Τα μέλη μιας οικογένειας κάθονται όλοι μαζί στο τραπέζι και η εικόνα είναι η εξής: άλλος σκαλίζει το κινητό του, άλλος διαβάζει κάτι στο ipad του, άλλος ακούει το iPod του και μπροστά τους υπάρχουν πιάτα με φαγητό. Σας φαίνεται ακραίο; Κι όμως, για τις περισσότερες οικογένειες το συνηθισμένο είναι να κλείνεται ο καθένας στον εαυτό του και να βιάζεται να τελειώσει για να επιστρέψει στις δραστηριότητές του.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Που πήγε το μικρό σας παιδάκι που δε σταματούσε να μιλάει; Το πιο πιθανό είναι ότι εσείς δίνετε το σήμα να μη μιλάει! Απαντήστε με ειλικρίνεια: μήπως είστε μονίμως πολύ κουρασμένοι; Μήπως βαριέστε; Μήπως βλέπετε τη ζωή σας σαν μία μονότονη ακολουθία των ίδιων πραγμάτων; Μήπως έχετε χάσει το κέφι και τη ζωντάνια σας; Μήπως λόγω δουλειάς εσείς ασχολείστε με τα ηλεκτρονικά σας γκάτζετ την ώρα του φαγητού; Αν απαντήσατε «ναι» έστω και σε μία από τις παραπάνω ερωτήσεις, έχετε την απάντηση…
Πώς μπορείτε λοιπόν να βοηθήσετε το παιδί σας να ξαναβρεί τη «φωνή» του και να συζητάει μαζί σας;
- Τεντώστε τα αυτιά σας: εκμεταλλευτείτε οποιαδήποτε ευκαιρία σας δώσει το παιδί για να ξεκινήσετε μια συζήτηση (ειδικά όταν το παιδί είναι άνω των 7 ετών).Ξέρω πόσο δύσκολο είναι να παρατήσετε αυτό που κάνετε για να δώσετε την κατάλληλη απάντηση- επειδή φυσικά μια οποιαδήποτε άσχετη απάντηση δεν αρκεί! Ο τρόπος με τον οποίο όμως θα απαντήσετε στο άνοιγμα που κάνει το παιδί είναι καθοριστικός για το πόσο κοντά συναισθηματικά θα έρθετε στη συνέχεια. Ειδικά οι γονείς των εφήβων που συζητάνε μαζί τους αποδίδουν το γεγονός αυτό στο ότι οι ίδιοι είναι συναισθηματικά διαθέσιμοι για συζήτηση με το παιδί τους ανά πάσα ώρα και στιγμή. Κάτι το οποίο είναι αντικειμενικά δύσκολο, ειδικά αν έχετε και άλλες επαγγελματικές ή οικογενειακές υποχρεώσεις… Όμως, οι έφηβοι που νιώθουν ότι οι γονείς τους έχουν άλλες προτεραιότητες, στα δύσκολα στρέφονται σε άλλα πρόσωπα και όχι σε αυτούς. Από την πλευρά του παιδιού, η αντίδρασή σας αποτελεί ένδειξη για το πόσο μπορεί να βασιστεί πάνω σας όταν σας χρειάζεται. Ρωτήστε με αληθινό ενδιαφέρον και μη δώσετε διάλεξη ή αρχίσετε να μαλώνετε το παιδί.
- Κάνετε συγκεκριμένες ερωτήσεις, χωρίς καμία υποψία κριτικής ή επιθετικότητας, οι οποίες απαιτούν αληθινές απαντήσεις.«Πες μου ένα ωραίο πράγμα που έγινε στο σχολείο σήμερα», «Συζητάτε για το Χ ή το Ψ ζήτημα με τους φίλους σου;», «Πώς πήγε ο αγώνας;», «Ξέρω ότι διάβασες πολύ για το διαγώνισμα, τι ερωτήσεις σας έβαλαν;», κλπ. αποφύγετε πάση θυσία τις ερωτήσεις που ξεκινάνε με το «Γιατί», επειδή παραπέμπουν σε ανάκριση ή σε κριτική από τη μεριά σας.
