Η ζωή στην εποχή μας είναι δύσκολη ειδικότερα μάλιστα για τους νέους. Σε μια κοινωνία που διέπεται από την ατομική νοοτροπία, το πρότυπο που προβάλλεται συνεχώς είναι ενός ανθρώπου «δυνατού», «τέλειου», «ωραίου». Εικόνα που βαραίνει παιδιά και γονείς και που συχνά οδηγεί σε αδιέξοδα, αφού οι ανθρώπινες ανάγκες, οι φόβοι, οι αποτυχίες είναι έννοιες που δεν υπάρχουν στο λεξιλόγιο του «τέλειου». Κάτω λοιπόν από αυτές τις συνθήκες καλούνται οι γονείς σήμερα να αναθρέψουν τα παιδιά τους. Εύλογα αναρωτιέται ο σημερινός γονιός, τι έκαναν οι δικοί μου γονείς; Ήταν πιο «προικισμένοι» και τα κατάφερναν μόνοι τους και εγώ χρειάζομαι «Σχολές Γονέων» για να ανταποκριθώ στο ρόλο;
Αντιθέτως! Οι παλαιότεροι προσπαθούσαν από μόνοι τους, χωρίς καμία υποστήριξη και συμπαράσταση από κανέναν.. Δεν σημαίνει όμως ότι δεν έκαναν και σωστά πράγματα τα οποία όμως δεν ήταν κανείς εκεί να τους επιβεβαιώσει. Κάνανε σίγουρα λάθη τα οποία τα αναγνωρίζουμε όλοι σήμερα. Η αλήθεια επομένως για το ρόλος του γονιού είναι ότι χρειάζεται προσαρμογή. Οι ανάγκες των γονέων που έρχονται στις Σχολές Γονέων δεν έχουν να κάνουν πάντα με την εκπαίδευση εκ του μηδενός. Έχουν να κάνουν πολλές φορές με την ανάγκη ανάλυσης των αποριών και των ανασφαλειών που έχουν όσων αφορά τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους ή με τους τρόπους αντιμετώπισης των κινδύνων που ενδεχομένως να έρθουν τα παιδιά τους στην μελλοντική τους πορεία.
Η κοινωνία σήμερα αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Το παλιό ανατρέπεται και ξεπερνιέται εύκολα και το καινούριο γίνεται γρήγορα παλιό. Οι γονείς στην εποχή μας δεν μπορούν να αναθρέψουν τα παιδιά τους με τον ίδιο τρόπο που εκείνοι ανατράφηκαν. Παρουσιάζονται μπροστά τους δυσκολίες, που δεν είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν. Τα παλιά πρότυπα δεν λειτουργούν αυτοτελώς. Ο λόγος του πατέρα στην οικογένεια δεν είναι αυτός που ήταν άλλοτε. Οι παραδοσιακές αξίες και οι προκαθορισμένοι ρόλοι που μας δόθηκαν ως σταθερά σημεία αναφοράς έχουν πλέον αμφισβητηθεί, χωρίς όμως και να έχουν αντικατασταθεί από κάποια άλλα. Καθώς όλοι μας ανατρέχουμε στην προσωπική μας εμπειρία που αποκτήσαμε ως παιδιά των δικών μας γονιών, καιρός είναι αυτή η αναπόφευκτη ανάκληση εμπειριών να περάσει από ένα προσωπικό φιλτράρισμα. Χρειάζεται να εναρμονιστεί με τις σύγχρονη πραγματικότητα (βλ. Η/Υ, κινητά, διαδύκτιο). Να αμφισβητήσει παλαιότερες μεθόδους, να ενισχύσει άλλες και να κρίνει πλέον ο ίδιος ο γονέας ποιους τρόπους διαπαιδαγώγησης θα χρησιμοποιήσει.
Σε μια κοινωνία «χύμα», όπου η ασφάλεια που έδιναν αυτά τα σταθερά σημεία, έχει γίνει πλέον αγωνία. Έτσι την αντιλαμβανόμαστε μέσα στις Σχολές Γονέων από τις προσδοκίες που εκφράζουν οι γονείς που συμμετέχουν. Μια αγωνία του την προσδιορίζει ο καθένας με τις δικές του αξίες και την καθορίζει το δικό του τρόπο ζωής. Η αγωνία αυτή όμως ξαφνικά γίνεται αμηχανία και στεναχώρια όταν οι γονείς βλέπουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο σύγχρονο απαιτητικό ρόλο τους, όπως τον βίωσαν. Αντιλαμβάνονται λοιπόν την αναποτελεσματικότητα των παραδοσιακών τεχνικών που χρησιμοποιούν για να πετύχουν την υπακοή των παιδιών τους. Βλέπουν τελικά σαν ένα τοίχος να ορθώνεται ανάμεσα σε αυτούς και τα παιδιά λες και είναι σε εμπόλεμη κατάσταση.
