Είναι αρκετά συχνό φαινόμενο πλέον, να συναντάμε οικογένειες οι οποίες αδυνατούν να θέσουν κανόνες στα παιδιά τους επειδή αισθάνονται ότι παίρνουν το ρόλο του «κακού». Αυτό έχει σαν συνέπεια άσχημες συμπεριφορές από τη μεριά του παιδιού και απώλεια του ελέγχου από τους γονείς. Ωστόσο, ο καθορισμός ορίων στο παιδί είναι ζωτικής σημασίας για τη μετέπειτα ζωή του.
Πειθαρχία ή τιμωρία;
Πολλοί γονείς συγχέουν την πειθαρχία με την τιμωρία αλλά το πιο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι η διαχείριση της συμπεριφοράς των παιδιών δεν χρειάζεται να είναι μια αρνητική εμπειρία. Η πειθαρχία είναι η μετάδοση αξιών και γνώσεων στα παιδιά για να έχουν αρμονική σχέση με το κοινωνικό τους περιβάλλον ένας τρόπος διδασκαλίας των παιδιών του αυτοέλεγχου και όχι ένας ένας τρόπος ελέγχου του παιδιού. Μόλις μάθουμε στο παιδί να ελέγχει τα συναισθήματά του, τότε έχουμε κάνει ένα αποτελεσματικό βήμα για την πειθαρχία του.
Γιατί τα παιδιά χρειάζονται κανόνες;
Οι κανόνες που βάζουμε στο σπίτι, τα βοηθούν να σκέφτονται πιο μεθοδευμένα και λειτουργικά. Σκεφτείτε πως η πειθαρχία που μαθαίνει από το σπίτι είναι η βάση για τη συμπεριφορά του στο σχολείο. Όταν οι γονείς θέτουν όρια, δε μαθαίνουν στα παιδιά τους τι να πουν ή πως να συμπεριφερθούν μόνο, αλλά πως να αναγνωρίζουν τις παρορμήσεις και το άγχος τους. Τα όρια με αυτόν τον τρόπο, εσωτερικεύονται στο παιδί και το κάνουν να νιώθει περισσότερη ασφάλεια. Για αυτό είναι σημαντικό να ξεκινήσει η οριοθέτηση από νωρίς.
Ένα παιδί το οποίο μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον χωρίς κανόνες και σαφή όρια δεν είναι ένα παιδί ελεύθερο. Αντίθετα, είναι ένα παιδί σκλαβωμένο σε μια ασαφή και περίπλοκη δομή, μέσα στην οποία δεν μπορεί να καλλιεργήσει το αίσθημα της υπευθυνότητας και της συνεργασίας.
«Θετική πειθαρχία»
Ανάμεσα την αυταρχική τιμωρία και την ανεξέλεγκτη επιτρεπτικότητα, υπάρχει και μία εναλλακτική λύση που είναι η λεγόμενη θετική πειθαρχία. Η πειθαρχία αυτή λαμβάνει υπόψη τη συναισθηματική ζωή του παιδιού (ή του εφήβου), την καθημερινότητά του, καθώς και τους στόχους και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στα διάφορα στάδια της ανάπτυξής του.
Όταν οι γονείς ασχολούνται με το παιδί μόνο όταν αυτό κάνει κάτι κακό ενισχύουν άθελα τους την αρνητική συμπεριφορά. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να μην προσηλώνονται μόνο στα αρνητικά πράγματα που κάνει το παιδί, θεωρώντας τα θετικά δεδομένα. Είναι απαραίτητο να υπάρχει μια ισορροπία ανάμεσα στην επιβράβευση για τις καλές συμπεριφορές του παιδιού και την επίπληξη. Έτσι στο παιδί δίνεται η αίσθηση ότι δεν είναι μόνο οι αρνητικές συμπεριφορές που τραβούν την προσοχή των γονιών αλλά και οι θετικές. Η επιβράβευση των θετικών συμπεριφορών ενισχύει την αυτοπεποίθηση των παιδιών και τα βοηθά να ανακαλύψουν και να εξελίξουν κι άλλες πτυχές τις προσωπικότητας τους.
