Οι άνδρες σήμερα έρχονται αντιμέτωποι με μεγάλες αλλαγές στο ρόλο και στις απαιτήσεις που έχει η κοινωνία από αυτούς. Ακόμη πιο απαιτητικά είναι τα πράγματα για τους πατεράδες.
Γράφει ο Χρήστος Ζιούβας, Ψυχοθεραπευτής-Οικογενειακός θεραπευτής και σύμβουλος Τοξικοεξαρτήσεων, συνεργάτης του Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων.
Ποια είναι η έννοια του σύγχρονου πατέρα; Τι έχει αλλάξει στις μέρες μας;
Η βασική διαφορά είναι ότι τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Όπως σε όλη μας τη ζωή τα πράγματα έχουν γίνει πιο πολύπλοκα, έτσι και οι ρόλοι που καλούμαστε να παίξουμε στην οικογένεια είναι πια πολυεπίπεδοι και σύνθετοι. Παλαιότερα ήταν πιο δεδομένες και ξακάθαρες οι απαιτήσεις που υπήρχαν για τον ρόλο του πατέρα και της μητέρας στην οικογένεια. Ενώ σήμερα, κυρίως μετά την έξοδο των γυναικών στην αγορά εργασία, και οι απαιτήσεις προς τον πατρικό ρόλο έχουν αντίστοιχα αυξηθεί και έχουν γίνει συνθετότερες. Ωστόσο, αυτό δεν συμβάδισε με μια ανάλογη εκπαίδευση και προετοιμασία των ανδρών για να αναλάβουν τον πατρικό ρόλο μέσα στις καινούριες προδιαγραφές.
Πέρασαν πια οι εποχές που πατέρας σήμαινε κυρίως αυτός που έφερνε στο σπίτι τα αναγκαία για την υλική επιβίωση της οικογένειας και όλα τα άλλα φορτώνονταν στους ώμους της μητέρας. Σήμερα, αυτό που λέμε σύγχρονος πατέρας έχει να καλύψει μια σειρά από ανάγκες του παιδιού και βέβαια της συζυγικής σχέσης. Όταν μιλάμε για τον σύγχρονο, εμπλεκόμενο στη ζωή του παιδιού πατέρα, ουσιαστικά μιλάμε για μια σειρά από διαφορετικές απαιτήσεις.
Μία πρώτη είναι ότι θα πρέπει να έχει υπεύθυνη και συναισθηματική δεμένη σχέση με το παιδί. Η δεύτερη είναι ότι θα πρέπει να είναι φυσικά προσβάσιμος από το παιδί. Μία τρίτη είναι ότι θα πρέπει να εμπλέκεται σε συνεργασία με τη μητέρα στη λήψη αποφάσεων που έχουν να κάνουν με την ανατροφή του παιδιού. Επομένως, βλέπουμε ήδη ότι ο παλιός ρόλος του οικονομικού αρχηγού της οικογένειας έχει ξεπεραστεί και οι απαιτήσεις είναι πολύ πιο σύνθετες.
Πώς αλλάζει η πατρότητα τον άνδρα;
Έχουμε δει μια σειρά από θετικές επιπτώσεις που έχει πια στον άντρα. Ο άνδρας ενηλικιώνεται μέσα από την διαδικασία αυτή, γίνεται πιο υπεύθυνος. Οι άνδρες γίνονται πιο συμπονετικοί μέσα από την πατρότητα, γενικότερα όχι μόνο μέσα στην οικογένεια. Γίνονται πιο γλυκείς και πιο ήπιοι. Συνειδητοποιούν ότι αυτό με το οποίο έχουν γαλουχηθεί, να έχουν δηλαδή τον έλεγχο στα πράγματα, είναι ψευδαίσθηση. Άμα έχει κάποιος παιδί το καταλαβαίνει αυτό. Υπάρχουν πράγματα στα οποία δεν μπορούν να έχουν έλεγχο και συμβιβάζονται με αυτή την ιδέα.
Αναπτύσσουν μια ευρύτερη γκάμα ικανοτήτων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, θετικά για την αυτοπεποίθηση τους, νιώθουν πιο ικανοί να ανταπεξέλθουν σε πιο πολύπλοκους ρόλους. Οι πατέρες έχουν να επανεξετάσουν την ισορροπία μεταξύ δουλειάς και οικογένειας. Και ο καθένας δίνει διαφορετικές απαντήσεις σε αυτό. Κάποιοι σπεύδουν να δουλέψουν ακόμα περισσότερο για να παρέχουν περισσότερα στην οικογένεια. Κάποιοι, όμως, επαναπροσδιορίζουν την βαρύτητα που έχει η εργασία, το επάγγελμα, στην ταυτότητά τους και δίνουν έμφαση σε άλλες πλευρές. Κι επίσης έχουμε δει ότι κάνει καλό στην υγεία να γίνεις πατέρας. Διότι οι πατεράδες εμπλέκονται πολύ λιγότερο από τους άντρες που δεν έχουν κάνει παιδιά σε επικίνδυνες συμπεριφορές ποικίλων επιπέδων και προσέχουν πολύ περισσότερο την υγεία τους για ευνόητους λόγους.
Ποιες είναι οι διαφορές όσον αφορά τον γονεϊκό ρόλο του πατέρα και τη μητέρας, σήμερα;
Ο τρόπος που οι πατεράδες ανατρέφουν τα παιδιά τους είναι ποιοτικά διαφορετικός από τον τρόπο που σχετίζονται οι μητέρες με τα παιδιά τους. Ένα κοινό εύρημα που έχουμε είναι ότι οι πατεράδες παίζουν με τα παιδιά με πολύ διαφορετικό τρόπο από ό,τι οι μητέρες. Οι μητέρες, για παράδειγμα, χρησιμοποιούν αρκετά παιχνίδια και το παιχνίδι τους πολλές φορές έχει ένα πιο διδακτικό χαρακτήρα, ενώ οι πατεράδες είναι πιο προσανατολισμένοι στη δράση, τείνουν να ενεργοποιούν τα παιδιά, να τα ζωντανεύουν πολύ στο παιχνίδι τους, πολλές φορές το κύριο παιχνίδι που χρησιμοποιούν είναι το ίδιο τους το σώμα, η σωματική επαφή με το παιδί. Οι μνήμες που πολλοί έχουμε είναι να παλεύουμε ή να ερχόμαστε σε κόντρες δύναμης με τους πατεράδες μας.
Η χρήση της γλώσσας είναι, επίσης, διαφορετική μεταξύ πατεράδων και μανάδων. Οι μανάδες την χρησιμοποιούν διδακτικά περισσότερο και στην διήγηση ιστοριών, ενώ στο παιχνίδι οι πατεράδες προωθούν περισσότερο την εξερεύνηση, την ανάγκη των παιδιών για καινοτομία. Διαχειρίζονται διαφορετικά την δυσφορία και το στρες που νιώθουν τα παιδιά σε καινοτόμες καταστάσεις. Αυτό μπορούμε να το δούμε όταν πάμε σε μια παιδική χαρά και παρακολουθήσουμε πόσο υπερπροστατευτικές είναι μητέρες προς τα παιδιά, ενώ οι πατεράδες τα αφήνουν λίγο να μάθουν μέσα από το πάθημα.
