Ξεδιπλώνοντας τις δυνατότητες του παιδιού μου

Η ανακάλυψη, η ανάπτυξη και η εξέλιξη των δυνατοτήτων κάθε παιδιού αποτελούν πολύτιμη κληρονομία για την πορεία του ως ενήλικα.

Η συμβολή των γονιών σε αυτή την προσπάθεια είναι καθοριστικής σημασίας και υλοποιείται με πολλές και διαφορετικές ενέργειες.

Στόχος του άρθρου είναι να παρουσιάσει σημαντικά στάδια της διαδικασίας αυτής ξεκινώντας από την ανακάλυψη των ταλέντων και καταλήγοντας στην δημιουργία δεξιοτήτων απαραιτήτων για την ενήλικη ζωή.

Πώς μπορώ να ανακαλύψω τα ταλέντα του παιδιού μου

Κάθε άνθρωπος γεννιέται με μια σειρά από ταλέντα, κάποια από τα οποία μπορεί να μην ανακαλύψει ποτέ εξαιτίας της έλλειψης των κατάλληλων ευκαιριών ανάδειξης τους.

Με τον όρο ταλέντο αναφέρομαι στον φυσικό τρόπο με τον όποιο κάποιος  αισθάνεται, σκέπτεται η φέρεται.

Όταν ένα παιδί κάνει κάτι πολύ καλά (πχ παίζει πιάνο ή σχεδιάζει τοπία) με ιδιαίτερη ευκολία, ενώ για άλλα παιδιά το ίδιο πράγμα απαιτεί προσπάθεια, κούραση και αντιμετωπίζεται ως κάτι δύσκολο, τότε μπορούμε να πούμε ότι το παιδί έχει ταλέντο σε αυτό το «κάτι». Υπάρχουν πολλές μορφές ταλέντου, όπως το ταλέντο στη μαθηματική σκέψη, στην αφήγηση, στα αθλήματα, στην κατανόηση ανθρώπινων συναισθημάτων, στην παροχή βοήθειας σε τρίτους, στην πώληση, στην δημιουργία  αντικειμένων με τα χέρια κλπ.

Η προσεκτική παρατήρηση του παιδιού, αποτελεί εξαιρετικό σύμμαχο στην προσπάθεια ανακάλυψης των ταλέντων του. Συμφώνα με έρευνα που έλαβε χώρα στη Νέα Ζηλανδία και παρακολούθησε 1.000 παιδία στην εξέλιξη τους από την ηλικία των 3 έως και την ηλικία των 26 ετών, οι ρίζες της προσωπικότητας είναι ορατές σε πολύ νεαρή ηλικία. Συγκεκριμένα παρατηρήθηκαν αξιοσημείωτες ομοιότητες της προσωπικότητας στην ηλικία των 3 με αυτή της ηλικίας των 26 ετών. Στην ίδια έρευνα επισημαίνεται ότι αυτό που είναι πιθανό να αλλάξει λιγότερο στη διάρκεια του χρόνου είναι τα ταλέντα!

Ξεκινώντας λοιπόν από πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού, οι γονείς μπορούν να αναλάβουν τον ρόλο του «κυνηγού ταλέντου» παρατηρώντας προσεκτικά τα εξής :

• Ασχολίες και παιχνίδια τα οποία προτιμά και επαναλαμβάνει
• Δεξιότητες που αναπτύσσει πολύ γρήγορα
• Είδη γνώσεων που το ενδιαφέρουν ιδιαίτερα, που αντιλαμβάνεται γρήγορα, που μαθαίνει εύκολα
• Ενασχόληση που του δίνει  χαρά
• Τι του αρέσει να διαβάζει σε οποιαδήποτε μορφή (περιοδικά, βιβλία, διαδίκτυο)
• Τι του αρέσει να συζητά, τι είναι σημαντικό για αυτό στον κόσμο
• Πως συναναστρέφεται
• Τι είναι αυτό με το οποίο όταν καταπιάνεται χάνει την αίσθηση του χρόνου, δεν κουράζεται, δεν πεινά..

Σε πολλές περιπτώσεις τα ταλέντα δεν είναι εύκολα ορατά ή επειδή δεν έχουν υπάρξει οι κατάλληλες συνθήκες, δεν έχουν εμφανιστεί. Η έκθεση του παιδιού σε νέες εμπειρίες, οι καινούργιες  προσλαμβάνουσες και οι ευκαιρίες για πειραματισμό, μπορούν να αποτελέσουν ένα εξαιρετικό πλαίσιο για την ανακάλυψη νέων ενδιαφερόντων καί ταλέντων.

