπει να τον κοιτάει στα μάτια, να χαμογελάει, να απαντάει μιλώντας καθαρά και με φωνή που ακούγεται, να έχει «ανοιχτή» γλώσσα σώματος, και να λέει με ολοκληρωμένο τρόπο το μήνυμά του. Και φυσικά στην καλή επικοινωνία εντάσσεται και το να ξέρει να ακούει τον άλλον, προσεκτικά, χωρίς να διακόπτει και χωρίς να ετοιμάζει την απάντησή του όσο ο άλλος μιλάει.
Πώς να Διδάξετε Επικοινωνιακές Δεξιότητες
Αποκτήστε τη συνήθεια να λέτε στο παιδί αυτό που είναι το σωστό και το αναμενόμενο να κάνει, και μην του λέτε διαρκώς τι κάνει λάθος! Έτσι, αντί να πείτε «μη μιλάς μέσα από τα δόντια σου και μη καμπουριάζεις» είναι προτιμότερο να πείτε «μίλα καθαρά και κράτα το σώμα σου στητό». Ο λόγος; Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την τάση να μην επεξεργάζεται τη λεξούλα «Μη», οπότε όταν λέτε στο παιδί «μη μιλάς μέσα από τα δόντια σου…», ο εγκέφαλος δεν επεξεργάζεται το «μη» και αντιλαμβάνεται μόνο το «μίλα μέσα από τα δόντια σου», οπότε έτσι δεν καταφέρνετε κάτι.
Καλοί Τρόποι
Σχεδόν ξεχασμένοι στην εποχή της κρίσης, οι καλοί τρόποι είναι σημαντικοί για την προσωπική ευεξία του ατόμου αλλά και για την επιτυχία του. Το ‘ευχαριστώ’ και το ‘παρακαλώ’, το κράτημα της πόρτας, η ευγένεια, το να δώσουμε στον καλεσμένο το πρώτο κομμάτι, να ρωτήσουμε τη γνώμη του άλλου, να χαιρετάμε τον άλλον, αλλά και να απευθύνουμε ερωτήσεις στον άλλον που φανερώνουν ενδιαφέρον και κοινωνικότητα, να μην ορμάμε να μπούμε στο ασανσέρ πριν βγουν αυτοί που είναι ήδη μέσα, είναι μόνο μερικά παραδείγματα καλών τρόπων που φτιάχνουν την καθημερινότητα και κερδίζουν τις εντυπώσεις.
Πώς να Διδάξετε Καλούς Τρόπους
Καταρχήν υιοθετήστε τους εσείς οι ίδιοι και βάλτε τους σε εφαρμογή στην καθημερινότητά σας! Δεν έχει νόημα να λέτε στο παιδί σας τι πρέπει να κάνει, ενώ εσείς με τις πράξεις σας κάνετε το αντίθετο. Συζητήστε για το σωστό/λάθος, τους καλούς και τους κακούς τρόπους και επιμείνετε στην εφαρμογή καλών τρόπων.
Κοινωνικές Δεξιότητες
Πώς να συστηθεί, πώς να πλησιάσει και να ενταχθεί σε μια ομάδα παιδιών, πώς να μοιράζεται τα πράγματά του, να κρατάει μυστικά, να φέρεται σωστά όταν κερδίζει αλλά και όταν χάνει, να ξέρει πότε να αγνοήσει κάποιο άλλο ενοχλητικό παιδί και πότε να το πει σε έναν ενήλικα, να ξέρει πώς να ηγείται χωρίς να καταπιέζει, να ρωτάει τους φίλους του πριν πάρει μια τελική ομαδική απόφαση – είναι μερικές από τις βασικές κοινωνικές δεξιότητες που χρειάζονται όχι μόνο τα παιδιά αλλά και οι πετυχημένοι ενήλικες.