- Ακούστε καλά! Μη προσφέρετε άμεσα συμβουλές και λύσεις!Οι περισσότεροι γονείς αισθάνονται υποχρεωμένοι να δώσουν λύσεις και συμβουλές στα προβλήματα του παιδιού τους. Προσοχή όμως! Το παιδί σας, ειδικά στην εφηβεία, καθόλου δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο! Συγκεκριμένα, τα παιδιά θέλουν να ξεσπάσουν, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να βγάλουν από μέσα τους αυτά που τα βαραίνουν. Ίσως με ενθάρρυνση, το παιδί χρειάζεται την ευκαιρία να βρει μόνο του τις λύσεις σε όσα το απασχολούν, έτσι ώστε να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και ικανότητα.
- Συνδεθείτε με το κάθε παιδί σας ξεχωριστά συναισθηματικά σε καθημερινή βάση, ακόμα και για πολύ λίγο χρόνο.Έχετε τη δυνατότητα να είστε σπίτι όταν τα παιδιά επιστρέφουν από το σχολείο; Έχετε τη δυνατότητα να τηλεφωνήσετε στο παιδί σας την ώρα που γυρίζει από το σχολείο για να μάθετε τα νέα του; Η στιγμή της επιστροφής στο σπίτι είναι μια πολύ καλή στιγμή για να συγχρονιστείτε με το επίπεδο ενέργειας του παιδιού σας. Επίσης, στο τέλος της μέρας, καλό είναι να βρείτε λίγο χρόνο μόνοι σας με το παιδί σας. Με τα μικρά παιδιά είναι ο χρόνος της βραδινής ανάγνωσης, με τα λίγο μεγαλύτερα παιδιά είναι χρόνος αγκαλίτσα στον καναπέ και με τους εφήβους μπορεί να είναι ένα καθημερινό τελετουργικό, όπως να πίνετε ένα αφέψημα παρέα πριν τον ύπνο. Και βέβαια μην περιμένετε ότι κάθε φορά το έφηβο παιδί σας θα σας ξανοιχτεί και θα μιλήσει για ευαίσθητα ζητήματα και συναισθήματα! Όμως, αν έχετε συχνές ευκαιρίες να είστε μαζί, θα έρθει και η ώρα των εξομολογήσεων!
- «Ραντεβουδάκι» με το παιδί σας.Έτσι το αποκαλούν οι κόρες μου! Το ραντεβουδάκι μας δεν είναι τίποτε άλλο από τον σπέσιαλ χρόνο που περνάω με το κάθε παιδί, μία φορά την εβδομάδα. Μπορεί να είναι οτιδήποτε: μια βόλτα στο σούπερ μάρκετ, μια βόλτα για καφέ ή μεσημεριανό, οτιδήποτε μας δίνει χρόνο να βρεθούμε τετ-α-τετ και να τα πούμε. Η ιδέα του ραντεβού μπορεί να ξεκινήσει από πολύ νωρίς, ήδη από 3-4 ετών.
- Δεν πήρατε την αντίδραση/απάντηση που θέλατε στην ερώτηση προς το παιδί σας; Παρατηρήστε τον εαυτό σας και προσέξτε τι κάνατε λάθος!Πώς κάνατε το άνοιγμα της συζήτησης; Ξεκινήσατε με κάτι θετικό; Αυτό που ρωτήσατε απαντιέται από το παιδί με θετικό τρόπο; Βρέστε τρόπο να επικοινωνήσετε με φιλικό, μη επιθετικό και σίγουρα μη προσβλητικό τρόπο. Και αφήστε κατά μέρος τις κρυάδες που εσείς μπορεί να θεωρείτε καλοπροαίρετα αστεία και πειράγματα! Θυμίστε στο παιδί σας τους λόγους που σας αγαπάει και του αρέσετε! Μη ρωτήσετε το κλισέ «μα γιατί δε μου λες τίποτα βρε παιδί μου;» (επειδή δε θα σας πει τίποτα!). Αντί για αυτό προτιμήστε το «ελπίζω να έχεις λίγο χρόνο στο βαρυφορτωμένο σου πρόγραμμα να πάμε για ψώνια/φαγητό/καφέ, για σπέσιαλ χρόνο μαμά και κόρη!».
