Όλοι επιβραβεύουμε τα παιδιά μας. Μια σχολική επιτυχία, μια καλή αθλητική επίδοση, η σύνθεση ενός παζλ ή η λύση ενός γρίφου, όλα αποτελούν λόγους για να τα επαινέσουμε.
Πολλές φορές, όμως, επιβραβεύουμε την ευφυΐα και τα ιδιαίτερα χαρίσματα του παιδιού μας χωρίς να κάνουμε καμία αναφορά στην προσπάθειά του προκειμένου να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ειδικά στην Ελλάδα, η μεσογειακή κουλτούρα μάς κάνει πιο επιρρεπείς στο να κακομαθαίνουμε τα αγγελούδια μας και να “κανακεύουμε” τις φυσικές χάρες τους, με συνέπειες που δεν φανταζόμαστε.
Το να τους κάνουμε φιλοφρονήσεις βέβαια για τα φυσικά τους χαρίσματα, όπως η ευφυΐα, η ομορφιά, η ευεξία τους κ.ά., έχει ένα λογικό υπόβαθρο. Τονώνουμε την αυτοπεποίθηση του παιδιού μας, το κάνουμε πιο θετικό στο να αναλαμβάνει καθήκοντα και το προετοιμάζουμε ψυχολογικά για τις μετέπειτα δυσκολίες της ζωής. Και μέχρι ενός σημείου πρέπει να το επιβραβεύουμε για να συνεχίζει τις προσπάθειές του.
Οι συνεχείς έπαινοι όμως με το παραμικρό τού δημιουργούν τελικά μια υπέρμετρη αλαζονεία που πολλές φορές έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα, όπου η κάθε πτυχή της ζωής του απαιτεί προσπάθεια, προετοιμασία και δουλειά. Ετσι, στερημένο από βασικά κίνητρα για να κινητοποιηθεί, διαμορφώνουμε ένα οκνηρό παιδί που υπερεκτιμά τις δυνατότητές του και αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες.
Η ίδια η ζωή μάς αποδεικνύει -τώρα μάλιστα περισσότερο από ποτέ- ότι παιδιά που έχουν συνηθίσει να ανταμείβονται χωρίς προσπάθεια συχνά στερούνται των βασικών εφοδίων για να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις της καθημερινότητας και καθυστερούν να αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες που απαιτεί ο κοινωνικός περίγυρός τους.
Η προσπάθεια ανταμείβεται
Πολλές φορές οι ίδιοι οι γονείς προσπαθούν να προβάλλουν στα παιδιά τους κάποιες ιδιαίτερες δεξιότητες που θα ήθελαν να είχαν οι ίδιοι, αλλά με την τόσο επίμονη ενίσχυσή τους τελικά τα αποθαρρύνουν από το να τις καλλιεργήσουν περαιτέρω. Επομένως, με το να συγχαίρουμε συνεχώς το παιδί μας για τα φυσικά του χαρίσματα έχουμε αυξημένο κίνδυνο να το αποθαρρύνουμε από το να καταβάλει σκληρή προσπάθεια για να πετύχει τους στόχους του, καθώς ενδέχεται να έχει πειστεί ότι οι ικανότητές του είναι από τη… φύση τους αρκετές για να διεκπεραιώνει τις υποθέσεις του. Κάποια παιδιά θεωρούν ότι είναι… έμφυτα ταλέντα και έτσι δεν χρειάζεται να καταβάλουν κάποια επιπλέον προσπάθεια.
Αντίθετα, λέγοντας στο παιδί μας ότι η προσπάθειά σου απέδωσε, μπράβο σου! το μαθαίνουμε ότι η ανταμοιβή στη ζωή έρχεται μέσα από συνεχή προσπάθεια και όχι από μόνη της. Ετσι μαθαίνει από νωρίς σε αυτή την υγιή νοοτροπία και άποψη ζωής και αποζητά από μόνο του ευκαιρίες να “προκαλέσει” τον εαυτό του.
Σε δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Telegraph, ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Σικάγο και του Στάνφορντ εξέτασαν το πώς αλληλεπιδρούσαν 50 ζευγάρια γονέων με τα παιδιά τους, ηλικίας έως τριών χρόνων. Κινηματογραφούσαν τις οικογένειες τρεις φορές την εβδομάδα για τρία χρόνια και αξιολογούσαν τις περιστάσεις όπου οι γονείς τα επιβράβευαν για τις προσπάθειές τους, τις φυσικές τους ικανότητες και τα χαρίσματά τους.
Οταν τα παιδιά έφτασαν στην ηλικία των επτά και οκτώ χρόνων, οι ερευνητές εξέτασαν την εξέλιξή τους και στη συνέχεια δημοσίευσαν τα αποτελέσματα στο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό Child Development Journal.
Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι αυτά που τα ενίσχυαν περισσότερο για τις προσπάθειές τους και όχι τόσο για το πόσο έξυπνα και χαρισματικά είναι ήταν πιο αποφασιστικά στην αποδοχή των προκλήσεων, πιο ικανά στην επίλυση προβλημάτων και πιο δεκτικά στο να πιστέψουν ότι μπορούν να βελτιωθούν αν προσπαθήσουν.
Η δρ Ελίζαμπεθ Γκάντερσον επισήμανε ότι με το να βελτιώνουμε την ποιότητα και όχι την ποσότητα των φιλοφρονήσεων στα μικρά παιδιά κατορθώνουμε να τα βοηθάμε να αναπτύσσουν την πεποίθηση ότι οι άνθρωποι μπορούν να αλλάζουν και ότι οι προκλήσεις της ζωής τούς προσφέρουν ευκαιρίες για μάθηση.
Κάνοντάς τους να καταλάβουν ότι όλα αλλάζουν με πολλή δουλειά και προσπάθεια από μέρους τους και ότι τίποτε δεν έχει καθοριστεί ως δεδομένο στη ζωή, τους δίνουμε τα ψυχικά κίνητρα για να βελτιωθούν στο σχολείο, να αλλάξουν την εικόνα του σώματός τους, να γίνουν πιο κοινωνικά ή να καταφέρουν να βάλουν αυτό το γκολ στο διάλειμμα που τόσο λαχταράνε!
