”Είμαι πολύ κουρασμένος για να πάω στο σχολείο, δεν μαθαίνουμε τίποτα έτσι κι αλλιώς. ”
“Έχω πολύ πονοκέφαλο και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ, δεν ξέρεις πως νιώθω, δεν είσαι εγώ!”
”Πονάει το στομάχι μου, δεν μπορώ να φάω πρωινό, ίσως δεν πρέπει να πάω στο σχολείο. ”
“Δεν έχουμε πολλά μαθήματα σήμερα! θα μπορούσα να μείνω σπίτι.”
Αν έχετε ακούσει αυτές τις φράσεις περισσότερο από μία φορά, μπορεί το παιδί σας να έχει μια γενικευμένη άρνηση στο σχολείο και να μην θέλει να πάει προβάλλοντας συχνά δικαιολογίες. Η λεγόμενη σχολική άρνηση είναι όταν ένα παιδί αρνείται να πάει στο σχολείο σε τακτική βάση ή έχει προβλήματα να παραμένει στο σχολείο.
Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα…
Τα παιδιά με τη σχολική άρνηση παραπονιούνται συχνά για απροσδόκητα σωματικά συμπτώματα πριν έρθει η ώρα να πάνε στο σχολείο ή μπορεί επανειλημμένα να ζητήσουν να βγουν από την τάξη, ότι χρειάζονται γιατρό κτλ. Αν το παιδί τελικά μείνει στο σπίτι, τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται μέχρι το επόμενο πρωί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το παιδί μπορεί να αρνηθεί να φύγει από το σπίτι ή να μην κατεβαίνει από το αυτοκίνητο. Τα κοινά σωματικά συμπτώματα που επικαλούνται περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, στομαχόπονους, ναυτία και διάρροια. Οι γονείς θα πρέπει επίσης να τσεκάρουν για ενδεχόμενα προβλήματα ύπνου και ξεσπάσματα.
Έγκαιρα προειδοποιητικά σημάδια που οι γονείς θα πρέπει να ψάξουν περαιτέρω περιλαμβάνουν: συχνά παράπονα για το σχολείο και το δάσκαλο, απουσίες σε σημαντικές ημέρες (π.χ που γίνεται μια δραστηριότητα, εκδήλωση) , να ζητάει να φύγει από το σχολείο για να γυρίσει σπίτι, να εκφράζει υπερβολική ανησυχία σχετικά με ένα από τους γονείς του όταν είναι στο σχολείο, συχνά παράπονα στην τάξη ότι κάπου πονάει, ή ακόμα και να κλαίει.
Οι λόγοι για σχολική άρνηση
Οι λόγοι για την σχολική άρνηση ποικίλουν, ωστόσο η σχολική άρνηση τείνει να είναι σχετική με την αποφυγή κάποιου πράγματος/κατάστασης/γεγονότος που είναι δυσάρεστο για το παιδί.
Άρνηση του Σχολείου = Φόβος / Ανησυχία + Αποφυγή
Τέτοια άρνηση για το σχολείο είναι κοινή μετά π.χ από μια περίοδο ασθένειας δημιουργώντας δυσκολία να γυρίσει πίσω στο σχολείο. Το παιδί μπορεί να είναι ανήσυχο για όλα τα μαθήματα και τις εργασίες που έχουν χαθεί. Σε αυτό το σενάριο, είναι πολύ σημαντικό να μην παραταθεί ο χρόνος που θα μείνει στο σπίτι. Οι γονείς μπορούν να πάρουν τον έλεγχο της κατάστασης, επικοινωνώντας με το δάσκαλο. Ομοίως, τα παιδιά μπορεί να είναι αρνητικά και να βιώσουν άγχος μετά τις διακοπές, ειδικά τις μεγάλες του καλοκαιριού. Άλλοι στρεσογόνοι παράγοντες ή ασθένειες μέσα στην οικογένεια μπορούν επίσης να προκαλέσον σχολική άρνηση, όπως μπορούν και ακαδημαϊκά προβλήματα που τυχόν υπάρχουν, π.χ δυσκολία με έναν δάσκαλο, αλλαγή σχολείου, μετάβαση στο δημοτικό ή στο γυμνάσιο.
Οι λόγοι που χρήζουν περαιτέρω αξιολόγησης περιλαμβάνουν:
Άγχος αποχωρισμού: όταν το παιδί φοβάται ότι κακό θα συμβεί στη μητέρα του (κυρίως) , ενώ το ίδιο βρίσκεται στο σχολείο.