- Αν το παιδί απαντήσει στην ερώτησή σας με κάτι που σας πληγώνει, σαρκασμό, αδιαφορία, οτιδήποτε, μη δείξετε το θυμό σας!Και αυτό είναι δύσκολη πίστα, διότι η πρώτη αντίδραση του γονιού είναι να δείξει το θυμό του. Ωστόσο, είναι προτιμότερο και πιο διδακτικό να δείξετε ότι πληγωθήκατε, ότι στεναχωρηθήκατε και ότι είστε συναισθηματικά ευάλωτοι. «Ωχ! Αυτό πόνεσε!» είναι μια απάντηση που θα κάνει και τον πιο θυμωμένο έφηβο να σταθεί και να σκεφτεί τι ακριβώς είπε (ακόμα και αν δε ζητήσει συγγνώμη). Θυμίστε στον εαυτό σας ότι προτεραιότητά σας είναι να είστε κοντά με το παιδί σας και όχι να τσακώνεστε και να συγκρούεστε. Όταν το παιδί σας είναι ήρεμο συζητήστε πόσο πολύ θέλατε να έρθετε κοντά του και πόσο σας πλήγωσε η αντίδρασή του. Πιθανότατα το παιδί σας θα ζητήσει συγγνώμη με κάποιον τρόπο και θα μάθει κάτι χρήσιμο για το πώς να αντιδρά πολιτισμένα. Αν όχι, αυτό είναι σημάδι ότι η σχέση σας χρειάζεται περαιτέρω δουλίτσα. Σε κάθε περίπτωση, υπενθυμίστε στο παιδί σας πόσο πολύ το αγαπάτε.
- Προσπαθήστε να είστε διαθέσιμοι.Να θυμάστε ότι τα παιδιά δεν πάνε σε οργανωμένα μίτινγκς με ατζέντα θεμάτων προς συζήτηση! Και αν τα πιέσετε να μιλήσουν είναι σίγουρο ότι δε θα πουν τίποτα! Τα παιδιά μιλούν όταν έχουν έναν καλό ακροατή απέναντί τους. Προσέξτε επίσης να μη τους δώσετε την εντύπωση ότι οι πληροφορίες που σας δίνουν είναι θησαυρός για εσάς, διότι έτσι το μόνο που θα καταφέρετε είναι να τους ενισχύσετε την αίσθηση της παντοδυναμίας τους και δε θα σας πουν τίποτα για να σας παιδέψουν!
Μερικές στρατηγικές επικοινωνίας είναι συζήτηση μέσα στο αυτοκίνητο, ζωγραφίζοντας παρέα ή κάνοντας κάποια κατασκευή.
Με τα μεγαλύτερα παιδιά δηλώστε τη διαθεσιμότητά σας: «θα είμαι στη κουζίνα, αν με θέλεις κάτι έλα να τα πούμε», «πετάγομαι στο σούπερ μάρκετ, αν χρειαστείς κάτι πάρε με στο κινητό». Το σημαντικότερο στοιχείο της διαθεσιμότητας όμως είναι ότι πρόκειται για διανοητική κατάσταση: το παιδί σας μπορεί να αντιληφθεί πότε είστε «εκεί» και το εννοείτε.
- Αξιοποιήστε κάθε ευκαιρία για επικοινωνία. Τα παιδιά ανοίγονται πιο εύκολα σε χαλαρές περιστάσεις –και όταν δεν υπάρχει βλεμματική επαφή-, όπως μέσα στο αυτοκίνητο, σε μια βόλτα, πριν τον ύπνο. Μια άλλη ευκαιρία για έμμεση επικοινωνία είναι όταν έχετε το παιδί σας στο αυτοκίνητο με φίλους του και συζητάνε: φυσικά και ξέρει ότι είστε εκεί και ακούτε, οπότε τεντώστε τα αυτιά σας, ακούστε αλλά μη μιλήστε!
- Μάθετε να ακούτε περισσότερο απ’ ότι μιλάτε! Είναι ο καλύτερος τρόπος για να σας ανοιχτεί το παιδί σας!
Από το βιβλίο Καταπληκτική μαμά, Δρ Λίζα Βάρβογλη, εκδόσεις mamaya.gr
