Όταν οι γονείς αρνούνται το πρόβλημα…
1η Περίπτωση : Παιδάκι της Α΄ Δημοτικού. Μερικά από τα στοιχεία που παρουσίαζε ήταν διαρκής υπερδιέγερση, αδυναμία να συγκεντρωθεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος, επιθετική συμπεριφορά προς τα άλλα παιδιά. Η όλη συμπτωματολογία παρέπεμπε σε ΔΕΠΥ. Ήταν σημαντικό να παραπεμφθεί στα ΚΕΔΔΥ, να εξεταστεί από τους ειδικούς και αφού υπάρξει επίσημη διάγνωση να γίνει και ανάλογη επέμβαση. Η δασκάλα ενημέρωσε τη μητέρα για το πρόβλημα. Η απάντηση της μητέρας ήταν: «Εμένα το παιδί μου δεν έχει κανένα πρόβλημα… Εσείς έχετε πρόβλημα και πρέπει να σας δει κανένας ψυχολόγος.»
2η Περίπτωση: Παιδάκι της Δ΄ Δημοτικού. Βασικό χαρακτηριστικό του η υπερβολική συστολή, παθητικότητα και περιορισμένη ομιλία. Όταν του μιλούσες, είτε δε θα σου απαντούσε καθόλου ή θα μιλούσε ελάχιστα και με πολύ χαμηλή φωνή. Απέφευγε τη βλεμματική επαφή. Δε χαμογελούσε σχεδόν ποτέ και είχα ένα ύφος τρομαγμένο μέσα στην τάξη. Στα διαλλείματα καθόταν συνήθως μόνο του σε μια γωνιά της αυλής και παρακολουθούσε τα άλλα παιδιά να παίζουν. Μοναχοπαίδι, με γονείς ιδιαίτερα υπερπροστατευτικούς και προσκολλημένους πάνω του, οι μόνες κοινωνικές επαφές που είχε μέχρι να πάει στο σχολείο ήταν κάποιοι στενοί συγγενείς μεγαλύτερης ηλικίας και κάποια ξαδέλφια του. Ήταν αναμενόμενο να μην έχει αναπτύξει κάποιες κοινωνικές δεξιότητες και να έχει πρόβλημα στη συναναστροφή του με άλλα άτομα εκτός του οικείου περιβάλλοντος. Η παραπομπή του σε κάποιο ψυχολόγο έμοιαζε πολύ σημαντική. Η εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες απαραίτητη. Η δασκάλα ενημέρωσε τους γονείς για το πρόβλημα. Η απάντηση της μητέρας: «Δε βλέπω να έχει κανένα πρόβλημα το παιδί μου. Άμα το δείτε στο σπίτι πως μιλάει και γελάει και τι ζωντάνια έχει… Και με τα ξαδέλφια του όταν έρχονται επίσκεψη και παίζουν, είναι μέσα στην καλή χαρά.» Αδύνατον να καταλάβει η μητέρα ότι ένα παιδί μπορεί να παρουσιάζει άλλη εικόνα στο σπίτι και άλλη στο σχολείο.
3η Περίπτωση: Παιδάκι της Δ΄ Δημοτικού με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες (γραφή, ανάγνωση). Παράλληλα, από την αδυναμία του να παρακολουθήσει και να είναι αποτελεσματικός στις απαιτήσεις του μαθήματος, είχε ένα ύφος βαριεστημένο μέσα στην τάξη, ενώ συχνά πυκνά παρενοχλούσε τα άλλα παιδιά προκειμένου να περάσει η ώρα. Ενημερώθηκαν οι γονείς ότι θα ήταν σημαντικό να απευθυνθούν στα ΚΕΔΔΥ για πιθανή διάγνωση, αλλά κι εδώ ο δάσκαλος συνάντησε τοίχο.
Τρεις διαφορετικές περιπτώσεις με ένα κοινό χαρακτηριστικό… Την άρνηση των γονέων να αποδεχτούν ότι το παιδί τους έχει πρόβλημα και να απευθυνθούν σε κάποιο ειδικό. Δυστυχώς, ένα από τα πράγματα που θα διαπιστώσει κανείς αν εργαστεί σε σχολείο είναι ότι υπάρχουν παιδιά με συγκεκριμένα προβλήματα (υπερκινητικότητα, έλλειψη προσοχής, δυσλεξία, επιθετική συμπεριφορά, υπερβολική συστολή κτλ), τα οποία όμως μένουν αβοήθητα, χωρίς την παρέμβαση κάποιου ειδικού. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της αδυναμίας των γονέων να αποδεχτούν ότι υπάρχει πρόβλημα.
