Αν και η ανατροφή ενός παιδιού είναι η σημαντικότερη αποστολή ενός ενήλικα, κάποιες φράσεις που λέγονται πάνω στην ένταση της στιγμής δημιουργούν ένα απίστευτο ψυχολογικό φορτίο στα μικρά παιδιά τα οποία έχουν έναν διαφορετικό τρόπο να αντιλαμβάνονται τον κόσμο
Αν η σύλληψη και η γέννηση ενός παιδιού άπτεται των διαθέσεων του Θεού, του πελαργού ή όποιων άλλων παραγόντων επιθυμεί ο καθένας, το μεγάλωμα και η ανατροφή του είναι μια καθαρά ανθρώπινη υπόθεση. Και μάλιστα ίσως η πιο σοβαρή αποστολή που θα βρουν στο δρόμο τους δυο άνθρωποι που αποφάσισαν να φέρουν στον κόσμο μια νέα ζωή.
Μιας και δεν υπάρχει «εγχειρίδιο» για το πως να μεγαλώσει κανείς ένα παιδί, καλό είναι να υπενθυμίζουμε μερικές βασικές αρχές που συχνά ξεχνούν όσοι έχουν την τύχη και την χαρά (έστω και κάποιες ώρες την… κούραση) να βλέπουν ένα μικρό παιδί να μεταμορφώνεται από ένα αδύναμο και ανίσχυρο οργανισμό σε μία αυτόφωτη προσωπικότητα.
Η βασική αντίληψη πίσω από την ανατροφή ενός παιδιού θα πρέπει να είναι ότι το ίδιο το παιδί είναι ένας νέος και αυτόνομος οργανισμός (από μία ηλικία και πάνω) και όχι μία προέκταση του εαυτού και των αντιλήψεων του γονέα. Στην πράξη, η σωστή ανατροφή του προϋποθέτει μία σχεδόν ισότιμη αντιμετώπιση αυτού του νέου ανθρώπου, μακριά από στερεότυπα, ανεφάρμοστες ιδέες και -κυρίως- κακή χρήση της γλώσσας.
Το τελευταίο είναι και το πιο καθοριστικό, καθώς πέρα από την φυσική επαφή είναι το κυριότερο εργαλείο για να επικοινωνήσουν οι δύο πλευρές. Μα πάνω απ’ όλα είναι το κατ’ εξοχήν εργαλείο για την δημιουργία υγειών οργανισμών, με σαφή αντίληψη για τους ίδιους όσο και για τον κόσμο γύρω τους.
Ως γονείς υπάρχουν πολλές φορές που έχουμε πει λόγια που είτε πάνω στην κούραση είτε πάνω στα νεύρα της στιγμής φιλτράρονται με πολύ κακό τρόπο από τον εγκέφαλο και τις παραστάσεις που έχουν τα παιδιά μας.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πολλές από τις εκφράσεις που λέμε αν και «αθώες» στα δικά μας αυτιά, στα αυτιά των παιδιών ακούγονται πολύ τρομακτικές και τους δημιουργούν ένα πλήθος ψυχολογικών παρενεργειών. Φράσεις που λίγο-πολύ όσοι έχουν παιδιά έχουν πει σε ανύποπτο χρόνο, χωρίς να γνωρίζουν τις συνέπειες που έχουν στην ψυχοσύνθεση ενός τόσο ευαίσθητου οργανισμού.
Τα συνήθη λάθη και οι απαγορευμένες φράσεις
Ένα από τα πιο συνήθη λάθη των γονιών είναι η μετατόπιση της ευθύνης και η συναισθηματική φόρτιση μιας ασήμαντης πράξης. Φράσης όπως «Πάψε να είσαι τόσο ευαίσθητος» ή «Θα καταλάβεις μια μέρα όταν έχεις και εσύ παιδί» δεν εξυπηρετούν σε τίποτα, αντίθετα φορτώνουν με ενοχές και άγνωστες συνέπειες ένα παιδί που… προφανώς δεν γνωρίζει πως θα είναι όταν θα μεγαλώνει ένα παιδί το ίδιο.
Ακόμα χειρότερες είναι φράσεις που απευθυνόμενες και σε ενήλικες δεν έχουν παρά μόνο ψυχολογικές συνέπειες. Όπως για παράδειγμα «Τώρα τι σου φταίω εγώ;» ή η πολύ κοινή «Τί έχεις πάθει και κάνεις όλα αυτά;» στα οποία το παιδί, και να θέλει να απαντήσει δυσκολεύεται να ανταποκριθεί, επιβαρύνοντας την ψυχολογική του κατάσταση με ακόμα περισσότερες ενοχές.
Φράσεις όπως «Μου είσαι βάρος», «Γιατί με ντροπιάζεις;», «Θα το μετανιώσεις όταν θα είμαι νεκρός/νεκρή και δεν θα είμαι εδώ» δεν πρέπει επ’ ουδενί να απευθύνονται σε ένα παιδί, γιατί ποτέ δεν μπορεί να αξιολογήσει την ακρίβεια και την αλήθεια όσων λέγονται, παίρνοντας τα πάντα τοις μετρητοίς και χωρίς την ικανότητα να δει μια δεύτερη οπτική πίσω από την φράση του γονέα του.
