Μια πολύ συνηθισμένη πρόκληση την οποία αντιμετωπίζουν οι γονείς, ιδίως στα πρωτότοκα παιδιά, είναι η διαπραγμάτευση του ζητήματος του βραδινού ύπνου του παιδιού, τόσο ως διαδικασία αλλά και ως απόφαση στη χωροταξική τοποθέτηση των μελών της οικογένειας.
Στις παραδοσιακές κοινωνίες, η απόκτηση ατομικού δωματίου στο σπίτι για το κάθε μέλος της διευρημένης οικογένειας αποτελούσε εξαίρεση, είτε αφορούσε τα υψηλά οικονομικοκοινωνικά στρώματα. Ωστόσο κάτι τέτοιο βρίσκονταν σε απόλυτο συντονισμό με το στόχο της επιβίωσης εκείνων των κοινωνιών και τον συλλογικό-κοινοτικό τρόπο ζωής ως μέσον για την επίτευξή του.
Στις σύγχρονες και μεταμοντέρνες αστικές κοινωνίες, πλέον υπάρχει η δυνατότητα και ο χώρος, ώστε τα μέλη της πυρηνικής -πλέον- οικογένειας να έχουν το δικό τους δωμάτιο και τον προσωπικό χώρο ανάπτυξης, γεγονός που υπηρετεί το στόχο της αυτονομίας και της ανεξαρτητοποίησης. Η ελληνική οικογένεια έχει υιοθετήσει έναν παιδοκεντρικό χαρακτήρα, με κίνδυνο να υπάρχει μόνο για να υπηρετεί τις ανάγκες των παιδιών, τα οποία με τη σειρά τους καλούνται να τη στηρίζουν πάση θυσία.
Ο ύπνος (και οι δυσκολίες που σχετίζονται με αυτόν) θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας μικρός αποχωρισμός του παιδιού από τους γονείς και αξίζει να δοθεί η πρέπουσα σημασία με σκοπό να εκπαιδεύσει τους γονείς, οι οποίοι είναι εκείνοι που κατά κύριο λόγο διαμορφώνουν το κλίμα και την οικογενειακή δυναμική.
Πολύ συχνά οι γονείς παραπονιούνται ότι το παιδί τους (κυρίως προσχολικής ηλικίας) ζητά επίμονα να κοιμηθεί το βράδυ στο ίδιο κρεβάτι μαζί τους («το μεγάλο κρεβάτι») είτε στο πλάι, είτε ανάμεσά στο ζευγάρι –ακόμη πιο απολαυστικό για το παιδί-, αναφέροντας νυχτερινούς εφιάλτες, τρόμο για μη υπαρκτά πλάσματα, κλάμα κτλ. Πρόκειται για κομβικό σημείο στη ζωή της οικογένειας που η αποδοχή ανάλογων αιτημάτων και προσχώρηση του παιδιού στην ιδιωτική ζωή του ζευγαριού, δηλώνει ότι η ζευγαρική σχέση κινδυνεύει να τριγωνοποιηθεί και ότι οι ίδιοι οι γονείς δεν είναι έτοιμοι να αποχωριστούν το παιδί τους.
Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι να έχουμε πολύ συχνά το μοντέλο του γονέα-παιδιού στο κρεβάτι του ζευγαριού και τον έτερο γονέα να κοιμάται στο παιδικό δωμάτιο, είτε τον ένα γονέα να κοιμάται μαζί με το παιδί στο παιδικό δωμάτιο, είτε να κοιμάται όλη η οικογένεια μαζί στο ίδιο κρεβάτι (όχι στον ίδιο χώρο) και «διάρρηξη» των σχέσεων μεταξύ των μελών της (εξαίρεση αποτελούν οι οικογένειες που υιοθετούν και αντίστοιχο τρόπο ζωής και έχουν τα ανάλογα πολιτισμικά χαρακτηριστικά).
Η αναζήτηση της σωματικής και συναισθηματικής θαλπωρής και ασφάλειας ανάμεσα στα σώματα των γονιών αποτελεί μια φυσιολογική επιδίωξη για ένα παιδί. Ταυτόχρονα όμως, είναι και το σημείο που οι γονείς έχουν να διατελέσουν τον πολύ σημαντικό ρόλο τους: να δράσουν ενισχυτικά στην αυτοεκτίμησή του και στην αίσθηση της δύναμης ότι μπορεί να τα καταφέρει.
Το κυριότερο ζήτημα είναι οι ίδιοι οι γονείς αρχικά να αναγνωρίσουν τη συμβολική σημασία της επιστροφής του παιδιού στο κρεβάτι του ή τον καθησυχασμό του σε βραδινές εκκλήσεις και στη συνέχεια να εξηγήσουν στο παιδί για ποιο λόγο είναι σημαντικό να το καταφέρει. Σε καμία περίπτωση το να κρατήσουμε το παιδί στο ίδιο κρεβάτι μαζί μας το βράδυ για να το «χαρούμε» επειδή δεν έχουμε χρόνο μέσα στη μέρα, δεν δρα θετικά ανταποδοτικά. Επίσης, έχουν καταγραφεί αρκετά ατυχήματα, μέχρι και αιφνίδιοι θάνατοι βρεφών λόγω του κοινού ύπνου του παιδιού στο ίδιο κρεβάτι με τους γονείς.
Συνεπώς, για να κοιμηθεί ήσυχα το παιδί στο κρεβάτι του, χρειάζεται να νιώθει ασφάλεια και σιγουριά:
● τηρείστε και οι 2 γονείς σταθερές διαδικασίες και ρουτίνα για τον ύπνο του παιδιού
● δώστε στο παιδί τη δυνατότητα να επιλέξει μικρά παιχνίδια (π.χ. αγαπημένο κουκλάκι) που έχει επενδύσει θετικά και θα το συντροφεύσουν τις βραδινές ώρες
● αφιερώστε του χρόνο για να χαλαρώσει και να αποκοιμηθεί (π.χ. ανάγνωση παραμυθιού, τραγούδι, χάιδεμα στην πλάτη κτλ.)
● τοποθετήστε απαλό φωτισμό στο δωμάτιο, προς αποφυγή του απόλυτου συσκοτισμού
● ανταποκριθείτε στα καλέσματα του παιδιού το βράδυ, με την παρουσία σας στο δωμάτιο του παιδιού – καθισμένοι και όχι να ξαπλώσετε-, καθησυχάστε το και αποχωρήστε
● ενισχύστε την αυτονομία του παιδιού και στις υπόλοιπες εκφάνσεις της ζωής του, και όχι κατ΄ αποκλειστικότητα στο θέμα του ύπνου
● κατανοήστε τα παράπονά του, το θυμό και την απογοήτευσή του όταν δεν του κάνετε το χατίρι να κοιμηθεί στο ίδιο κρεβάτι μαζί σας, αλλά είναι σημαντικό να ξέρει ότι δεν αλλάζετε την απόφασή σας
Φυσικά, με την κατάλληλη προετοιμασία και νοηματοδότηση ο ύπνος του παιδιού στο κρεβάτι των γονιών του δεν αποτελεί αυτή καθαυτή μια αρνητική πράξη, ιδίως όταν δε συμβαίνει κατ΄ εξακολούθηση είτε έχει προκύψει κάποιο θέμα υγείας είτε ιδιαίτερη συνθήκη.
