Η εκδήλωση της επιδημίας ιλαράς στην Ευρώπη έχει κινητοποιήσει τις κυβερνήσεις και την επιστημονική κοινότητα. Όχι μόνο για τον προφανή λόγο της αντιμετώπισής της, όπως συμβαίνει σε κάθε επιδημία, αλλά και λόγω της ιδιαιτερότητας των αιτιών της συγκεκριμένης επανεμφάνισης μιας ασθένειας – που είχε καταπολεμηθεί στον ανεπτυγμένο κόσμο ως προς τις χειρότερες επιπλοκές της – όχι από αντικειμενικές αιτίες, αλλά… από άποψη: Εξαιτίας του αντιεμβολιαστικού κινήματος.
Πράγματι, η επιδημία της ιλαράς συνδέθηκε από την πρώτη στιγμή από τους ειδικούς με το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Όχι άδικα. Διότι, ειδικά η καταπολέμηση της συγκεκριμένης ασθένειας μέσω των προβλεπόμενων, μαζικών εμβολιασμών ρουτίνας, οι οποίοι κατάφεραν να μηδενίσουν σχεδόν το ποσοστό θνησιμότητας από την ιλαρά σε ΗΠΑ και Ευρώπη, περιορίζοντάς το σε κάτω του 1% την ώρα που στις αναπτυσσόμενες χώρες φτάνει το 28%, έχει γίνει στόχος του κινήματος κατά των εμβολιασμών. Το εν λόγω κίνημα συναρπάζει τρομακτικά όλο και περισσότερους γονείς και το αποτέλεσμα είναι όντως ανησυχητικό.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ευρώπη, ο εμβολιασμός με την πρώτη δόση του εμβολίου κατά της ιλαράς, εκτιμάται ότι μειώθηκε σταδιακά τα τελευταία 5 χρόνια, από το 95% το 2012 σε 93% το 2016. Ο ΠΟΥ υπογραμμίζει, ότι η κάλυψη εμβολιασμού τουλάχιστον κατά 95% θεωρείται απαραίτητη για την προστασία ολόκληρου του πληθυσμού από αυτή την εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια. Το 2016, 25 ευρωπαϊκά κράτη ανέφεραν εθνική κάλυψη κάτω από αυτό το όριο.
Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, την περίοδο 2016 – 2017 έχουν καταγραφεί περισσότερα από 14.000 περιστατικά σε όλη την Ευρώπη και 43 θάνατοι. Μέχρι τις 28/9/2017 στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 196 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη νότια Ελλάδα. Στη μεγάλη πλειονότητα πρόκειται για άτομα ελληνικής υπηκοότητας (κυρίως μικρά παιδιά από κοινότητες Ρομά και άτομα από το γενικό πληθυσμό κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 25 – 44 ετών) που δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες υγείας που ήταν ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι. «Αναμένεται» σημειώνει το ΚΕΕΛΠΝΟ, «η εργαστηριακή επιβεβαίωση και άλλων κρουσμάτων το ερχόμενο διάστημα, και δεν μπορεί να αποκλειστεί η αύξηση των κρουσμάτων και η επέκτασή τους και σε άλλες γεωγραφικές περιοχές».
Στη χώρα μας δεν έχει καταγραφεί κανένας θάνατος από ιλαρά. Όμως η επικίνδυνη τάση είναι σαφής, έστω και αν τα ποσοστά εμβολιασμού είναι ακόμη υψηλά. ‘Αλλωστε, σε τέτοιες περιπτώσεις, όπου η αντιπαράθεση γίνεται από την μια πλευρά με όρους φημών και συνωμοσιολογίας και από την άλλη με όρους αγωνιώδους επιστημονικής προσπάθειας να επανατεκμηριωθεί το αυτονόητο, είναι πολύ εύκολο να ξεφύγει η κατάσταση από τον έλεγχο, σαν φωτιά σε φρύγανα. Αξίζει να σημειωθεί πως η Ελλάδα, μαζί με την Ιταλία και τη Γαλλία, κατέχουν τα πρωτεία στους υποστηρικτές των αντι-εμβολιαστικών κινημάτων.