Από εκεί και περα υπάρχουν μια σειρά φράσεων όπως «Με ακούς;», «Κοίταξέ με!», «Σταμάτα να κλαις!», «Βλέπεις τι με αναγκάζεις να κάνω;» (σε περίπτωση τιμωρίας…) ή ακόμα χειρότερα υστερικές κραυγές να σταματήσει το παιδί από κάποια δραστηριότητα ή να πάψει να κλαίει (χωρίς να έχει γίνει η προσπάθεια που απαιτείται για να βρεθεί η αιτία του κλάματος).
Ακόμα χειρότερες είναι φράσεις όπως «Δεν σε αγαπώ πια» ή «Θα φύγω αν δεν κάνεις αυτό η εκείνο», κάτι που δημιουργεί όχι μόνο τον αναμενόμενο πόνο στο παιδί, αλλά αυξάνει και την ανασφάλειά του στον μέγιστο βαθμό.
Δεν είναι μόνο τι λες, είναι και το ΠΩΣ το λες!
Οι ειδικοί παιδοψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι δεν είναι μόνο το τι λες αλλά και το πώς λέγεται η κάθε φράση. Τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα στην αλλαγή της διάθεσης των γονέων, πιθανότατα πολύ περισσότερο από το ότι είναι στα λόγια. Και αυτό γιατί δεν έχουν τα βιώματα ή το πολιτιστικό και γλωσικό υπόβαθρο για να αξιολογήσουν τις φράσεις των γονιών τους.
Από την άλλη δύο είναι τα πιο σημαντικά πράγματα τα οποία αξιολογούν πάντα τα παιδιά: Την αλήθεια όσων λέγουν οι γονείς τους αλλά και η σιωπή τους. Για το πρώτο είναι οι πιο αυστηροί κριτές των γονιών τους, καθώς θυμούνται τα πάντα και τα επαναλαμβανόμενα ψέματα τους δημιουργούν τεράστια προβλήματα στην αντίληψη της αλήθειας αλλά και τις ακρίβειας του κόσμου γύρω τους.
Εξίσου άσχημη -ίσως ακόμα χειρότερη και από τα άσχημα λόγια- είναι η σιωπή και η απουσία επικοινωνίας με το παιδί, κάτι που το κάνει να αισθάνεται τεράστια ανασφάλεια ενώ παράλληλα του στερεί όλους τους ορίζοντες ώστε να αναπτυχθεί μέσα από την ενίσχυση της προσωπικότητάς του από τον γονέα.
Ένα από τα πράγματα που ενοχλούν πολύ τα παιδιά είναι να κάνουν πλάκα οι γονείς με τον πόνο τους, ή να θεωρούν ότι κάποιο μικρό χτύπημα και το συνακόλουθο κλάμα είναι ένα απλός τρόπος να τραβήξουν την προσοχή.
Φράσεις «Σήκω επάνω δεν είναι τίποτα», «Μην κλαις γιατί θα φέρω τον γιατρό» και πολλές αντίστοιχες, δημιουργούν τεράστια ψυχολογικά προβλήματα στα παιδιά, ενώ τα γέλια από ένα μικρό πέσιμο προκαλούν την ντροπή και την αίσθηση κατωτερότητας, ακόμα και αν γίνεται αβίαστα και χωρίς κακό σκοπό από την πλευρά του γονέα.
Ο υπερβολικός έλεγχος της καθημερινότητας, από το φαγητό μέχρι τα ρούχα που θα φορέσουν, δημιουργεί και αυτός με τον δικό του τρόπο πολλές προστριβές και ανάλογες φράσεις που εγγράφονται στον σκληρό δίσκο του μικρού παιδιού με πολύ άσχημο τρόπο.
Ένα άλλο σημείο το οποίο προκαλεί σημαντικά προβλήματα είναι το αναδεικνύει κανείς τις προσωπικές αποτυχίες του παιδιού του στα μάτια ξένων αλλά και η μη επαρκής στήριξή του στις δεξιότητες που έχει αναπτύξει συγκρίνοντάς το τόσο με τον ίδιο ή με άλλα παιδιά της ηλικίας του.
Όπως και να έχει, το θέμα της ανατροφής των παιδιών και των λεκτικής «βίας» που ασκούν οι γονείς επάνω τους χωρίς πολλές φορές να το αντιλαμβάνονται, είναι τεράστιο και απαιτεί μεγάλη προσπάθεια από τους ενήλικες στο να αντιληφθούν τις δυσκολίες αλλά και την ευθύνη που έχει το να είσαι γονέας. Προφανώς και δεν μπορείς να αποφύγεις τα λάθη όσο μεγαλώνεις ένα παιδί και σίγουρα όσο και καλές προθέσεις να έχεις θα πεις λόγια και εκφράσεις που σίγουρα θα δημιουργήσουν μια ψυχολογική ένταση στο παιδί.
Αυτό που πρέπει να θυμούνται όλοι είναι ότι η ανατροφή ενός παιδιού είναι μία διαδικασία που δοκιμάζει τις αντοχές του γονέα, καθώς πρέπει να μάθε να ζει με μία νέα ζωή στην οποία ότι και αν πει και αν κάνει μεταδίδεται σε μια μικρή ψυχή μέσα από καθρέπτες και διαδρόμους που είναι άγνωστοι στους μεγάλους.
Η αγάπη δεν μπορεί να είναι δικαιολογία και καταχρηστικό βάρος για την χωρίς σχέδιο ανατροφή ενός παιδιού, η οποία απαιτεί από τον ενήλικο να κατανοήσει το πιο σημαντικό: η σωστή ενηλικίωση του παιδιού του είναι η μοναδική ευκαιρία της ζωής του να ενηλικιωθεί σωστά και ο ίδιος μαζί του.
