Το θέμα είναι ομολογουμένως ευαίσθητο, ιδίως για τις συντηρητικές κοινωνίες. Δεν είναι εύκολο να πειστεί ένας πατέρας ότι δεν σημαίνει απολύτως τίποτα εάν ο γιος του προτιμάει τις κούκλες αντί για τα φορτηγά, ούτε να δεχθεί ότι η μονάκριβη κόρη του κυλιέται στο χώμα και παίζει μπάλα. Ας δούμε όμως, τι λένε οι ειδικοί.
Κατ’ αρχήν τα πράγματα διαφέρουν πολύ ανάλογα με την ηλικία. Ένα βρέφος 8 με 10 μηνών έχει μόλις αρχίσει να ανακαλύπτει τα γεννητικά του όργανα. Όταν φτάσει 2 ετών συνειδητοποιεί τις σωματικές διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Στην ηλικία των 3 ετών αποκαλεί τον εαυτό του «αγόρι» ή «κορίτσι». Στα 4 έτη σταθεροποιείται η συνείδηση του φύλου. Τότε το παιδί αντιλαμβάνεται ότι θα είναι πάντα αγόρι ή κορίτσι και αρχίζει να δείχνει σαφή προτίμηση σε «κοριτσίστικα» ή «αγορίστικα» παιχνίδια.
Αν παίρνατε μία ομάδα παιδιών ηλικίας ενός έτους, τα ντύνατε ίδια και τα αφήνατε να παίξουν στο πάρκο, θα μπορούσατε να ξεχωρίσετε τα αγόρια από τα κορίτσια; Ίσως όχι, επειδή – με εξαίρεση κάποιες μικροδιαφορές στη σωματική διάπλαση – οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων είναι πολύ μικρές σε αυτή την ηλικία. Αγόρια και κορίτσια αναπτύσσουν τις ικανότητές και τις δεξιότητές τους με τους ίδιους περίπου ρυθμούς και διασκεδάζουν κάνοντας τα ίδια πράγματα.
Σύμφωνα με έρευνες, σε αυτή την ηλικία τα αγόρια έχουν την τάση να είναι πιο δραστήρια από τα κορίτσια, αλλά οι μεταξύ τους διαφορές αυτά τα πρώτα χρόνια είναι αμελητέες. Παρ’ ότι οι γονείς αντιμετωπίζουν τα αγόρια και τα κορίτσια αυτής της ηλικίας με τον ίδιο τρόπο, συχνά τους δίνουν διαφορετικά παιχνίδια, με κριτήριο το φύλο τους. Αν όμως εξαιρέσει κανείς την παράδοση, δεν υπάρχει κανένας λόγος να εξωθεί κανείς τα κορίτσια να παίζουν με κούκλες και τα αγόρια με αυτοκινητάκια. Και τα δύο φύλα έλκονται με τον ίδιο τρόπο από όλα τα παιχνίδια, αν τους αφήσετε την επιλογή – και από αναπτυξιακή άποψη- θα ωφεληθούν αν έχουν την δυνατότητα να παίξουν και με «αγορίστικα» και με «κοριτσίστικα» παιχνίδια. «Στην ηλικία αυτή δεν θα έχει καμία διαφορά αν ντύνετε το κοριτσάκι σας αποκλειστικά με φουστάνια ή αν παίρνετε το αγοράκι μαζί σας στο γήπεδο. Εκείνο που έχει σημασία είναι η αγάπη και ο σεβασμός που δείχνετε στο παιδί σας ως άτομο, ανεξαρτήτως φύλου. Πάνω σε αυτή θα θεμελιωθεί η αυτοεκτιμήσή του» αναφέρει και η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία.
Έχει αποδειχθεί από έρευνες ότι κάποιες από τις διαφορές στην ανάπτυξη και στη συμπεριφορά που ξεχωρίζουν τα αγόρια από τα κορίτσια καθορίζονται γενετικά. Για παράδειγμα, τα αγόρια προσχολικής ηλικίας έχουν την τάση να συμπεριφέρονται πιο επιθετικά, ενώ τα κορίτσια εκφράζονται, συνήθως, περισσότερο με το λόγο. Ωστόσο, οι περισσότερες ιδιότητες που σχετίζονται με το φύλο διαμορφώνονται μεταξύ τριών και τεσσάρων ετών, μέσα από το οικογενειακό και πολιτισμικό περιβάλλον του παιδιού. Το παιδί σίγουρα θα συναντήσει πρότυπα με συμβατικούς ανδρικούς και γυναικείους ρόλους μέσα από την τηλεόραση, τα περιοδικά, τα βιβλία τις διαφημίσεις και άλλες οικογένειες φίλων .