Πώς να Διδάξετε Κοινωνικές Δεξιότητες
Με αφορμή διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις, συζητήστε με το παιδί για το ποιο είναι το σωστό φέρσιμο. Όταν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας έχει δυσκολία σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, αντί να το μαλώσετε, μπορείτε να υποδείξετε τη σωστή κατεύθυνση και να αφήσετε το παιδί να αντιδράσει μόνο του σωστά. Για παράδειγμα, αν έχετε καλεσμένο ένα άλλο παιδάκι στο σπίτι, θυμίστε στο δικό σας να το ρωτήσει τι θα ήθελε για σνακ ή τι παιχνίδι να παίξουν, ώστε να μην επιβάλει το δικό σας παιδί την προτίμησή του χωρίς να ρωτήσει το φίλο του.
Δημιουργία Επαφών και Σχέσεων
Ειδικά στην εποχή της τεχνολογίας είναι σημαντικό για τα παιδιά να μάθουν να καλλιεργούν σωστές επαφές και σχέσεις, να διαχωρίζουν τους γνωστούς από τους φίλους και να έχουν έναν σταθερό κοινωνικό κύκλο.
Πώς να Βοηθήσετε το Παιδί να Καλλιεργήσει Επαφές και Σχέσεις
Από μικρή ηλικία αποκτήστε την καλή συνήθεια να καλείτε φίλους του παιδιού και να πηγαίνετε σε χώρους όπου υπάρχουν συνομήλικοι για ελεύθερο ή οργανωμένο παιχνίδι. Όταν το παιδί σας βρίσκεται με φίλους, βάλτε τον κανόνα της ελάχιστης ενασχόλησης με ηλεκτρονικά, ώστε να έχει την ευκαιρία να συζητήσει και να παίξει με το φίλο του. Εξηγήστε τη διαφορά ανάμεσα στους διαδικτυακούς φίλους (που δεν τους έχει γνωρίσει και πιθανότατα δεν θα γνωρίσει ποτέ) και τους πραγματικούς φίλους με τους οποίους έχει επαφή στο σχολείο και εξωσχολικά, πρόσωπο με πρόσωπο.
Ενσυναίσθηση
Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να μπορεί κανείς να δει τα πράγματα από την οπτική γωνία του άλλου και να κατανοήσει τη θέση του.
Πώς να Διδάξετε την Ενσυναίσθηση
Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σκεφτεί τι μπορεί να συμβαίνει στο άτομο απέναντί του, πριν το κρίνει. Ζητήστε από το παιδί σας να σκεφτεί πώς θα ένιωθε το ίδιο σε μια δύσκολη κατάσταση. Διδάξτε τη φιλανθρωπία και καλλιεργήστε στο παιδί την τάση να βοηθάει τους άλλους, π.χ. να χαρίζει πράγματα ή ρούχα που δεν χρησιμοποιεί πια.
Ικανότητα Επίλυσης Πρακτικών Προβλημάτων
Δεν αρκεί να ξέρει κανείς πώς να λύσει προβλήματα μαθηματικών, είναι εξίσου σημαντικό να ξέρει πώς να βρει λύσεις σε αυτά που τον απασχολούν. Καταρχήν, κάθε παιδί, αλλά και κάθε ενήλικας, θα πρέπει να ξεκινάει έχοντας στο μυαλό του ότι κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του, αλλά και ότι θα πρέπει να κάνει μια ενεργητική προσπάθεια για να φτάσει σε αυτή.
Πώς να Διδάξετε την Επίλυση Πρακτικών Προβλημάτων
Αφήνοντας το παιδί να λύσει μόνο του κάποια ‘προβλήματα’, χωρίς να σπεύσετε να το κάνετε εσείς στη θέση του. Έτσι, όταν το παιδί έρθει και σας πει «δεν μπορώ να το κάνω», αντί να του λύσετε εσείς το πρόβλημα, είναι προτιμότερο να το προτρέψετε «Δεν τα παρατάμε πριν προσπαθήσουμε. Για δοκίμασε πρώτα μόνος σου και αν δεν μπορέσεις θα σε βοηθήσω». Ενθαρρύνετε το παιδί να σκεφτεί εναλλακτικές λύσεις, να απορρίψει τις απίθανες και να πειραματιστεί με τις πιθανές. Δείξτε του πώς να λύνει μικρά, πρακτικά καθημερινά προβλήματα, όπως πώς να φτιάξει ένα εύκολο σνακ, να αλλάξει μπαταρίες σε ένα παιχνίδι, κλπ.
