Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα να αντιμετωπίσει κανείς παιδιά προσχολικής και νηπιακής ηλικίας. Το καθένα θέλει «τα δικά του», έχουν τις ιδιοτροπίες τους και με λίγα λόγια θέλουν να πηγαίνετε με τα «νερά» τους. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικά tips που θα σας λύσουν τα χέρια!
Βάλτε τον εαυτό σας στη θέση του παιδιού
«Μόλις αρχίσετε να παρατηρείτε και να κατανοείτε το παιδί σας, θα είστε σε θέση να κατανοήσετε και να προβλέψετε τις αντιδράσεις και τις ανησυχίες του. Είναι σημαντικό να δείτε τον κόσμο από την άποψη του παιδιού, επειδή αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να τα καταλάβετε, να τα καθοδηγήσετε με αγάπη και ενθάρρυνση και να αποφύγετε κάποια στιγμή στη ζωή τους να γίνουν αντικείμενο κοροϊδίας και υποχείρια άλλων ανθρώπων», επισημαίνει η Δρ Tovah Klein, παιδοψυχολόγος και μητέρα τριών αγοριών. «Ακόμα και σε στιγμές όπου το παιδί έχει καταφέρει να μας θυμώσει, είναι πολύ σημαντικό να βρίσκουμε την υπομονή και να χρησιμοποιούμε φράσεις όπως: «Αυτή τη στιγμή νιώθω ότι είσαι πολύ στενοχωρημένος» ή «Νομίζω ότι έχεις θυμώσει πολύ με αυτό που έγινε» ή «Καταλαβαίνω ότι αισθάνεσαι αδικημένος». Ακόμα κι αν δε συμφωνούμε με το παιδί, ακόμα κι αν επιβάλλεται να το νουθετήσουμε, είναι καθοριστικό πρώτα απ’ όλα να του δείξουμε ότι κατανοούμε τα βαθύτερα συναισθήματά του. Αυτομάτως, μπαίνουμε στη θέση του και του δίνουμε να καταλάβει ότι δεν είμαστε εχθροί, αλλά σύμμαχοι. Η μητέρα δε βρίσκεται εκεί για να ανταγωνιστεί το παιδί, αλλά για να το ακούσει και να το στηρίξει. Το παιδί θα είναι διατεθειμένο να διορθώσει τη συμπεριφορά του, μόνο αν έχει προηγουμένως χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το άτομο που το νουθετεί», συμβουλεύει η παιδοψυχολόγος Κλαίρη Σειραδάκη.
Όταν υπάρχει αταξία, υπάρχει μια ανικανοποίητη ανάγκη
Η Klein αναφέρει το παράδειγμα ενός κοριτσιού 3 ετών, της Tanya, που κραυγάζει «δε σε συμπαθώ!» κάθε φορά που βλέπει μια ηλικιωμένη γειτόνισσα στο ασανσέρ. «Το πιο πιθανό είναι ότι η Tanya φέρθηκε έτσι, διότι ένιωσε ότι είναι ο πιο μικρόσωμος άνθρωπος μέσα στο γεμάτο από κόσμο ασανσέρ. Ίσως να φοβάται τη γυναίκα που δε γνωρίζει, ή να μην είναι σίγουρη για τον εαυτό της και να θέλει να βρίσκεται στο επίκεντρο. Αυτό που έχω παρατηρήσει είναι ότι τα παιδιά συχνά προκαλούν τους γονείς να προσπαθούν να ελέγχουν ή να διορθώνουν την κακή συμπεριφορά των παιδιών τους, χωρίς να βλέπουν την υποκείμενη ανάγκη πίσω από τη συμπεριφορά. Τα νήπια σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους και θέλουν να αισθάνονται ασφαλείς, αγαπητοί και ταυτόχρονα ανεξάρτητοι». «Πολύ συχνά, συναντώ μαμάδες, οι οποίες μου λένε ότι το παιδί τους τις «εκμεταλλεύεται» και προσπαθεί να τις χειριστεί ή να τραβήξει την προσοχή τους. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα κι αν κάποιες φορές φαίνονται να είναι έτσι τα πράγματα, το παιδί έχει κάποια βαθύτερη ανάγκη που συμπεριφέρεται μ’ αυτόν τον τρόπο. Ακόμα κι αν επιδιώκει να τραβάει επίμονα την προσοχή πάνω του με λανθασμένους τρόπους, θέλει κάτι βαθύτερο να μας εκφράσει. Και οφείλουμε να το ακούσουμε…», υπογραμμίζει η Κλαίρη Σειραδάκη.