Πως βάζουμε όρια;
Σίγουρα δεν υπάρχει κάποια μαγική συνταγή για να πετύχουμε την οριοθέτηση αλλά το καταφέρνουμε με μικρά αλλά σταθερά βήματα.
- Τα μηνύματα που θέλουμε να περάσουμε να είναι σαφή και ξεκάθαρα
- Λειτουργείστε ως πρότυπο. Τα παιδιά μιμούνται συμπεριφορές των γονιών έτσι, με λίγες λέξεις και με παράδειγμα, θα καταλάβει τον τρόπο και τα όρια της συμπεριφοράς του.
- Να είστε έτοιμοι να τηρήσετε τις φυσικές συνέπειες μιας ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, χωρίς να κάνετε πίσω.
- Να αποφεύγετε τις φωνές και τους καβγάδες. Όταν προσπαθείτε να συνεννοηθείτε με τη δυνατή φωνή ή με τον καβγά, τότε διδάσκετε το παιδί ότι αυτός είναι ο τρόπος επικοινωνίας. Αντίθετα, διατηρείστε χαμηλόφωνη παρατήρηση ή σχολιασμό, εκτός κι αν υπάρχει κάποια επικίνδυνη κατάσταση.
- Να προσφέρετε δυνατότητα επιλογής. Αντί να πείτε στο παιδί «όχι» σε μια προτίμησή του, προσπαθήστε να του δώσετε δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε δύο δυνατότητες. Παρ’ όλο που αυτή η μέθοδος δεν είναι εύκολη πάντα, η προσπάθεια επιλογής θα δώσει στο παιδί το αίσθημα ευθύνης, δύναμης ψυχής, ανεξαρτησίας και ωριμότητας.
- Δείξτε στο παιδί ότι αντιλαμβάνεστε τα συναισθήματά του παραμένοντας όμως σταθεροί (καταλαβαίνω ότι έχεις θυμώσει αλλά αυτό που κάνεις δε μου αρέσει)
- Μην παρουσιάζεστε σαν τέλειοι χωρίς λάθη, όταν κάνετε λάθος παραδεχτείτε το και ζητήστε συγνώμη.
- Ποτέ μα ποτέ δε χρησιμοποιούμε εκφράσεις τύπου «φάε όλο σου το φαγητό αλλιώς δε θα σε αγαπάω» κλπ… η αγάπη και η φροντίδα είναι αδιαπραγμάτευτα στη σχέση μας με το παιδί μας.
Η θέσπιση των ορίων μαζί με την έμπρακτη αγάπη αποτελούν 2 από τα βασικά χαρακτηριστικά για μια ολοκληρωμένη και ευτυχισμένη συμβίωση με τα παιδιά μας. Όσο και αν ακούγεται περίεργο, είναι ένδειξη αγάπης και μέρος της φροντίδας που οι γονείς παρέχουν στα παιδιά τους. Είναι από τα σπουδαιότερα δώρα που μπορεί να προσφέρει ένας γονιός στο παιδί του, από τα σημαντικότερα εφόδια που του δίνει για να μάθει να πορεύεται μόνο του. Κάθε γονιός προσβλέπει σε ένα ευτυχισμένο μέλλον για το παιδί του και αυτό για να επιτευχθεί προϋποθέτει την ύπαρξη ορίων.
Καλή αυτοκριτική λοιπόν και καλή εξάσκηση! Τέλειοι γονείς δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχουν και τέλεια παιδιά.
Μπαντανά Μαρίκα – Λογοθεραπεύτρια
Κέντρο Παιδιού Εφήβου Οικογένειας Βούλας
Μ. Ασίας 5, Βούλα
Τηλ. 2130-367239 – 6944207307