Μπορεί η κόρη σας για παράδειγμα μέσα από τις διαφημίσεις, τα δώρα που θα της κάνουν καλοπροαίρετοι συγγενείς και τα επιδοκιμαστικά σχόλια ενηλίκων και άλλων παιδιών να ενθαρρύνεται να παίζει με κούκλες. Από την άλλη μεριά τα αγόρια αποφεύγουν να παίζουν με κούκλες και προσανατολίζονται προς πιο δυναμικά και θορυβώδη παιχνίδια και αθλήματα. Το κορίτσι που παίζει έντονα και άγρια παιχνίδια αποκαλείται «αγοροκόριτσο» αλλά το αγόρι που παίζει με τον ίδιο τρόπο χαρακτηρίζεται «σκληρός» ή «αποφασιστικός». Τα παιδιά διαισθάνονται την επιδοκιμασία ή την αποδοκιμασία των χαρακτηρισμών αυτών και προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα. Όταν λοιπόν έρθει η ώρα να πάνε στο νηπιαγωγείο, η συνείδηση του φύλου τους θα έχει ήδη εδραιωθεί.
«Τα παιδιά αυτής της ηλικίας δίνουν ακραία έμφαση στη διαδικασία αυτοσυνειδησίας του φύλου τους. Τα κορίτσια θα επιμένουν να φοράνε φουστάνια, θα θέλουν να βάφουν τα νύχια τους και να κρατάνε τσαντάκι. Τα αγόρια θα περπατούν κορδωμένα, θα συμπεριφέρονται με πολύ μεγάλη αποφασιστικότητα και θα κουβαλάνε ψεύτικα πιστόλια. Η συμπεριφορά αυτή ενισχύει τη συναίσθηση που έχουν ως αγόρια ή κορίτσια» αναφέρει η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία και συμπληρώνει «Καθώς το παιδί αναπτύσσει τη συνείδηση του φύλου του, στα πρώιμα αυτά χρόνια, φυσικό είναι να πειραματίζεται με στάσεις και συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν και τα δύο φύλα. Δεν υπάρχει λόγος να αποθαρρύνετε την εξωτερίκευση των παρορμήσεων αυτών, εκτός και εάν με αυτές το παιδί αμφισβητεί ή απορρίπτει γερά ριζωμένα πολιτιστικά στερεότυπα. Αν για παράδειγμα ο γιος σας θα ήθελε να φοράει φουστάνια κάθε μέρα, θα πρέπει με πράο τρόπο να τον πείσετε να ακολουθήσει πιο συμβατικές συνήθειες. Αν όμως, επιμένει συζητήστε το θέμα με τον παιδοψυχολόγο σας.»
«Αυτοί είναι οι διάφοροι τρόποι πειραματισμού των παιδιών για το φύλο τους» αναφέρει και ο παιδίατρος David Hill ο οποίος μάλιστα εκμυστηρεύεται ότι ο γιος του, όταν ήταν νήπιο ήθελε να παίζει την πριγκίπισσα. «Έχω και φωτογραφίες» αναφέρει.
Επισημαίνει ότι οι γονείς παίζουν μεν βασικό ρόλο, αλλά όχι τον μοναδικό. Οι συγγενείς, οι φίλοι, ακόμη και τα πρότυπα ψυχαγωγίας μπορεί να αποτελέσουν μοντέλα προς μίμηση. «Γι’ αυτό επιλέξτε τα με προσοχή» συστήνει ο David Hill. «Εάν ο γιος σας θέλει να παίζει με κούκλες και η κόρη σας με φορτηγά… αφήστε τους» δηλώνει ο David Hill και συμπληρώνει: «Με το να προσέχει ένα μωρό, το παιδί μαθαίνει την έννοια της φροντίδας. Συγκρούοντας αυτοκινητάκια τα παιδιά μαθαίνουν τη σχέση αιτίου αποτελέσματος. Είναι καλά μαθήματα και για τα δύο φύλα. Και βρείτε την ευκαιρία να πείτε στο παιδί σας τι κάνουν οι άνδρες και τι οι γυναίκες… και αυτό δεν αφορά μόνο το ποιος πλένει τα πιάτα και ποιος κάνει καριέρα».
