Κυριακή μεσημέρι, έπειτα από παιδική θεατρική παράσταση στο κέντρο της Αθήνας, κατευθυνόμαστε προς την Εθνική βιβλιοθήκη. Κρατάω σφιχτά την κόρη μου και συζητάμε για χίλια δύο πράγματα που συναντάμε. Καθώς κατηφορίζουμε έναν μικρό πεζόδρομο, βλέπει στα δεξιά έναν νεαρό με μία σύριγγα στο χέρι. Κοντοστέκεται και τον κοιτάζει με απορία. Την τραβάω απότομα να συνεχίσουμε το δρόμο μας, όμως η εικόνα του άντρα που έκανε χρήση μέρα μεσημέρι στην Αθήνα εντυπώθηκε για τα καλά στην μνήμη της.
Αργότερα, μέσα στον προαστιακό, κάθεται απέναντί μας μια κοπέλα υπό την επήρεια ναρκωτικών. Εμφανώς παραμελημένη και ατημέλητη, τραβάει τα βλέμματά μας όταν δυσκολεύεται όχι μόνο να μιλήσει αλλά και να σταθεί όρθια. Παρατήρησα το αλλοιωμένο απ’ τις ουσίες πρόσωπό της κι αναρωτήθηκα τι την οδήγησε σ’ αυτόν τον απάνθρωπο δρόμο. Κοίταξα την κόρη μου, έπειτα την κοπέλα απέναντί μου, ξανά την κόρη μου και όλο μου το είναι θέλησε να προστατεύσει και τις δύο. Ήξερα καλά πως για το νεαρό κορίτσι απέναντί μου δεν μπορούσα να κάνω σχεδόν τίποτα άμεσα. Για την πεντάχρονη κόρη μου, όμως, μπορούσα!
Πολύ σύντομα βρέθηκα αντιμέτωπη με τις ερωτήσεις της μικρής για τους τοξικομανείς που συναντήσαμε και η αλήθεια είναι πως δεν είχα προετοιμαστεί για κάτι τέτοιο. Η συζήτηση για τα ναρκωτικά είναι λίγο σαν το σεξ. Φέρνει τους μεγάλους σε αμηχανία και πάντα θεωρούμε ότι είναι πολύ νωρίς για να γίνει. Μέχρι που το φλέγον ζήτημα εμφανίζεται μπροστά μας στην εφηβεία τους ή όταν είναι πια αργά. Ωστόσο, αφού συμβουλεύτηκα ειδικούς και διάβασα ένα κάρο βιβλία, κατέληξα στο συμπέρασμα πως οι μηχανισμοί άμυνας που προστατεύουν τα παιδιά μας από μία τέτοια κατάσταση, δημιουργούνται από πολύ νωρίς.
Δεν πειράζει να έρθουν αντιμέτωπα με την πραγματικότητα
Μια εικόνα χίλιες λέξεις λένε, κι έχουν δίκιο. Τίποτα δεν μπορεί να αναπαραστήσει καλύτερα την σκληρή πραγματικότητα των ναρκωτικών από τους ίδιους τους τοξικομανείς. Εξάλλου, είναι καλύτερο να έρθουν σε επαφή με αυτό τι κομμάτι της κοινωνίας πρώτα μαζί σας που θα τους εξηγήσετε και τα προφυλάξετε, παρά αργότερα μόνα τους. Μια βόλτα στην Ομόνοια ή γύρο από το ΚΕΘΕΑ, για παράδειγμα, θα τα κατατοπίσει πλήρως και θα σας δώσει την ευκαιρία να τους μιλήσετε για την ευπαθή αυτή ομάδα.
Πείτε την αλήθεια και μόνον την αλήθεια!