Η αρχή: Αντιδεοντολογική προσέγγιση ή καλοστημένο κόλπο;
Ο αντι-εμβολιασμός ως κίνημα κάθε άλλο παρά νέο είναι. Εμφανίζεται μαζί με το πρώτο εμβόλιο κατά της ευλογιάς στα τέλη του 18ουύ αιώνα. Η ενοχοποίηση, όμως, του εμβολίου κατά της Ιλαράς που οδήγησε στα παραπάνω αποτελέσματα εντοπίζεται σχετικά πολύ πρόσφατα, το 1998, όταν ο Βρετανός γαστρεντερολόγος Αντριου Γουέικφιλντ δημοσίευσε στο ιατρικό περιοδικό «Lancet» μελέτη με την οποία υποστήριζε πως το εμβόλιο MMR – εναντίον της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς – συνδέεται με την εμφάνιση αυτισμού και εντερικής νόσου σε παιδιά.
Ακριβέστερα, στις 28 Φεβρουαρίου του 1998, στο περιοδικό «The Lancet» δημοσιεύθηκε μία μελέτη του Γουέικφιλντ καθώς και δώδεκα ακόμη ερευνητών, σχετικά με τα συμπεράσματα τους πάνω σε δώδεκα παιδιά με αυτισμό. Σε αυτήν την μελέτη οι συγγραφείς ισχυρίστηκαν ότι έχουν εντοπίσει ένα νέο σύνδρομο που το ονόμασαν «αυτιστική εντεροκολίτιδα», κάνοντας λόγο για τη δυνατότητα σύνδεσης μεταξύ μιας νέας μορφής ασθένειας του εντέρου, του αυτισμού και του εμβολίου MMR. Οι συγγραφείς σημείωναν ότι οι γονείς οκτώ από τα δώδεκα παιδιά συνέδεαν τα περιγραφόμενα ως συμπτώματα συμπεριφοράς με το MMR αναφέροντας ότι η εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων άρχισε εντός δύο εβδομάδων από τον εμβολιασμό των παιδιών τους με το MMR.
Ίσως τα πράγματα να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά αν αυτό το δημοσίευμα παρέμενε στα στενά όρια ενός επιστημονικού περιοδικού και να μην ακολουθούσε ο μαζικός πανικός. Αυτό όμως δεν θα το μάθουμε ποτέ, διότι ο Γουέικφιλντ δεν αρκέστηκε στην δημοσίευση, άλλα έσπευσε να δώσει και συνέντευξη Τύπου, με την οποία, ούτε λιγο – ούτε πολύ ζήτησε την αναστολή του τριπλού εμβολίου MMR μέχρι να γίνει περισσότερη έρευνα. Σύμφωνα με το ΒΒC, ήταν αυτή η συνέντευξη Τύπου και όχι η δημοσίευση στο «The Lancet» που πυροδότησε την μαζική φοβία στον εμβολιασμό.
Αχαλίνωτος ο Γουέικφιλντ, ενάντια σε κάθε δεοντολογία και χωρίς να περιμένει ανεξάρτητη επιστημονική επιβεβαίωση των ισχυρισμών του, είπε στους δημοσιογράφους ότι πρόκειται για «ηθικό ζήτημα» και δεν μπορούσε πλέον να υποστηρίξει τη συνεχιζόμενη χρήση εμβολιασμού «τρία σε ένα» για Ιλαρά, Παρωτίτιδα και Ερυθρά. »Χρειάζεται επείγουσα περαιτέρω έρευνα για να καθοριστεί αν το MMR μπορεί να προκαλέσει αυτή την επιπλοκή σε ένα μικρό αριθμό ανθρώπων», δήλωσε ο Γουέικφιλντ και πρότεινε μάλιστα, πάντα δια του Τύπου και από μόνος του, στους γονείς, να επιλέγουν εμβολιασμούς κατά της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς, που να διαχωρίζονται με κενά ενός έτους.
