Το δημοφιλές σε όλους, κυρίως στα παιδιά, σπίνερ έχει χαρακτηρισθεί ως «καταπραϋντική συσκευή», θεραπευτική μπορούμε να πούμε, ειδικά για τα παιδιά με αυτισμό.
Αυτό το μικρό αντικείμενο που αποτελείται από τρεις πλαστικούς βραχίονες που περιέχουν μπίλιες και που το τοποθετείς στην άκρη του δείκτη και με μία κίνηση το κάνεις να περιστρέφεται, είναι η νέα τάση στα γκάτζετ. Το βλέπεις πλέον παντού, στα παιδιά, στους νέους, στα σχολεία, στις παιδικές χαρές, αλλά και στους πιο μεγάλους οι οποίοι διατείνονται ότι έχει χαλαρωτικές και αντι-στρες ιδιότητες. Οι γονείς των παιδιών με αυτισμό ή με διαταραχές στην προσοχή, με ή χωρίς υπερκινητικότητα, κάνουν λόγο για ένα «μέσο που βοηθά τα παιδιά τους να συγκεντρώνονται». Αλλοι υποστηρίζουν ότι το σπίνερ «καταπραΰνει με την αφή τα παιδιά με υπερκινητικότητα» ακόμα και ότι είναι «ένας τρόπος να διοχετεύσουν την ενέργειά τους».
Προς το παρόν όμως δεν υπάρχει καμία επιστημονική μελέτη η οποία να επιβεβαιώνει τις πολυσυζητημένες αρετές του σπίνερ.
«Το σπίνερ είναι μία νέα τάση στα γκάτζετ», υποστηρίζει η Ναταλί Φρανκ, παιδοψυχίατρος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Μονπελιέ. Η Φρανκ, ειδική στις διαταραχές προσοχής, έχει από καιρό επισημάνει την έλλειψη επιστημονικών μελετών και, ως εκ τούτου, κλινικών δεδομένων για τις επιπτώσεις αυτού του παιχνιδιού στα παιδιά με αυτισμό ή υπερκινητικότητα. Η Φρανκ επισημαίνει μία «σύνδεση» ανάμεσα στο στερεότυπο που επιδεικνύουν ορισμένα παιδιά με αυτισμό (το γεγονός ότι επαναλαμβάνουν ορισμένες κινήσεις, όπως το κούνημα των ποδιών) και της ιδέας να αξιοποιηθεί η συνεχής περιστροφική κίνηση προκειμένου να διοχετευθεί η αστάθειά τους. Είναι όμως σαφής στο εξής: «Δεν μπορούμε να πούμε τίποτα χωρίς επιστημονικά δεδομένα (…) προς το παρόν είναι μόνο ένα παιχνίδι».
Παρόμοια άποψη έχει και ο ψυχίατρος από τη Ναντ Ολιβιέ Μπονώ, ο οποίος δουλεύει με παιδιά και εφήβους. Για εκείνον τα σπίνερ είναι όπως τα φωσφορίζοντα βραχιολάκια που φοράμε. «Πρόκειται για αντικείμενα που έχουν αγαπηθεί πολύ, έχει γίνει πολύς λόγος για αυτά, τους έχουμε αποδώσει ευεργετικές ικανότητες αλλά σήμερα τα έχουν όλοι ξεχάσει. Στοιχηματίζω ότι έως το φθινόπωρο κανείς δεν θα μιλάει πια για τα σπίνερ. Φυσικά τραβάει την προσοχή, δεν βλάπτει, δεν είναι επικίνδυνο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει θεραπευτικές ιδιότητες», λέει κατηγορηματικά.
Προκειμένου να προσδιορισθεί εάν το σπίνερ έχει ένα οποιοδήποτε θεραπευτικό αποτέλεσμα, θα πρέπει να συγκριθεί με ένα άλλο αντικείμενο του οποίου η επίδραση στο άγχος έχει αποδειχθεί και να παρατηρηθεί εάν υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο προϊόντων. Εάν εξαχθεί κάποιο συμπέρασμα θα πρέπει στη συνέχεια να γίνει περαιτέρω έρευνα για να γίνει κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας του.