Άγχος απόδοσης: όταν το παιδί φοβάται ότι θα εξεταστεί στην τάξη, ότι θα μιλήσει μπροστα στους συμμαθητές του, ότι θα συμμετάσχει σε δραστηριότητες ή ακόμα και απαντώντας σε μια ερώτηση στην τάξη. Τα παιδιά με αγωνία για το φόβο των επιδόσεων νιώθουν αμηχανία και ντροπή μπροστά στους συνομηλίκους τους.
Κοινωνικό άγχος: κάποιοι μαθητές ανησυχούν για τις αλληλεπιδράσεις με τους συνομηλίκους ή / και τους δασκάλους.
Εκφοβισμός: τα παιδιά θέλουν να αποφύγουν το σχολείο λόγω της πραγματικής απειλής της σωματικής ή / και συναισθηματικής βλάβης.
Συμβουλές για τη διαχείριση της σχολικής άρνησης
Η σχολική άρνηση του παιδιού τείνει να είναι πολύ αγχωτική για τους γονείς που από την άλλη παλεύουν το άγχος του παιδιού τους. Μπορεί να είναι κουραστικό να αντιμετωπίζουν την καθημερινή μάχη και πολλοί γονείς -δικαιολογημένα- στο τέλος επιτρέπουν στο παιδί να μείνει στο σπίτι (κάνοντας όμως τις σχολικές του εργασίες) ενώ, εν αγνοία τους, καθιστούν ακόμα πιο δύσκολο να επιστρέψει την επόμενη μέρα. Τα καλά νέα είναι ότι οι γονείς μπορούν να έχουν περισσότερο” έλεγχο” πάνω σε αυτό το θέμα από ό, τι νομίζουν, δοκιμάζοντας τα ακόλουθα για να βοηθήσουν τα παιδιά τους: Κάντε ένα ”σχέδιο” που θα είναι σαφές, ήρεμο και συνεπές.
Στείλτε δηλαδή ένα ξεκάθαρο μήνυμα στο παιδί σχετικά με το σχολείο και τη σημασία του.
Θα πρέπει να είναι σαφές στο παιδί ότι η γονική προσδοκία είναι να πηγαίνει στο σχολείο κάθε μέρα-εκτός αν συντρέχει σοβαρός λόγος. Οι γονείς, την επόμενη φορά που το παιδί θα αρχίσει να λέει μια διακαιολογία για να μην πάει σχολείο, μπορούν αποφασιστικά να πουν το εξής: ”Εμείς θα κάνουμε ό, τι πρέπει και ότι χρειάζεσαι για να πας και να είσαι καλά στο σχολείο. Δεν μπορούμε όμως να επιτρέψουμε να μείνεις στο σπίτι. Έχεις πέντε λεπτά για να ετοιμαστείς για το σχολείο”.
Προσπαθήστε να μην επωμιστείτε το άγχος του παιδιού σας και να ενεργήσετε σύμφωνα με αυτό.
Μερικές φορές οι γονείς μπορεί να τροφοδοτήσουν ακούσια και να κολλήσουν σε μια μάχη με το άγχος του παιδιού. Για παράδειγμα, οι γονείς μπορεί να ρωτήσουν αν το παιδί θέλει να πάει σχολείο σήμερα και να προσπαθήσουν να το καθησυχάσουν ότι δεν υπάρχει τίποτα το ανησυχητικό. Έτσι όμως θα έχουν τροφοδοτήσει απλά το άγχος του. Οι γονείς μπορεί να απογοητευτούν και να πουν πράγματα όπως, ”γιατί το κάνεις αυτό” ”ανατρέπεις τα πάντα και το πρόγραμμα όλων” ή ”δεν ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε αν δεν πας”. Απαντώντας στο άγχος του παιδιού σας καθιστάτε ακόμα πιο πιθανό ότι το παιδί θα ασκεί τις ίδιες προβληματικές συμπεριφορές στο μέλλον. Μερικές φορές μπορεί να είναι πολύ βοηθητικό να εντοπίσετε ότι τα συναισθήματα του παιδιού σας ελέγχουν τη συμπεριφορά του. Σ αυτή την περίπτωση είναι καλό να πείτε στο παιδί την αλήθεια: ”Αυτή τη στιγμή σε ελέγχουν τα συναισθηματά σου, αλλά δεν μπορούν να ελέγξουν και εμένα”.