Η μεγάλη απήχηση αυτών των δηλώσεων – οι οποίες αργότερα θα γίνονταν ανέκδοτο στην επιστημονική κοινότητα ως άσκηση επιστήμης δια του Τύπου – εξηγείται φυσικά από τον επίσης αχαλίνωτο τρόπο που αναπαράχθηκαν από τα ΜΜΕ, αλλά και από το γεγονός ότι ο Γουέικφιλντ δεν ήταν κάποιος γραφικός τσαρλατάνος, αλλά εκείνη την εποχή ήταν ανώτερος λέκτορας και επίτιμος σύμβουλος στην πειραματική γαστρεντερολογία στην Ελεύθερη Βασιλική Πανεπιστημιακή Σχολή Ιατρικής (σσ. από το 2008, UCL Medical School).
Γεννημένος το 1957 σε οικογένεια γιατρών – ο πατέρας του ήταν νευρολόγος και η μητέρα του ήταν γενική ιατρός – σπούδασε ιατρική στη Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου St Mary (τώρα Imperial College of Medicine Medicine), με απόκτηση πλήρους εξειδίκευσης το 1981. Το 1985 έγινε μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Χειρουργών. Με αξιοσημείωτη ερευνητική καριέρα στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο στα μέσα της 10ετίας του ’80, επιστρέφει στην Βρετανία και εργάζεται πάνω στο πρόγραμμα μεταμόσχευσης ήπατος στο Royal Free Hospital του Λονδίνου.
Το μονοπάτι που οδήγησε στην καταστροφή του 1998 φαίνεται πως άρχισε να χαράσσεται στις αρχές εκείνης της δεκαετίας. Το 1993, ο Γουέικφιλντ αρχίζει να δημοσιεύει μελέτες στις οποίες κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο ιός της ιλαράς μπορεί να προκαλέσει νόσο του Crohn (σσ. εντερική νόσος). Το 1995, ενώ διεξήγαγε έρευνα πάνω στη νόσο του Crohn, προσεγγίστηκε από την Rosemary Kessick, μητέρα ενός παιδιού με αυτισμό, η οποία αναζητούσε βοήθεια για τα εντερικά προβλήματα και τον αυτισμό του γιου της. Το 1996, ο Γουέικφιλντ έστρεψε την προσοχή του στην έρευνα πιθανών συνδέσεων μεταξύ του εμβολίου MMR και του αυτισμού και δύο χρόνια αργότερα δημοσίευσε το επίμαχο άρθρο στο «The Lancet», στο οποίο, εκτός των άλλων, προτείνει την σύνδεση μεταξύ του εμβολίου ιλαράς και της νόσου του Crohn.
Ωστόσο, καμία μεταγενέστερη έρευνα δεν επιβεβαίωσε αυτήν την υπόθεση, ενώ μια ομάδα εμπειρογνωμόνων στη Βρετανία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο ιός της ιλαράς δεν προκαλεί την νόσο του Crohn, αλλά ούτε και το εμβόλιο MMR. Η αντιεπιστημονική και αντιδεοντολογική συμπεριφορά του Γουέικφιλντ, αλλά και, κυρίως, το γεγονός ότι αρνήθηκε την επικύρωση των συμπερασμάτων του μέσω ανεξάρτητης μελέτης, οδήγησε το Royal Free Hospital να του ζητήσει να φύγει από το δυναμικό του.
Παρόλ’ αυτά, ο ίδιος παραιτήθηκε το 2001 και μετακομίζει στις ΗΠΑ, ενώ οι υπόλοιποι συγγραφείς της μελέτης του 1998 απέσυραν την υποστήριξή τους σε εκείνα τα συμπεράσματα. «Επιθυμούμε να καταστήσουμε σαφές ότι στην παρούσα εργασία δεν υπήρξε αιτιώδης συνάφεια μεταξύ του εμβολιασμού και του αυτισμού, καθώς τα δεδομένα ήταν ανεπαρκή. Εντούτοις, τέθηκε το ενδεχόμενο μιας τέτοιας σχέσης και τα επακόλουθα γεγονότα είχαν σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία» ανέφεραν μεταξύ άλλων εμφανώς μετανιωμένοι.
Το 2004 ο δημοσιογράφος των Sunday Times, Brian Deer, κάνει λόγο για «οικονομικές συγκρούσεις συμφερόντων» γύρω από τον Γουέικφιλντ. Συγκεκριμένα το δημοσίευμα ανέφερε, ότι ότι ορισμένοι από τους γονείς των 12 παιδιών της μελέτης του «The Lancet» προσλήφθηκαν μέσω δικηγόρου που προετοίμαζε αγωγή εναντίον της εταιρίας που παρασκευάζει το MMR και ότι το Royal Free Hospital είχε λάβει χρήματα από το Συμβούλιο Νομικής Βοήθειας του Ηνωμένου Βασιλείου (νυν Επιτροπή Νομικών Υπηρεσιών) για να πληρώσει την έρευνα.
Το Βρετανικό Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο (GMC) ξεκίνησε έρευνα εναντίον του με βάση το ρεπορτάζ του Deer και τα συγκλονιστικά του στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου ότι τα παιδιά με αυτισμό υποβλήθηκαν σε περιττές επεμβατικές ιατρικές διαδικασίες όπως κολονοσκοπικές και οσφυϊκές διατρήσεις και ότι η Γουέικφιλντ ενήργησε χωρίς την απαιτούμενη ηθική έγκριση από ένα θεσμικό όργανο ελέγχου.
Στις 28 Ιανουαρίου του 2010 το GMC διαπίστωσε ότι αποδείχθηκαν σειρά κατηγοριών εναντίον του και ότι ενήργησε τόσο ενάντια στα συμφέροντα των ασθενών του όσο και «ανέντιμα και ανεύθυνα» δημοσιεύοντας την έρευνά του. Το Lancet απέσυρε την δημοσίευση του 1998 βάσει των τεκμηρίων του GMC, με το αρχισυντάκτης του, Richard Horton, να δηλώνει ότι το περιοδικό είχε «εξαπατηθεί». Τρεις μήνες μετά την απόσυρση της μελέτης από το The Lancet,ο Γουέικφιλντ διαγράφηκε από το ιατρικό μητρώο του Ηνωμένου Βασιλείου και του απαγορεύθηκε να ασκεί ιατρική στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ακολούθησε «τσουνάμι» αποκαλύψεων που αποδομούσαν με ταχύτατους ρυθμούς τον Γουέικφιλντ. Τον Νοέμβριο του 2004, το Channel 4 παρουσίασε μια έρευνα σύμφωνα με την οποία, ο Γουέικφιλντ υπέβαλε αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για ένα εμβόλιο ιλαράς μονής δόσης πριν από την εκστρατεία του ενάντια στο εμβόλιο MMR, γεγονός το οποίο, σύμφωνα με το κανάλι, προκαλεί ερωτηματικά για τα πραγματικά κίνητρά του.
Μελέτη του 2005, για παράδειγμα, που έγινε στην Ιαπωνία διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε αιτιώδης σχέση μεταξύ του εμβολίου MMR και του αυτισμού. Οι ερευνητές μελέτησαν ομάδες παιδιών που έλαβαν το τριπλό εμβόλιο MMR και παιδιά που έλαβαν μεμονωμένους εμβολιασμούς ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς. Στην Ιαπωνία, το εμβόλιο MMR είχε αντικατασταθεί με μεμονωμένους εμβολιασμούς το 1993. Συνεπώς, οι «εκκλήσεις» του Γουέικφιλντ προς τους γονείς το 1998 για διακοπτόμενους – μεμονωμένους εμβολιασμούς ήταν ήδη παρωχημένες και ήδη λανθασμένες.