Τι μπορεί επομένως να γίνει; Να επιστρέψουμε σε πιο αυταρχικές δομές; Στις παλιές «αυταρχικές» εποχές όπου τα πάντα ήταν πιο ξεκάθαρα κι ο καθένας ήξερε καλά το ρόλο του, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά του; Δύσκολα! Η κοινωνία μας δεν είναι στατική, εξελίσσεται και προχωράει με τους δικούς της ρυθμούς. Το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Οι αλλαγές που συντελούνται δεν εμπεριέχουν μόνο αγωνία, αλλά προσφέρουν όλα εκείνα τα στοιχεία που χρειάζεται κανείς για να μπορέσει να βρει την προσωπική του πορεία, τη μεγαλύτερη ατομική ελευθερία, τη συνειδητότητα και την εσωτερική του εξέλιξη που δεν είναι παρά μια συνεχής πρόκληση.
Η πρόκληση αυτή μας θέλει να μεγαλώνουμε και να εξελισσόμαστε μέσα σε μια «πολυφωνική» κοινωνία με υπεύθυνα παιδιά. Όμως για να γίνει αυτό πρέπει να είμαστε σε θέση να εξακολουθούμε να «μεγαλώνουμε» και οι ίδιοι. Σε ένα μεταβαλλόμενο κόσμο σαν αυτόν που ζούμε πρέπει όλοι μας να κατανοήσουμε πως τα σταθερά σημεία αναφοράς δεν μπορούν να βρεθούν «έξω» από εμάς αλλά μέσα σε εμάς. Οι Σχολές Γονέων έρχονται αρωγοί στην αντιμετώπιση της παραπάνω πρόκλησης για να δώσουν το χώρο και τη δυνατότητα στους γονείς – τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή των παιδιών τους – να διαμορφώσουν τη στάση τους απέναντι στον εαυτό τους και στους άλλους, να θέσουν τα δικά τους ερωτήματα και να βρουν τις δικές τους απαντήσεις στο πως μπορούν να υποστηρίξουν την εξέλιξη και την αυτονόμηση των παιδιών τους. Θεωρώντας μάλιστα ότι ο γονεϊκός ρόλος δεν είναι κάτι που απλά «διδάσκεται» με τις απλές μεθόδους διδασκαλίας αλλά είναι προϊόν εσωτερικής διεργασίας, προτείνουμε ανεπιφύλακτα τη συμμετοχή σε μια ομάδα στις Σχολές Γονέων στην οποία:
• Ενθαρρύνεται η συμμετοχή και η έκφραση των απόψεων και των προβληματισμών των μελών
• Δημιουργούνται οι συνθήκες ώστε να εκφραστούν οι ανάγκες των εκπαιδευομένων – γονιών
• Εξασκούνται στο να βγάλουν από μέσα τους γνώσεις που έχουν, αλλά δεν γνωρίζουν ότι τις έχουν
• Μαθαίνουν να «ακούν» με διαφορετικό τρόπο, τόσο τα παιδιά τους, όσο και τον εαυτό τους
• Αξιοποιούνται οι εμπειρίες των μελών
• Δημιουργείται ευνοϊκό περιβάλλον για την εξερεύνηση των συναισθημάτων των μελών
• Βοηθούνται στο δρόμο προς την αυτογνωσία
• Εξασκούνται στην καλύτερη επικοινωνία
• Οδηγούνται στην αποδοχή του άλλου ως ανεξάρτητου ατόμου
• Μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τη συζήτηση ως μέσο επικοινωνίας και επίλυσης προβλημάτων
• Βλέπουν ότι δεν είναι μόνοι, ότι τα προβλήματα είναι κοινά .
Το πιο σημαντικό όμως είναι η γνωριμία των «άλλων». Μια διαδικασία που στο τέλος της έρχεται και η γνωριμία με τον εαυτό μας. Είναι ένα αποτέλεσμα πολύ συγκινητικό όταν εκφράζεται αυθόρμητα, πράγμα που συμβαίνει αρκετά συχνά στις Σχολές Γονέων. Η μάθηση/εκπαίδευση επιτρέπει στο άτομο να εξελιχθεί και να λειτουργήσει ελεύθερα στην πληρότητα των δυνατοτήτων του, σαν ένα αξιόπιστο, κοινωνικοποιημένο και δημιουργικό προσθέτοντας στους συμμετέχοντες κίνητρα και στόχους Η βιωματική εμπειρία κινητοποιεί τους γονείς σωματικά, συναισθηματικά και νοητικά. Τους βοηθά να εκφραστούν συναισθηματικά, να δοκιμάσουν νέες συμπεριφορές και να ανακαλύψουν την αναγκαιότητα της συμμετοχής σε μια ομάδα Σχολών Γονέων.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΚΑΛΙΔΗΣ – ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ -ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΧΟΛΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Ν. ΕΒΡΟΥ