Διαχειριστείτε σωστά την καθημερινή πρωινή ρουτίνα
Προσπαθήστε να εξασφαλίσετε ότι το παιδί σας γνωρίζει και ανταποκρίνεται στην καθημερινή πρωινή προετοιμασία και ότι οφείλει να είναι συνεπές σ αυτή για να μην υπάρχει το επιπλέον άγχος της τελευταίας στιγμής.
Αγνοήστε προβλήματα συμπεριφοράς
Εάν είστε σίγουροι ότι το παιδί είναι αρκετά καλά για να πάει στο σχολείο, αγνοήστε τα παράπονα του σχετικά με ασθένεια κτλ. Βεβαιωθείτε σαφώς ότι είναι καλά στηνυγεία του, προκειμένου να εξαλείψετε κάθε φυσική αιτία για την αγωνία του. Να είστε συνεπείς και σταθεροί σε αυτά που λέτε και να έχετε ένα ”σχέδιο” για να προσπεράσετε κλάματα ή απαιτήσεις.
Καλλιεργείστε την αυτοπεποίθησή του
Δείξτε στο παιδί μέσα από τη δική σας συμπεριφορά ότι το να πηγαίνει στο σχολείο είναι κάτι που μπορείτε έσεις να διαχειριστείτε, άρα μπορεί και εκείνο.
Επικοινωνείστε με το σχολείο
Μιλήστε με το δάσκαλο και την καθοδήγηση του παιδιού σας, και ζητήστε να επιστρατεύσει την υποστήριξη του για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας έχει τη βοήθεια που χρειάζοται κατα τη διάρκεια του σχολείου. Αυτή η ”ενωμένη” τακτική είναι επίσης σημαντική για το παιδί για να αισθάνεται σίγουρο και για να μπορεί να αντιμετωπίζει τους φόβους του.
Η συνοδεία στο σχολείο
Μόλις σχολική άρνηση έχει γίνει πρόβλημα, ένα πραγματικά χρήσιμο βήμα είναι οι γονείς να πάνε και να φέρνουν το παιδί οι ίδιοι στο σχολείο καθημερινά. Όλοι έχουν πολλές υποχρεώσεις, αλλά αυτή η βραχυπρόθεσμη δέσμευση από τους γονείς μπορεί να οδηγήσει σε τεράστια κέρδη… Από την άλλη, είναι σημαντικό, να μην παραμένετε στο σχολείο και να μην επιτρέπετε τηλέφωνα και μηνύματα κατά τη διάρκεια του σχολείου, χωρίς σημαντικό λόγο…Μη ξεχνάτε ότι σκοπός είναι η καλλιέργεια της αυτοπεποίθησης!
Διαχειριστείτε σωστά το άγχους του
Μπορείτε να βοηθάτε το παιδί σας να είναι ξεκούραστο, με την κατάλληλη διατροφή και ύπνο. Η άσκηση είναι επίσης ένα πολύ καλό αγχολυτικό… έτσι μια πρωινή βόλτα ή γενικά κάποια αθλητική δραστηριότητα θα βοηθήσει πολύ το παιδί. Μπορείτε επίσης, να το ενθαρρύνετε να παίρνει βαθιά, αργές αναπνοές και να σκέφτεται πράγματα που το ηρεμούν ή να ακούει μουσική που το χαλαρώνει, όταν νιώθει πιεσμένο ή αγχωμένο. Η απόσπαση της προσοχής είναι ένας ακόμα άλλος πολύ καλός τρόπος για να διαχειριστεί το άγχος έτσι ώστε η προσοχή του παιδιού να μην εστιάζει ανησυχίες του. Ενθαρρύνετε το παιδί να κάνει πράγματα που απολαμβάνει για να κρατήσει το μυαλό του απασχολημένο.
Οι λόγοι για την άρνηση του σχολείο είναι πολλοί και διάφοροι. Όσο περισσότερο προσπαθεί ένα παιδί να αποφεύγει το σχολείο, τόσο πιο δύσκολη μπορεί να γίνει η αντιμετώπιση, γι αυτό είναι πολύ σημαντικός εντοπισμός του προβλήματος και η έγκαιρη παρέμβαση. Εάν τώρα το πρόβλημα νιώθετε ότι είναι τόσο μεγάλο που δεν μπορέιτε να το διαχειριστείτε με τίποτα το επόμενο βήμα είναι η επαγγελματική υποστήριξη ενός κλινικού ψυχολόγου, που θα βοηθήσει να εντοπιστούν οι λόγοι για σχολική άρνηση και θα αναπτύξει ένα σχέδιο αντιμετώπισης τους, προσαρμοσμένο στο παιδί.
