Τριανταπέντε άνθρωποι πέθαναν το προηγούμενο έτος από έξαρση ιλαράς στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο Οργανισμός περιγράφει τους θανάτους -που μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό– ως “απαράδεκτη τραγωδία”.
Στην Ιταλία τα κρούσματα έφτασαν τα 3.300, ενώ ένα εξάχρονο αγόρι ήταν το πιο πρόσφατο θύμα. Το ρεκόρ των θανάτων, 31, κατέχει η Ρουμανία, ενώ θάνατοι καταγράφηκαν και στην Γερμανία και στην Πορτογαλία.
Ο ΠΟΥ προτρέπει όλες τις ενδημικές χώρες να λάβουν επείγοντα μέτρα για τον τερματισμό μετάδοσης της νόσου εντός των συνόρων τους και όλες τις χώρες που ήδη το κατόρθωσαν, να συνεχίσουν να το κάνουν και να πετύχουν υψηλή εμβολιαστική κάλυψη. Σύμφωνα με τον Οργανισμό τουλάχιστον 10 εκατομμύρια θάνατοι αποφεύχθηκαν μεταξύ του 2010 και του 2015, χάρη στο παγκόσμιο πρόγραμμα εμβολιασμών. Η Ελλάδα είναι μία από τις χώρες με μηδενικά περιστατικά και με εμβολιαστική κάλυψη 97% για το 2015 στα παιδιά 13-24 μηνών, με βάση τα στοιχεία του.
Παρόλα αυτά, ακόμα και σήμερα παγκοσμίως, περίπου 22 εκατομμύρια βρέφη δεν εμβολιάζονται πλήρως με τα προτεινόμενα εμβόλια, ενώ πάνω από 1,5 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν από νοσήματα τα οποία προλαμβάνονται με εμβολιασμό, εξαιτίας του αντιεμβολιαστικού κινήματος. Το κίνημα αυτό εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1990, όταν δημοσιεύτηκε μελέτη που συνέδεε το τριπλό εμβόλιο MMR (ιλαράς, παρωτίτιδας, ευλογιάς) με τον αυτισμό. Η έρευνα αποδείχθηκε τελικά απάτη και ο γιατρός που τη συνέταξε, ο Andrew Wakefield, έχασε την άδειά του στη Βρετανία.
Ο Wakefield είχε δημοσιεύσει μια έρευνα 12 παιδιών με ανωμαλίες του γαστρεντερικού συστήματος, 9 από τα οποία υποτίθεται ότι εμφάνισαν “παλίνδρομο αυτισμό” εντός 14 ημερών από τον εμβολιασμό τους με MMR. Ο Wakefield είχε προσληφθεί από έναν δικηγόρο ονόματι Richard Barr δύο χρόνια πριν τη διεξαγωγή της έρευνάς του, λαμβάνοντας ως αμοιβή ποσό 150 λιρών την ώρα, για να κατασκευάσει μία υπόθεση εναντίον του MMR, ελπίζοντας να θησαυρίσει από τις μαζικές αγωγές γονέων αυτιστικών παιδιών που θα επακολουθούσαν. Από την άλλη, ο Wakefield ήθελε να προωθήσει το δικό του εμβόλιο ιλαράς ως ανταγωνιστή του τριπλού MMR.
Τα κράτη της ΕΕ αρχίζουν σταδιακά να αυστηροποιούν το νομικό πλαίσιο σχετικά με τον εμβολιασμό, για να αντιμετωπιστεί το αντιεμβολιαστικό κίνημα με τις συνέπειες του. Η Γερμανία πέρασε νόμο που υποχρεώνει τους γονείς να δηλώνουν τα εμβόλια που έχουν κάνει τα παιδιά όταν εκείνα πηγαίνουν στο νηπιαγωγείο, και έχει θεσπίσει πρόστιμο 2.500 ευρώ για όσους δεν τα εμβολιάζουν, ενώ η Ιταλία κατέστησε υποχρεωτικούς 12 εμβολιασμούς. Η ιταλική κυβέρνηση απέδωσε τη μείωση των ποσοστών εμβολιασμού στη “διάδοση αντι-επιστημονικών θεωριών”, όπως αυτή του Wakefield.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, κεντρικό σημείο της στρατηγικής πρόληψης της ιλαράς είναι ο εμβολιασμός. Το εμβόλιο που κυκλοφορεί περιέχει ζώντα εξασθενημένο ιό ιλαράς που έχει καλλιεργηθεί σε κύτταρα εμβρύου όρνιθας. Το εμβόλιο συνιστάται να γίνεται υποδόρια σε δύο δόσεις, σε ηλικία 12-15 μηνών και 4-6 ετών, και σε κάθε περίπτωση είναι καλύτερο να δίνεται με τη μορφή τριδύναμου (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας) ή τετραδύναμου εμβολίου (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας-ανεμευλογιάς).
Στη χώρα μας κυκλοφορούν εμβόλια που περιέχουν τα στελέχη Edmonston (M-M-R VAX PRO) και Schwartz (PRIORIX και PRIORIX-TETRA).
Σε περιοχές όπου υπάρχουν κρούσματα, ο εμβολιασμός του παιδικού πληθυσμού πρέπει να γίνεται σε ηλικία 12 μηνών.
Επίσης, σε περίπτωση επιδημικής έξαρσης της ιλαράς, ο εμβολιασμός μπορεί να γίνεται και σε μικρότερη ηλικία, αλλά τότε χρειάζεται επανεμβολιασμός με το MMR στην ηλικία των 15 μηνών.
Η χορήγηση του εμβολίου με ζώντες εξασθενημένους ιούς αντενδείκνυται στις παρακάτω περιπτώσεις:
- Σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή. Η HIV λοίμωξη δεν αποτελεί απόλυτη αντένδειξη.
- Σε επίνοσες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας θα πρέπει να δίνονται σαφείς οδηγίες να αποφύγουν την εγκυμοσύνη για τουλάχιστον ένα μήνα μετά τον εμβολιασμό τους με εμβόλιο MMR για τον θεωρητικό κίνδυνο πρόκλησης βλάβης στο έμβρυο.
- Σε άτομα που παρουσίασαν αντίδραση υπερευαισθησίας σε προηγούμενη δόση του εμβολίου στη ζελατίνη ή στη νεομυκίνη. Η αλλεργία στο αυγό δεν αποτελεί αντένδειξη.
- Το εμβόλιο θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 14 ημέρες πριν τη χορήγηση γ-σφαιρίνης ή μετάγγισης αίματος, ή τρεις μήνες μετά.