Τον Ιανουάριο του 2011, το «British Medical Journal» καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η έρευνα του Γουέικφιλντ ήταν μια «περίπλοκη απάτη». Ακολούθησε ένα άρθρο του Deer στο οποίο αναφέρεται ότι στην πραγματικότητα ο Γουέικφιλντ ήθελε να ξεκινήσει μια κερδοφόρα επιχείρηση βασισμένη στον φόβο για το εμβόλιο MMR, μέσω συνεχόμενων ιατριών εξετάσεων και ατέρμονων δοκιμών. Τον Νοέμβριο του 2011, το «British Medical Journal» αποκάλυψε ντοκουμέντα που δείχνουν ότι, αντίθετα με τους ισχυρισμούς του Γουέικφιλντ στο The Lancet, τα παιδιά στην έρευνά του δεν έπασχαν καν από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου.
Θερίζοντας θύελλες
Καλά, χρήσιμα και απαραίτητα όλα αυτά, αλλά το κακό είχε ήδη γίνει. Η δημοσίευση και, κυρίως, η αρχική συνέντευξη του Γουέικφιλντ με τις «προειδοποιήσεις» του ότι το εμβόλιο MMR μπορεί να προκαλέσει αυτισμό οδήγησε σε μείωση των ποσοστών εμβολιασμού στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία και αντίστοιχη αύξηση της ιλαράς και της παρωτίτιδας, με αποτέλεσμα σοβαρές ασθένειες και θανάτους, αλλά και συνεχείς προειδοποιήσεις και αναφορές, ότι η υπόθεση με το εμβόλιο MMR συνέβαλε σε ένα κλίμα δυσπιστίας για όλα τα εμβόλια και στην επανεμφάνιση άλλων ελεγχόμενων, μέχρι εκείνη την στιγμή, ασθενειών.
Το Associated Press μετέδιδε, ότι τα ποσοστά ανοσοποίησης στη Βρετανία μειώθηκαν από 92% σε 73%, φτάνοντας και στο 50% σε ορισμένα μέρη του Λονδίνου. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι μέχρι και 125.000 παιδιά που γεννήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 στις ΗΠΑ δεν έλαβαν το εμβόλιο MMR λόγω του Γουέικφιλντ. Το ABC News επικαλέστηκε στοιχεία του αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, σύμφωνα με τα οποία, το 2008 καταγράφηκαν οι περισσότερες περιπτώσεις ιλαράς από κάθε χρονιά μετά το 1997. Περισσότερο από το 90% των νοσούντων δεν είχαν εμβολιασθεί ή δεν ήταν γνωστό το καθεστώς εμβολιασμού τους.
Το χειρότερο είναι ότι ο Γουέικφιλντ, μόνος του πλέον, επιμένει, παρά και ενάντια στα επιστημονικά συμπεράσματα να υπερασπίζεται την έρευνά του και τα δικά του συμπεράσματα, λέγοντας ότι δεν υπήρχε καμιά απάτη, φάρσα ή κίνητρο κέρδους. Τον Φεβρουάριο του 2015, επανέλαβε δημοσίως τους ισχυρισμούς του αρνούμενος να υποχωρήσει από αυτούς, παρά το ότι υπήρξε και νέα απόφαση, μετά από πολλοστή έρευνα, αυτή την φορά του Βρετανικού Διοικητικού Δικαστηρίου, ότι «δεν υπάρχει πλέον αξιοσέβαστη γνώμη που να στηρίζει ότι το εμβόλιο MMR και ο αυτισμός/ εντεροκολίτιδα συνδέονται αιτιωδώς».
Ο Γουέικφιλντ έστησε το «στρατηγείο» του για την μελέτη του αυτισμού στο Ώστιν του Τέξας, όπου ζει με την γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά τους και όπου, σύμφωνα με τους Times, συνεχίζει να προωθεί τη θεωρία της σχέσης μεταξύ του εμβολίου MMR και του αυτισμού. Έχει αποκτήσει μάλιστα και «ακόλουθους», όπως η επιφανής αντι-εμβολίστρια, Jenny McCarthy, η οποία έγραψε και τον πρόλογο στην αυτοβιογραφία του Γουέικφιλντ. Η ίδια έχει έναν γιο με συμπτώματα τα οποία παραπέμπουν σε αυτισμό και για τα οποία η ίδια είναι βέβαιη ότι προκλήθηκαν από το MMR.
Μύθοι και επιμύθιο
Η περίπτωση του Γουέικφιλντ προσφέρεται για πλήθος συζητήσεων και κοινωνιολογικών μελετών, ανεξάρτητα από το αν ο ίδιος είχε ή δεν είχε πονηρά οικονομικά κίνητρα πίσω από την κίνησή του. Διότι «πάτησε» πάνω σε ένα συνειδησιακό έδαφος που είχε ήδη «ζυμωθεί» με απτά παραδείγματα αληθινής χειραγώγησής του από την αγορά, εξαπάτησης και υπαγωγής των αληθινών ανθρώπινων αναγκών στο κερδοσκοπικό καιροσκοπισμό των επιχειρήσεων. Αυτή η σκεπτικιστική αφετηρία που μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να οδηγήσει στο μονοπάτι της ουσιαστικής αντίστασης και διεκδίκησης αυτών των αληθινών αναγκών, αποδεικνύεται ότι μπορεί να οδηγήσει, παραμένοντας ανεπεξέργαστη, στο ναρκοπέδιο της συνωμοσιολογίας. Η οποία, αν αφορά στα ΑΤΙΑ μπορεί να είναι και γραφική, αλλά όταν αφορά στον εμβολιασμό σίγουρα γίνεται επικίνδυνη.
Αυτή η πραγματικότητα οδήγησε και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να δημιουργήσει την καμπάνια #VaccinesWork, σε μια προσπάθεια να καταρρίψει τους 12 πλέον διαδομένους μύθους για τον εμβολιασμό. Τους θυμίζουμε ως επίλογο:
- Μύθος 1: Τα νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό έχουν σχεδόν εξαλειφθεί στη χώρα μας, οπότε δεν υπάρχει λόγος εμβολιασμού και επένδυσης στα εμβόλια = ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Πράγματι, τα νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό (λοιμώξεις) έχουν γίνει σπάνια σε πολλές χώρες, ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν. Παρά το υψηλό ποσοστό των ατόμων (παιδιών) που εμβολιάζονται στην Ελλάδα, η εμβολιαστική κάλυψη δεν είναι ακόμη πλήρης στο 100%, οπότε υπάρχουν ακόμη αρκετά επίνοσα άτομα που κινδυνεύουν να νοσήσουν (μερικώς εμβολιασμένα ή ανεμβολίαστα), όπως συμβαίνει με την ιλαρά. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναφερθεί κρούσματα ιλαράς σε περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με παραδοσιακά υψηλή εμβολιαστική κάλυψη.
- Μύθος 2: Τα εμβόλια θεωρούνται ότι δεν είναι ασφαλή= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Η κυκλοφορία των εμβολίων επιτρέπεται εφόσον διασφαλιστεί ότι πληρούνται προδιαγραφές ασφαλείας και ποιότητας, όπως αυτές ορίζονται από τους αρμόδιους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς (WHO, FDA, ΕΟΦ). Τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς υπάρχει συνεχής και αυστηρή καταγραφή των ανεπιθύμητων ενεργειών των εμβολίων και δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν τη σύνδεση των εμβολίων με την ανάπτυξη αλλεργικών, αυτοάνοσων ή/και αναπνευστικών νοσημάτων αργότερα κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου.
- Μύθος 3: Τα εμβόλια (ιδίως το MMR) προκαλούν αυτισμό= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν τη σύνδεση μεταξύ ενός εμβολίου [π.χ. για την ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα (MMR) ή άλλου εμβολίου] με την πρόκληση αυτισμού ή διαταραχών αυτιστικού φάσματος. Δημοσιεύσεις προηγούμενων ετών, στη συνέχεια με μελέτες και μακροχρόνια παρακολούθηση, αποδείχτηκε ότι ήταν ανυπόστατες και παραπλανητικές, χωρίς επιστημονική βάση.