Ίσως αυτό είναι το πιο δύσκολο για εμάς τους γονείς. Υπάρχουν θέματα που η αλήθεια «πονάει και είναι δύσκολη». Ένα από αυτά είναι και τα ναρκωτικά που, δυστυχώς, υπάρχουν! Μη διστάσετε να μιλήσετε στα παιδιά σας για τον εθισμό και τις επιπτώσεις του πριν το γυμνάσιο και την εφηβεία. Όταν έρθουν αντιμέτωπα με τις ουσίες, θα πρέπει ήδη να γνωρίζουν τα πάντα για αυτές αλλά και για το πώς θα προστατεύσουν τον εαυτό τους. Καλώς ή κακώς, δεν θα είμαστε πάντα δίπλα τους για να τα προστατεύουμε. Αγοράστε βιβλία, δείτε ντοκιμαντέρ, ενημερωθείτε για τις καινούριες ουσίες που κυκλοφορούν και όλα αυτά μαζί με το παιδί σας!
Βάλτε όρια και μεγαλώστε υπεύθυνα παιδιά
Τα όρια «παίζουν» παντού. Είναι το πρώτο πράγμα που μας συμβουλεύουν οι παιδοψυχολόγοι και πραγματικά είναι το πιο σημαντικό όλων για τα σωστά θεμέλια της διαπαιδαγώγησης των παιδιών. Τα ξεκάθαρα όρια και οι κανόνες βοηθούν τα παιδιά να νιώθουν ασφάλεια και να ξέρουν πού θα κινηθούν. Αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και μαθαίνουν να διαχειρίζονται τα «όχι» που ακούν. Το ασφαλές πλαίσιο είναι αυτό που θα εξασφαλίσει τις βάσεις για την συναισθηματική τους ωρίμανση.
Μην τους δίνετε αυτό που θέλουν τη στιγμή που το ζητάνε
Δεν είναι λίγες οι φορές που ακούμε πιτσιρίκια να φωνάζουν «πεινάω» και οι γονείς τρέχουν πανικόβλητοι να ικανοποιήσουν αυτήν τους την ανάγκη, ακόμα κι αν δεν έχει έρθει ακόμα η ώρα για το φαγητό. Καλύπτοντας τόσο άμεσα τις επιθυμίες τους, τους στερούμε την εκμάθηση της υπομονής και της εγκράτειας. Τους διδάσκουμε πως ο κόσμος είναι ένα βασίλειο κι εκείνοι οι άρχοντες που διατάζουν. Ο κόσμος, όμως, απέχει παρασάγγας από κάτι τέτοιο κι όταν τα παιδιά, έφηβοι πια, έρχονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, δεν διαθέτουν τα προσόντα για να την αντιμετωπίσουν. Απογοητεύονται, νιώθουν απόρριψη και ανασφάλεια και ψάχνουν ψεύτικα υποκατάστατα για να την αποφύγουν.
Προστατεύετε τα από την τεχνολογία
Τα παιδιά από πολύ νωρίς έρχονται σε επαφή με την τεχνολογία. Το κινητό της μαμάς με παιδικά ή παιχνίδια είναι η εύκολη λύση όταν βαριούνται ή όταν γκρινιάζουν. Εκπαιδεύονται από νωρίς σε μία εικονική πραγματικότητα όπου όλα γίνονται εύκολα και γρήγορα. Η πραγματική ζωή τους φαίνεται αργή και δύσκολη και απαιτεί προσπάθεια και κόπο. Και αν δεν έχεις μάθει από νωρίς να την κερδίζεις και να την απολαμβάνεις, ο φόβος των ναρκωτικών και της θολής εικόνας που σου προσφέρει θα αποτελεί πάντα μία σοβαρή απειλή. Επιπρόσθετα, εάν δεν είμαστε πολύ προσεχτικοί, μπορεί να τα φέρνει σε επαφή με μηνύματα ή ανθρώπους που θα ασκήσουν κακή επιρροή επάνω τους.
Μην τους δίνετε τις λύσεις για όλα τους τα προβλήματα – βοηθήστε τα να βρουν τις δικές τους
Όταν ένα παιδί κλαίει επειδή τσακώθηκε με τον φίλο του, οι γονείς, θέλοντας να βοηθήσουμε, προτείνουμε λύσεις για το πώς θα χειριστεί την κατάσταση. Δεν ασχολούμαστε με τα συναισθήματά του και τους πραγματικούς λόγους που οδήγησαν στον καβγά, με αποτέλεσμα να δημιουργείται συναισθηματικό χάσμα ανάμεσά μας. Τα παιδιά, όμως, δεν έχουν ανάγκη τις δικές μας λύσεις αλλά έναν άνθρωπο να τα «ακούσει» πραγματικά και να τα εμπιστευτεί. Ενθαρρύνετε το παιδί να σας μιλάει για τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς του και χτίστε ένα κλίμα εμπιστοσύνης όπου θα μπορεί να το προστατεύσει και στην εφηβεία του.
Γίνετε μέρος της ζωής τους
Βρείτε τρόπο να συμμετέχετε ουσιαστικά στη ζωή του, ώστε να σας θεωρεί κομμάτι όχι μόνο της πρακτικής του καθημερινότητας αλλά και του συναισθηματικού του κόσμου. Μια κοινή δραστηριότητα, η καθημερινή επιστροφή από το σχολείο με τα πόδια ή μια σαββατιάτικη βόλτα, θα σας δώσουν την ευκαιρία να δεθείτε ακόμα πιο πολύ με το παιδί ώστε να νιώσει άνετα και να σας μιλήσει για όλα. Διατηρήστε αυτή τη συνήθεια και όταν θα είναι πιο μεγάλα, όταν τα προβλήματά τους θα είναι πιο πολλά και σοβαρότερα.
Επιτρέψτε τους να λένε «όχι»
Η άρνηση του «κακομαθημένου» δεν έχει σχέση με τα «όχι» που θα πει ένα συναισθηματικά ώριμο παιδί. Στην πρώτη περίπτωση, το παιδί πεισμώνει και αρνείται τα πάντα θέλοντας να τραβήξει την προσοχή. Στην δεύτερη περίπτωση, η άρνηση είναι απόρροια κάποιας ενόχλησης. Εάν το παιδί πει «όχι» στην αγκαλιά του θείου Τάκη που τον συναντάει κάθε καλοκαίρι, για παράδειγμα, μην το αποπάρετε. Ακούστε τι έχει να σας πει και σεβαστείτε το. Με αυτό τον τρόπο, θα μάθει πως έχει δικαίωμα να λέει «όχι» και θα υποστηρίζει τις θέσεις του με αυτοπεποίθηση. Στην εφηβεία, όπου η ανασφάλεια και η ανάγκη να «ανήκουμε κάπου» κυριαρχούν, μια τέτοια στάση μπορεί να το σώσει από κακοτοπιές.
Επιδιώξτε να γνωρίζετε τους φίλους τους και ενθαρρύνετε τις πολλές δραστηριότητες
Οι πολλές δραστηριότητες θα το βοηθήσουν όχι μόνο να έχει πολλά ενδιαφέροντα και συναισθηματική ωρίμανση αλλά και πολλές και διαφορετικές παρέες, χωρίς να χρειάζεται να συνάψει σχέση εξάρτησης από ένα, μόνο, άτομο. Πολλές φορές, οι φίλοι είναι η αιτία για λανθασμένες πορείες που παίρνουμε στη ζωή μας. Τα παιδιά δεν έχουν πάντα την ωριμότητα και τη σωστή κρίση να το διακρίνουν, και γι’ αυτό είναι καλό να κρατάμε το σπίτι μας «ανοιχτό» για όλους τους φίλους των παιδιών μας. Ίσως πέσει στην αντίληψή μας κάτι που θα μας γλυτώσει από… απρόσμενες μελλοντικές καταστάσεις.
Τα ναρκωτικά είναι μια ασθένεια και το εμβόλιο η δική μας στάση απέναντι στα παιδιά μας. Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Ας προσπαθήσουμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να δημιουργήσουμε υπεύθυνους και ικανοποιημένους ανθρώπους που δεν θα έχουν ανάγκη από κανένα υποκατάστατο για να είναι ευτυχισμένοι!