Οι γονείς είναι οι άνθρωποι που αγαπούν περισσότερο από κάθε άλλον τα παιδιά τους και θέλουν το καλύτερο γι’ αυτά. Τι είναι, λοιπόν, αυτό που τους εμποδίζει να αποδεχτούν ένα πρόβλημα και να το αντιμετωπίσουν; Η άρνηση είναι ένας ισχυρός μηχανισμός άμυνας που ενεργοποιείται κάθε φορά που μας συμβαίνει κάθε δυσάρεστο. «Δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει σε μένα αυτό… Αδύνατον». Δε μπορούμε να δεχτούμε εξαρχής τη σκληρή πραγματικότητα. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην περίπτωση που διαπιστώσει κάποιος ότι το παιδί του δε λειτουργεί όπως όλα τα άλλα παιδιά. Άρνηση, λοιπόν… Αν αρνηθούμε, όμως, το πρόβλημα και το αγνοήσουμε αυτό θα εξαφανιστεί; Μήπως με τον καιρό διογκωθεί και τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα; Είναι γεγονός ότι όσο πιο σύντομα υπάρξει η σωστή διάγνωση και παρέμβαση, τόσο πιο καλή θα είναι η πρόγνωση για το παιδί. Ας μη κωλυσιεργούμε λοιπόν.
Ένας από τους βασικούς φόβους που έχουν οι γονείς και αποφεύγουν να πάνε στον ειδικό είναι ότι το παιδί τους θα αποκτήσει την ταμπέλα του προβληματικού κι ότι θα στιγματιστεί. Ο κόσμος θα αρχίσει να σχολιάζει. Τι είναι πιο σημαντικό, όμως; Το να βοηθήσουμε το παιδί μας ή το τι θα πει ο κόσμος; Να θυμόμαστε ότι αυτοί που μας αγαπούν πραγματικά θα σταθούν δίπλα μας και θα μας στηρίξουν ότι και να συμβαίνει… Αυτοί πάλι που έχουν το κουσούρι να κρίνουν τους άλλους θα το κάνουν έτσι κι αλλιώς. Μια αφορμή γυρεύουν… Ας μη μας απασχολεί η γνώμη τους. Εξάλλου, σημαντικό ρόλο στο πως θα μας αντιμετωπίσει ο κόσμος παίζει και η δικιά μας αντίδραση. Αν φερόμαστε σαν να έχει το παιδί μας κάτι το τρομερό και για το οποίο πρέπει να ντρεπόμαστε, τότε ανάλογη θα είναι και η συμπεριφορά των άλλων. Αν, όμως, ενημερώσουμε τους άλλους σχετικά με το πρόβλημα (π.χ. τι είναι δυσλεξία, τι είναι η ΔΕΠΥ κτλ) κι ότι δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρεπόμαστε, τότε ενδεχομένως να αλλάξει και η στάση του κόσμου. Η άγνοια είναι αυτή που δημιουργεί προβλήματα. Το ότι κάποια παιδιά είναι διαφορετικά από τα υπόλοιπα , το ότι ενδεχομένως να χρειάζεται να να ακολουθήσουν έναν τρόπο μάθησης άλλο από αυτό της πλειοψηφίας, δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρεπόμαστε.
Η προσφυγή σε ειδικό (ΚΕΔΔΥ, ψυχολόγο κτλ) μόνο κακό δε θα κάνει στο παιδί. Αντίθετα, μόλις διαπιστωθεί ποιο είναι το ακριβές πρόβλημα και ξεκινήσει η ανάλογη παρέμβαση η κατάσταση θα βελτιωθεί. Γονείς που ακολούθησαν αυτή την οδό δηλώνουν ότι το παιδί τους παρουσίασε καλυτέρευση τόσο σε μαθησιακό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Αυξήθηκε η αυτοπεποίθηση, βελτιώθηκε η διάθεση, το σχολείο έπαψε να είναι ένας χώρος που δημιουργούσε φόβο ή βαρεμάρα, βελτιώθηκε η σχέση με τους συμμαθητές… Να έχουμε πάντα στο νου μας το εξής: Ο στόχος της παρέμβασης είναι να αξιοποιήσει το παιδί όλο το δυναμικό που κρύβει μέσα του, ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια που δεν το αφήνουν να εξελιχθεί.
Κλείνοντας, θέλω να υπενθυμίσω ότι ο δάσκαλος είναι ο συνοδοιπόρος των γονέων στο δύσκολο ταξίδι της διαπαιδαγώγησης του παιδιού. Όταν, λοιπόν, επισημαίνει ότι έχει διαπιστώσει κάτι ανησυχητικό, μην είστε τόσο επιφυλακτικοί. Κάτι έχει εντοπίσει, προφανώς, που δεν το έχετε δει εσείς. Αντιμετωπίστε τον σαν σύμμαχο κι όχι ως αντίπαλο. Η συνεργασία και η διαρκής επικοινωνία είναι απαραίτητη για το καλό των παιδιών μας.
Ελένη Κώστογλου
Ψυχολόγος