- Μύθος 4: Η ταυτόχρονη χορήγηση σε ένα άτομο (ιδίως παιδί) περισσότερων του ενός εμβολίων (πολυδύναμα) αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης ανεπιθύμητων και υπερφόρτωσης του ανοσοποιητικού συστήματος= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η ταυτόχρονη χορήγηση εμβολίων δεν επιβαρύνει το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού ή του ενήλικα. Καθημερινά, με το περιβάλλον και τη διατροφή, ερχόμαστε σε επαφή με πλήθος αντιγόνων (ξένες ουσίες προς τον οργανισμό) που επιδρούν στο ανοσοποιητικό σύστημα. Ένα παιδί εκτίθεται σε πολύ περισσότερα αντιγόνα στα πλαίσια ενός κοινού κρυολογήματος ή μίας ίωσης συγκριτικά με εκείνα των εμβολίων Τα πολυδύναμα εμβόλια έχουν τα εξής πλεονεκτήματα: α) μικρότερος αριθμός δόσεων-λιγότερες επισκέψεις στον κλινικό ιατρό-«κέρδος» σε χρόνο και χρήμα, β) εύκολη και λιγότερο επώδυνη χορήγηση και γ) καλύτερη εφαρμογή του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών.
- Μύθος 5: Τα εμβόλια περιέχουν υδράργυρο, που είναι επικίνδυνη ουσία για τον ανθρώπινο οργανισμό= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Η θειομερσάλη είναι μία οργανική ουσία που περιέχει υδράργυρο και προστίθεται σε αμελητέα ποσότητα και σε πολύ λίγα εμβόλια ως συντηρητικό. Ο υδράργυρος είναι ένα στοιχείο της φύσης που βρίσκεται στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος. Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι η ποσότητα της θειομερσάλης που περιέχεται στα εμβόλια θέτει σε κίνδυνο την υγεία.
- Μύθος 6: Τα νοσήματα δε θα μεταδίδονται εάν εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες συνθήκες υγιεινής= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Πολλές λοιμώξεις (π.χ. ιλαρά, κοκκύτης, πολιομυελίτιδα), μπορούν να μεταδοθούν ανεξάρτητα από το πόσο καθαροί είμαστε. Οι καλές συνθήκες υγιεινής (πλύσιμο χεριών, καθαρό νερό & αερισμός χώρων) συμβάλλουν μόνον στην προστασία από την έκθεση σε λοιμογόνους παράγοντες, δεν προστατεύουν από τη λοίμωξη/νόσηση ή τις επιπλοκές της εάν κάποιος εκτεθεί, όπως κάνουν τα εμβόλια. Εάν οι άνθρωποι σταματήσουν να εμβολιάζονται, λοιμώξεις που έχουν γίνει σπάνιες, όπως η πολιομυελίτιδα και η ιλαρά, θα εμφανισθούν ξανά γρήγορα.
- Μύθος 7: Τα πολυδύναμα εμβόλια έναντι της διφθερίτιδας, του τετάνου, του κοκκύτη και της πολιομυελίτιδας μπορεί να προκαλέσουν το σύνδρομο του αιφνιδίου βρεφικού θανάτου= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχει αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ της χορήγησης αυτών των εμβολίων και του αιφνιδίου βρεφικού θανάτου. Τα εμβόλια αυτά χορηγούνται σε ηλικία που τα βρέφη βρίσκονται σε κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου του αιφνιδίου βρεφικού θανάτου. Δηλωθέντα περιστατικά συνδρόμου αιφνιδίου βρεφικού θανάτου αφορούν τυχαία συγχορήγηση εμβολίων και θα μπορούσαν να συμβούν ούτως ή άλλως.