Αυτοσυγκράτηση
Τι σημαίνει συγκρατώ τον εαυτό μου; Σημαίνει ότι μπορώ να ελέγξω τα νεύρα μου, μοιράζομαι, συνεργάζομαι, δεν διακόπτω τους άλλους, δεν απαιτώ να γίνεται πάντα το δικό μου… Αυτή η δεξιότητα αποδεικνύεται χρήσιμη σε διαφορετικές προσωπικές και επαγγελματικές καταστάσεις.
Πώς να Διδάξετε την Αυτοσυγκράτηση
Εξηγήστε στο παιδί ότι όταν τσακώνεται πάνω στα νεύρα του με άλλους τους πληγώνει ή απομακρύνει τους φίλους του. Διδάξτε του τεχνικές όπως να μετράει ως το 10 πριν πει κάτι αρνητικό, να παίρνει βαθιές αναπνοές όταν θυμώνει, ή απλώς να απομακρύνεται από την κατάσταση που το εκνεύρισε.
Αυτοπεποίθηση και Αυτοεκτίμηση
Σπουδαίο χαρακτηριστικό! Κανείς δεν γεννιέται να αισθάνεται ότι ξεχειλίζει από αυτοπεποίθηση. Η αίσθηση αυτή καλλιεργείται, όταν το άτομο μαθαίνει να είναι ικανοποιημένο από τον εαυτό του, να τον αγαπάει, να μην κάνει συγκρίσεις και να τον αποδέχεται με τις όποιες ατέλειές του.
Πώς να Διδάξετε Αυτοπεποίθηση και Αυτοεκτίμηση
Δείξτε στο παιδί σας ότι το αποδέχεστε και το αγαπάτε χωρίς όρους, για αυτό που είναι και όχι για αυτό που κάνει. Βοηθήστε το να βάλει στόχους και να τους πραγματοποιήσει. Αποτρέψτε το από το να συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους- που φυσικά σημαίνει ότι ούτε κι εσείς πρέπει να το συγκρίνετε με τα αδέρφια ή τους φίλους του. Εξηγήστε του ότι το κάθε άτομο είναι μοναδικό, με τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία του και ότι η ομορφιά βρίσκεται στη διαφορετικότητα.
Αφήστε το παιδί να κάνει επιλογές (εκεί που πρέπει και είναι ασφαλές για την ηλικία του) και να ακολουθήσει τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του. Μην το επαινείτε γενικά και αόριστα με κενά λόγια π.χ., «είσαι ο καλύτερος στα μαθηματικά», γιατί και το ίδιο το παιδί ξέρει ότι υπάρχουν και άλλοι καλύτεροι και δεν έχει νόημα η σύγκριση. Είναι πολύ προτιμότερο να δώσετε συγκεκριμένο έπαινο που εστιάζει στις ικανότητες και την προσπάθεια του παιδιού «Μπράβο, πραγματικά έκανες καταπληκτική δουλειά. Από εκεί που δυσκολευόσουνα με την έννοια των κλασμάτων, όχι μόνο την κατανόησες, αλλά έλυσες και πέντε ασκήσεις με σωστό τρόπο. Βλέπεις τι καλά που είναι όταν προσπαθείς; Ο κόπος σου ανταμείβεται, μαθαίνεις και πας μπροστά.».
Δρ Λίζα Βάρβογλη
Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια – Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων
