Γράψτε για όποιο θέμα θέλετε, ακόμα και αν δεν έχει συνάφεια με τις «αφορμές» που δίνει το μάθημά μας. Γράψτε ένα δοκίμιο, ένα διήγημα, ένα ποίημα, ακόμα και μια ιστορία με σκίτσα.
Του Νίκου Τσούλια
Επινοήστε και το περιεχόμενο και τη μορφή μιας δικής σας γραφής, μιας απόπειρας λογοτεχνικής που θα εκφράζει την ονειροπλασία σας και τη φαντασία σας. Θέλω μια εκδήλωση της προσωπικής και μόνο ματιάς σας για όποιο ζήτημα σας απασχολεί και σας κεντρίζει με απορίες και προβληματισμούς. Δεν θέλω συλλογή πληροφοριών. Θέλω μια αυθεντική έκφραση του στοχασμού σας.
Αυτή περίπου είναι η πρόταση που κάνω σε κάθε τμήμα, και κάθε χρόνο. Σκοπός μου είναι αφενός η καλύτερη δυνατή γνώση της προσωπικότητας των μαθητών και αφετέρου η ενθάρρυνση για ένα πρωτόλειο και άκρως ερασιτεχνικό ξεκίνημα στα μονοπάτια της λογοτεχνίας. Θεωρώ ότι αν πέσουν σπόροι λογοτεχνικής δημιουργικότητας σ’ αυτή την τόσο ριζοσπαστική και εικονοκλαστική φάση της εφηβείας, πολλά μπορούν να συμβούν στο μέλλον. Εκτιμώ ότι υπάρχουν τόσες και τόσες αθέατες όψεις των μαθητών – αθέατες ακόμα και από τους ίδιους – που αν φωτιστούν με την καλλιέργεια του λόγου, μπορούν να απελευθερώσουν δημιουργικές δυνάμεις τους. Και ποιος μπορεί να ξέρει τη συνέχεια και τα φανερώματα του μέλλοντος επί του εδάφους που διαρκώς σπέρνεις και καλλιεργείς; Η φιλοδοξία μου είναι απλή. Ακόμα και αν ένας και μόνο μαθητής ή μια μαθήτρια ανοίξει δρόμους για μια συγγραφική πορεία, δεν θα έχω μια μικρή συμβολή στην αφετηρία του όλου εγχειρήματος, στην εκκίνηση μιας δυναμικής ονειρικής ανέλιξης;
Βρίσκω κάθε χρόνο αρκετά σημάδια μιας τέτοιας σπερματικής λογοτεχνικής απόπειρας και τα φυλάω ως όμορφους θησαυρούς της όλης εκπαιδευτικής μου πορείας και συχνά – πυκνά ψάχνω να βρω ανάμεσα στις ιδέες και στις έννοιες των κειμένων κάποια στοιχεία του δικού μου στοχαστικού μέρους της διδασκαλίας και της γενικότερης παιδαγωγικής μου λειτουργίας, για να νιώσω εκείνη την ηθική ικανοποίηση που μόνο ένας δάσκαλος μπορεί να νιώσει: τη συνέργεια όχι απλά και μόνο στον κόσμο της μάθησης αλλά κυρίως στη δημιουργία μιας κοσμοθεωρίας και μιας βαθιάς μορφωτικής κουλτούρας. Ας δούμε λοιπόν μερικά δείγματα γραφής.
«Στο ξύπνιο τα όνειρα είναι αυτό που σε προχωράει στη ζωή. Χωρίς όνειρα κατά τη γνώμη μου δεν πας πουθενά από μόνος σου. Η ζωή σε παρασύρει σαν ρέμα. Τα όνειρα σε βοηθούνε να διαλέξεις ποιες από τις διακλαδώσεις να πάρεις. Είναι αυτά που σε κρατάνε ζωντανό. Λατρεύω τα όνειρα. Γιατί είναι ο τρόπος μου να ξεφεύγω… Τα όνειρα καθρεφτίζουν τον εαυτό σου. Είναι ο συνδυασμός του «θέλω» σου και της ψυχικής σου κατάστασης σε έναν κόσμο που πιθανότητα το αφεντικό είσαι εσύ και πολλές φορές δεν το ξέρεις» (Τα όνειρα και η ηλικία μας, του Γιώργου Μ., μαθητή Α΄ του 3ου Γ.Λ. Ζωγράφου).
«Πρέπει να ξεπεράσουμε το παρελθόν, να αποδεχτούμε όσα έγιναν, τα ωραία και τα άσχημα, να μην κρατάμε κακία, όπου το μόνο που θα προκαλέσει είναι την ψυχική αναταραχή μας και τη δυστυχία. Θα πρέπει να μάθουμε να σηκωνόμαστε, να σκουπίσουμε το «χώμα» από πάνω μας και να συνεχίσουμε, όσες φορές κι αν πέσουμε… Ωστόσο, δεν πρέπει να έχουμε εμμονή με το μέλλον μας, καθώς δεν πρέπει να ξεχνάμε να ζούμε το παρόν. Πρέπει να απολαμβάνουμε το «τώρα», σαν να είναι η τελευταία μας μέρα, γιατί πολύ απλά δεν ξέρουμε πότε και τι μπορεί να συμβεί. Πρέπει να δείχνουμε την αγάπη μας στους ανθρώπους μας σήμερα, όχι αύριο σήμερα. Να τους υπενθυμίζουμε πώς τους αγαπάμε και το πόσο σημαντικοί και ξεχωριστοί είναι για εμάς… Πολλές φορές δεν μπορούμε να καταλάβουμε, πως κάνοντας χαρούμενους τους γύρω μας είναι αυτό που μας κάνει ευτυχισμένους… Θα πρέπει να μάθουμε να εκτιμάμε τα πάντα.
Να εκτιμάμε το πρωινό μας ξύπνημα, το φαγητό μας, το ζεστό νερό μας, το σπίτι μας, τα ρούχα μας, τους ανθρώπους μας, τα πάντα και να συνειδητοποιήσουμε πως πολλοί άνθρωποι πολύ απλά δεν έχουν την ίδια δυνατότητα ώστε να καλύψουν αυτές τις ανάγκες… Πρέπει να αγαπήσουμε κάθε σημείο πάνω μας, να αγαπήσουμε ακόμα περισσότερο τις ατέλειές μας και να σκεφτούμε ότι αυτές μας κάνουν να ξεχωρίζουμε, μας κάνουν διαφορετικούς. Όταν αποδεχτείς τον εαυτό σου, όταν θα τον αγαπήσεις και θα έχεις την αυτοπεποίθηση που πρέπει, τότε θα δεις πως αυτό θα κάνει να σε δουν διαφορετικά, γιατί έτσι θα τους δείξεις ποια / ποιος είσαι πραγματικά, θα είσαι αληθινή /ος, θα είσαι ευτυχισμένη / ος… Ίσως δεν πρέπει να ψάχνουμε τόσο για την ευτυχία, ίσως η ευτυχία κρύβεται στα όνειρά μας και στους στόχους μας, στα πιο συνηθισμένα και απλά πράγματα της καθημερινότητάς μας. (Πώς να είσαι ευτυχισμένος, Εύα – Δανάη Μ., μαθήτρια του 3ου Γ.Λ. Ζωγράφου).