- Μύθος 8: Είναι προτιμότερη η ανοσοποίηση μέσω της φυσικής νόσησης παρά μέσω των εμβολίων= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Η ανοσιακή απάντηση στα εμβόλια είναι όμοια με εκείνη που παράγεται μέσω της φυσικής νόσησης. Οι συνέπειες της ανοσίας μέσω φυσικής νόσησης μπορεί να είναι ολέθριες, όπως: α) διανοητική καθυστέρηση (λοίμωξη από Haemophilus influenzae τύπου b), β) γενετικές ανωμαλίες (συγγενής λοίμωξη από ιό ερυθράς), γ) καρκίνος του ήπατος (λοίμωξη από ιό ηπατίτιδας Β) ή δ) ακόμη και θάνατος (λοίμωξη από ιό ιλαράς).
- Μύθος 9: Τα νοσήματα που προλαμβάνονται με τα εμβόλια στην παιδική ηλικία αφορούν μόνον «ατυχή» γεγονότα της ζωής= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Τα νοσήματα που προλαμβάνονται με τα εμβόλια δεν αποτελούν απλά και μόνον ένα γεγονός της ζωής. Τα νοσήματα που προλαμβάνονται με τα εμβόλια είναι σοβαρά και μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, όπως πνευμονία, εγκεφαλίτιδα, τύφλωση, διάρροια, λοιμώξεις αυτιού, σύνδρομο συγγενούς ερυθράς, ακόμη και θάνατο. Τα συμβάντα αυτά μπορούν να προληφθούν με τα εμβόλια. Ο μη εμβολιασμός έναντι αυτών των νοσημάτων αφήνει τα άτομα αδικαιολόγητα επίνοσα. Τα εμβόλια κοστίζουν λιγότερο από τις διάφορες δράσεις επιδημικού περιορισμού, όπως είναι η εφαρμογή απομόνωσης του ασθενούς (καραντίνα), η ταυτοποίηση των ιών κ.α.
- Μύθος 10: Πολλά άτομα που δεν εμβολιάστηκαν στο παρελθόν διάγουν μία ζωή υγιή και μακροχρόνια. Οπότε, δεν υπάρχει πραγματικά ανάγκη των εμβολίων= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Πριν την καθιέρωση του εμβολίου για την ιλαρά, πάνω από το 90% του πληθυσμού είχε μολυνθεί μέχρι την ηλικία των 10 ετών. Περίπου 1 στις 1000 περιπτώσεις ιλαράς οδηγούν στο θάνατο. Πολλοί από εκείνους που επιβίωσαν από τη νόσο υποφέρουν από σοβαρές και ενίοτε μακροχρόνιες επιπλοκές. Ακόμη και εάν τα νοσήματα που προλαμβάνονται με τα εμβόλια μπορεί να έχουν και ήπια κλινική εικόνα, ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει εκ των προτέρων πόσο σοβαρά ή όχι θα τον προσβάλει κάθε ασθένεια.
- Μύθος 11: Τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί αντιμετωπίζουν περισσότερα αλλεργικά, αυτοάνοσα και αναπνευστικά νοσήματα συγκριτικά με εκείνα που δεν έχουν εμβολιασθεί= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Τα εμβόλια «διδάσκουν» το ανοσιακό σύστημα του ανθρώπου πώς να αντιδράσει σε συγκεκριμένα αντιγόνα. Δεν αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας του. Δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν τη σύνδεση των εμβολίων με την ανάπτυξη αλλεργικών, αυτοάνοσων και αναπνευστικών νοσημάτων αργότερα κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου.
- Μύθος 12: Τα εμβόλια ως ένα βαθμό είναι υπεύθυνα για την αύξηση της επίπτωσης των διαφόρων μορφών καρκίνου σε παγκόσμιο επίπεδο= ΛΑΘΟΣ. ΑΛΗΘΕΙΑ: Τα εμβόλια δεν προκαλούν καρκίνο. Το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV) προστατεύει έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η παγκόσμια αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου τα τελευταία 50 χρόνια οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, οι καλύτερες διαγνωστικές εξετάσεις κλπ.