Ενδεικτικά ευκαιρίες για ανάδειξη ταλέντων μπορούμε να δημιουργήσουμε για τα παιδιά μέσα από :

• Μη οργανωμένο και μη δομημένο παιχνίδι
• Επισκέψεις σε μουσεία, εκθέσεις, βιβλιοθήκες
• Συμμετοχή σε εξωσχολικές δραστηριότητες
• Κατασκηνωτικές εμπειρίες που εστιάζουν στον πειραματισμό, στην έρευνα, στον αθλητισμό και σε οποιεσδήποτε γνωστικό αντικείμενο μπορεί να ενδιαφέρει το παιδί
• Ταξίδια
• Συζητήσεις γύρω από το οικογενειακό τραπέζι για σημαντικές προσωπικότητες, η για θέματα κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού ενδιαφέροντος

Οι παραπάνω δραστηριότητες  μπορούν να προσφέρουν παράλληλα στα παιδιά νέες γνώσεις και δεξιότητες, ευκαιρίες για επίτευξη και ενίσχυση της αυτοαντίληψης και της αυτοπεποίθησης τους.

 

Πώς μετατρέπεται το ταλέντο σε δυνατότητα/ισχυρό χαρακτηριστικό;

Με τον όρο δυνατότητες αναφέρομαι στα ισχυρά χαρακτηριστικά ενός ατόμου που επηρεάζουν θετικά την αποτελεσματικότητα, την απόδοση και την επιτυχία του. Η μετάλλαξη του ταλέντου σε δυνατότητα  πραγματοποιείται μέσα από την επένδυση χρόνου, προσπάθειας και εξάσκησης, καθώς επίσης μέσα από την ανάπτυξη γνώσης και δεξιοτήτων με επίκεντρο το ταλέντο. Η επένδυση αυτή λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής του ταλέντου, είναι σαν τον αέρα που μετατρέπει την σπίθα σε φωτιά. Είτε το ταλέντο βρίσκεται στις ξένες γλώσσες είτε στη ρήψη σφαίρας είτε στη συγγραφή ιστοριών, απαιτείται πολλή και σοβαρή δουλειά, για να εξελιχτεί σε ισχυρό χαρακτηριστικό για το παιδί.

Ο ρόλος των γονιών στο στάδιο αυτό είναι σημαντικός, καθώς καλούνται να στηρίξουν το παιδί προσφέροντας τον προσωπικό τους χρόνο, την ενθάρρυνση και την αναγνώριση που χρειάζεται, το ενδιαφέρον και την οικονομική κάλυψη εξόδων.

Εμπόδιο σε αυτή τη διαδικασία κάποιες φορές αποτελεί η δυσκολία των γονιών να αποδεχτούν ότι τα παιδιά τους δεν έχουν τα ίδια ταλέντα με εκείνους η απλά δεν έχουν τα ταλέντα που οι ίδιοι θεωρούν σημαντικά.

Επενδύοντας στα ταλέντα των παιδιών εκφράζουμε την αγάπη και την αποδοχή μας για αυτά και τα βοηθάμε να ανοίξουν τον δρόμο τους προς την επίτευξη, την ισορροπία και τη χαρά.

 

Τι άλλο μπορώ να κάνω, για να ενισχύσω τις δυνατότητες του παιδιού μου;

Όσο ευλογημένο και αν είναι ένα παιδί από άποψη ταλέντων και δυνατοτήτων, η πορεία του προς την ενηλικίωση προϋποθέτει την ενδυνάμωση του με βασικές δεξιότητες ζωής. Με τον όρο δεξιότητες ζωής αναφέρομαι παραδείγματος χάριν στη διαχείριση της αποτυχίας, τη λήψη αποφάσεων, τη λύση προβλημάτων, την αποτελεσματική επικοινωνία, το σθένος, τη συνεργασία.

Η απουσία αυτών των δεξιοτήτων λειτουργεί περιοριστικά στην ανάπτυξη και εξέλιξη του ατόμου και εμποδίζει τη μεγίστη έκφραση των δυνατοτήτων του.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται διεθνώς ιδιαίτερη αναφορά από ψυχολόγους και παιδαγωγούς στο κόστος της υπερπροστατευτικής ανατροφής. Συγκεκριμένα, αναφέρονται στη συχνή ανάληψη κάθε δυνατής πρωτοβουλίας από την πλευρά των γονιών, ώστε τα παιδιά να μην εκτίθενται σε λάθη και αποτυχίες, να μη βιώνουν τις συνέπειες της αμέλειας τους και να βρίσκουν «τα πάντα έτοιμα», για να εστιάζουν αναπόσπαστα στη σχολική επίτευξη. Ο ρόλος του γονιού ως «προσωπικού γραμματέα» των παιδιών εμπεριέχει συνεχείς  μεταφορές ακόμα και για πολύ μικρές αποστάσεις, συνεχείς υπενθυμίσεις, πρόληψη λαθών, συνεχή και υπερβολικό έπαινο, διαχείριση  προπονητών και δασκάλων σε περιπτώσεις διενέξεις τους με το παιδί κ.τ.λ.