Δε φταίει το παιδί σας, φταίει ο εγκέφαλός του
«Όλοι μας βιώνουμε τα συναισθήματά μας πολύ πριν ξεκινήσει η λογική μας. Για τα μικρά παιδιά αυτό είναι πιο έντονο. Τα νήπια αισθάνονται συχνά την πλήρη δύναμη μιας συναισθηματικής αντίδρασης χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να «σκέφτονται» ορθολογικά έξω από αυτό. «Ένα παιδί σε αυτή την ηλικία δεν είναι εύκολο να ελέγξει τα συναισθήματά του, ιδιαίτερα όταν αυτά το κατακλύζουν έντονα. Η διαδικασία αυτή είναι κάτι που μαθαίνεται με την ωρίμανση αλλά και με την σωστή καθοδήγηση. Ο θυμός, για παράδειγμα, είναι ένα απόλυτα υγιές και φυσιολογικό συναίσθημα και θα πρέπει να είναι απόλυτα αποδεκτό. Ο τρόπος με τον οποίο, όμως, θα εκφραστεί αυτός ο θυμός από ένα παιδί αυτής της ηλικίας, πολύ πιθανό να μην είναι αποδεκτός κοινωνικά. Εκεί, ο ρόλος των γονέων και των εκπαιδευτικών κρίνεται καθοριστικός», επισημαίνει η παιδοψυχολόγος Κλαίρη Σειραδάκη. Με το πέρασμα των χρόνων γίνονται συνδέσεις μεταξύ του υψηλότερου επιπέδου του εγκεφάλου και των συναισθηματικών κέντρων. Αυτή είναι η πιο σημαντική εκμάθηση και σύνδεση που εμφανίζεται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του μικρού παιδιού. Οι συνδέσεις χρειάζονται χρόνια για να δημιουργηθούν και να γίνουν αυτόματα. Αυτή η σύνδεση μεταξύ της σκέψης και του συναισθήματος συμβαίνει στις εκατοντάδες μικρές αλληλεπιδράσεις που έχει το παιδί σας με εσάς και άλλους ανθρώπους κάθε μέρα. Κάθε φορά που παρηγορείτε το παιδί σας ή τα περνάτε μέσα από μια ρουτίνα, βοηθάτε να διαμορφώσετε αυτές τις συνδέσεις.
Η επανάληψη είναι φυσιολογική και απολύτως απαραίτητη
Τα νήπια, λέει η Klein, «χρειάζονται να βιώσουν γεγονότα ξανά και ξανά για να τα καταλάβουν, ειδικά κάτι δύσκολο όσο είναι η διαχείριση έντονων συναισθημάτων». «Η υπομονή και η επανάληψη είναι από τα πιο βασικά στοιχεία προκειμένου να διδάξουμε στα παιδιά συμπεριφορές και κυρίως να τροποποιήσουμε τις λανθασμένες τους. Δε θα πρέπει οι γονείς να απογοητεύονται εύκολα. Πολλές φορές έρχονται απελπισμένοι να μου πουν ότι εφάρμοσαν κάποια τεχνική για μια ή δυο φορές και το παιδί δεν έμαθε τίποτα! Σαφώς και έχει καταγράψει ένα παιδί και κυρίως έχει διαχωρίσει στο μυαλό του το σωστό από το λάθος, όμως το να τα εφαρμόσει και στην πράξη απαιτεί χρόνο, ενώ από τους γονείς απόλυτη σταθερότητα και συνέπεια», τονίζει η Κλαίρη Σειραδάκη.
Μετά από εκατοντάδες δοκιμασίες, το παιδί σας θα αρχίσει να εσωτερικοποιεί αυτή τη διαδικασία. Θα αρχίσει να λέει στον εαυτό του: «Αυτό είναι δύσκολο, αλλά μπορώ να το κάνω». Τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τις σκέψεις και τα λόγια τους για να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να οργανώσουν τη συμπεριφορά βασισμένα σε αυτές τις πολλές αλληλεπιδράσεις μαζί σας με την πάροδο του χρόνου.
Χάσατε τον έλεγχο και ξεσπάσατε στο παιδί σας! Να τι πρέπει να κάνετε
«Αυτό που είναι ζωτικής σημασίας για τους γονείς να δουν και να καταλάβουν είναι ότι κατά τη διάρκεια των παιδικών χρόνων οι ανάγκες του παιδιού (για αυτονομία και εξερεύνηση, σε συνδυασμό με υποστήριξη και άνεση) και οι ανάγκες του γονέα (για χρόνο για τον εαυτό τους ή για την ανάγκη το παιδί να είναι καλό) έρχεται σε διαρκή αντιπαράθεση», αναφέρει η Klein. Ένα παιδί μπορεί να πάθει υστερία, επειδή του βάλατε εσείς τις μπότες, ενώ ήθελε να τις φορέσει μόνο του. Αντί να σας το πει βέβαια είναι ικανό να τσιρίζει. Μερικές φορές το χειρίζεστε καλά. Μερικές φορές όχι. «Ένα παιδί που ουρλιάζει και διώχνει το γονέα από δίπλα του, δε σημαίνει ότι του αρέσει να τσακώνεται μαζί του. Όπως έχουμε εμείς την ανάγκη για άμεση αποκατάσταση, έτσι την έχει και αυτό. Προσπαθήστε να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας και βοηθάει πάντα το να δώσετε λίγο χρόνο τόσο στον εαυτό σας όσο και στο παιδί, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να απομακρυνθείτε λίγο από το «σημείο του εγκλήματος», υπογραμμίζει η παιδοψυχολόγος Κλαίρη Σειραδάκη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρέπει να τους υπενθυμίσετε ότι είστε εκεί για αυτούς, πλάι τους, ακόμα και στις κακές στιγμές.