Μια αμερικανική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2016 στο περιοδικό Child Neuropsychology υπογραμμίζει το γεγονός ότι η σωματική δραστηριότητα βοηθά στο να έχουμε έναν καλύτερο γνωστικό έλεγχο στις περιπτώσεις διαταραχής της προσοχής, με ή χωρίς υπερκινητικότητα. «Μια κινητική δραστηριότητα είναι πολύ καλύτερη από το να περιστρέφεις στο χέρι σου ένα σπίνερ» υποστηρίζει ο καθηγητής του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Μισισιπή Ντάστιν Σάρβερ, συγγραφέας μελέτης για την υπερκινητικότητα.
Επί του παρόντος το σπίνερ παραμένει απλά μια συσκευή ψυχαγωγίας χωρίς θεραπευτικές ιδιότητες. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι αυτό το «γκατζετάκι» δεν είναι σημερινό προϊόν.
«Γεννήθηκε » το 1997 με διαφορετική όμως μορφή από αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Ηταν ένα κράμα από συγκολλημένα κομμάτια εφημερίδας το οποίο επινόησε μία Αμερικανίδα, η Κάθριν Ετινγκερ, η οποία δυσκολευόταν να κινηθεί λόγω μυϊκών προβλημάτων και προσπαθούσε να βρει έναν τρόπο να παίζει με την κόρη της.
Λόγω οικονομικών προβλημάτων, το σπίνερ δεν μπόρεσε να διατεθεί αμέσως στην αγορά. Αυτό θα γινόταν 20 χρόνια αργότερα όταν έκανε την εμφάνισή του ενθουσιάζοντας κατ’ αρχήν τα παιδιά στις παιδικές χαρές.
Φυσικά υπάρχει και ο αντίλογος, σύμφωνα με τον οποίο δεν πρόκειται για ένα αθώο παιχνίδι, καθώς ελλοχεύουν κίνδυνοι. Πρόσφατο παράδειγμα ο παρ’ ολίγον θάνατος ενός κοριτσιού στο Τέξας. Το κοριτσάκι συνήθιζε να βγάζει τις μπίλιες από το σπίνερ και να τις καθαρίζει. Μία μέρα όμως που δεν είχε ούτε σφουγγάρι, ούτε νερό, αποφάσισε να τις πλύνει … μέσα στο στόμα της. Το αποτέλεσμα ήταν να τις καταπιεί και παρ’ ολίγον να πεθάνει. Εκείνο που την έσωσε από την ασφυξία ήταν το γεγονός ότι οι μπίλιες είχαν ένα άνοιγμα στο κέντρο τους. Το κοριτσάκι χειρουργήθηκε επειγόντως ενώ ο γιατρός συνέστησε στη μητέρα να μην την αφήνει πλέον να παίζει με το σπίνερ χωρίς επιτήρηση.
Στη Γαλλία επίσης το σπίνερ έχει απαγορευθεί σε κάποια σχολεία και κολλέγια. Σύμφωνα με τη διευθύντρια ενός δίγλωσσου ιδιωτικού σχολείου, το σπίνερ αποσπά την προσοχή των μαθητών. Οχι μόνο δεν καταπραΰνει το άγχος, αντιθέτως μπορεί να γίνει αιτία φιλονικιών και κάθε είδους συγκρούσεων. Σε ένα άλλο κολλέγιο στο Παρίσι, το σπίνερ έχει χαρακτηρισθεί επικίνδυνο καθώς εξαιτίας του έχουν δημιουργηθεί εντάσεις μεταξύ των μαθητών. Για την αποφυγή τέλος οποιωνδήποτε φιλονικιών, ένα σχολείο στο Παρίσι στις 19 Μαΐου ανακοίνωσε ότι απαγορεύει το σπίνερ στους χώρους του.