Κατά τους ειδικούς η προσέγγιση αυτή από τους γονείς , περιορίζει την ανάπτυξη του δυναμικού των παιδιών. Συγκεκριμένα, η προσέγγιση αυτή στερεί τα παιδιά από το να κατακτήσουν στη σωστή ηλικία δεξιότητες απαραίτητες για την επιτυχή διαχείριση της ζωής και της σταδιοδρομίας τους στο μέλλον. Για παράδειγμα:

– Αν δε δοκιμάσουν και δεν αποτύχουν ξανά και ξανά μέχρι να τα καταφέρουν, πώς θα αναπτύξουν αντοχή στα δύσκολα και ρεαλιστική εικόνα της προσπάθειας που απαιτείται για την επιτυχία;

– Αν δε διαχειριστούν δύσκολες ανθρώπινες επαφές και δεν εκτεθούν στη διαπραγμάτευση, πώς θα αναπτύξουν τις διαπροσωπικές τους δεξιότητες;

– Αν δεν εκτεθούν στο να κάνουν λάθη, δεν πειραματιστούν, δεν αποτύχουν, πώς θα αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους, την πρωτοτυπία τους και πώς θα μάθουν αντιμετωπίζουν την αποτυχία;

– Αν τα υπερεπαινούμε, δίνοντας εύκολα τα μπράβο μας, πώς θα αποκτήσουν ρεαλιστική άποψη για το πόσο αγώνα και σκληρή δουλειά  απαιτεί η επίτευξη των στόχων;

Στην κατάκτηση των δεξιοτήτων ζωής μπορούν να συμβάλουν οι παρακάτω ενέργειες:

• Δίνουμε ελευθερία δράσης μέσα σε  συγκεκριμένα όρια.

• Αποφεύγουμε να κάνουμε για το παιδί αυτά που μπορεί να κάνει μόνο του.
•  Ζητάμε από το παιδί να συμμετέχει στις καθημερινές ευθύνες του σπιτιού.
•  Αξιοποιούμε ευκαιρίες εθελοντισμού.
• Προτρέπουμε το παιδί να αποκτήσει εμπειρίες μέσα από περιορισμένη καλοκαιρινή εργασία (για τα μεγαλύτερα παιδιά).

 

Ποιος μπορεί να με στηρίξει σε αυτή τη σημαντική προσπάθεια;

Στην προσπάθεια ανάπτυξης των δυνατοτήτων του παιδιού οι γονείς δεν είναι μόνοι τους. Με την κατάλληλη ενημέρωση, συνεργασία και τον απαραίτητο συντονισμό στο έργο αυτό μπορούν να συμβάλουν  ουσιαστικά οι νηπιαγωγοί, οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι προπονητές, οι φροντιστές και βεβαίως το ίδιο το σχολείο.

Σημαντική μπορεί επίσης να είναι η συμβολή της ευρύτερης οικογενείας, καθώς συχνά το παιδί  έχει ιδιαίτερη σχέση ή τρέφει ιδιαίτερο σεβασμό για κάποια από τα μέλη της. Τέλος, η επιλογή ενός μέντορα μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των ταλέντων, στην παρότρυνση για συμμετοχή σε νέες δραστηριότητες και στην κατάκτηση σημαντικών δεξιοτήτων.

 

Συνοψίζοντας

Κάθε παιδί είναι προικισμένο με ταλέντα. Από μικρή ηλικία, μέσω της έκθεσης του παιδιού σε αναπτυξιακές εμπειρίες και της προσεκτικής παρατήρησής του, οι γονείς μπορούν να ανακαλύψουν τα ταλέντα του. Για να εξελιχτούν τα ταλέντα σε δυνατότητες απαιτείται σοβαρή προσπάθεια και ενασχόληση. Η απόκτηση δεξιοτήτων ζωής ενισχύει την καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του παιδιού και απελευθερώνει το δυναμικό του.