Αγωνία! Αυτή είναι η λέξη που περιγράφει το συναίσθημα των γονιών όσον αφορά την απόδοση του παιδιού στο Σχολείο
Κείμενο: Ναταλί Σαμπά
Ας προσπαθήσουμε να αγγίξουμε μέσα από το πρίσμα της αλήθειας ένα θέμα που ταλαιπωρεί πολύ τις περισσότερες οικογένειες που είναι το «διάβασμα στο σπίτι». Υπάρχουν μερικές αλήθειες, μερικές συνήθειες, και μερικές παρανοήσεις στο θέμα.
Τι πανικός είναι αυτός; Τι δράματα βιώνει η Ελληνική οικογένεια μόλις το σπλάχνο της μπει στη διαδικασία της Σχολικής ζωής; Τι ανόητες ανησυχίες αλλάζουν την ατμόσφαιρα του σπιτιού εκείνα τα δραματικά απογεύματα που η μάχη ξεκινά εκεί γύρω στις 4 και τελειώνει στις 10 και βάλε; Είναι βέβαιο πως στο μεγάλο της ποσοστό η μέση ελληνική οικογένεια βιώνει το διάβασμα των μαθημάτων ως μια συνεχή τριβή στις σχέσεις γονιών παιδιών (όλων των ηλικιών) και αποτελεί μια συνεχή αγωνία για τους γονείς και μια αφορμή για εντάσεις. Πού κρύβεται η αλήθεια;
Αγωνία! Αυτή είναι η λέξη που περιγράφει το συναίσθημα των γονιών όσον αφορά την απόδοση του παιδιού στο Σχολείο. Αέναη αγωνία για την απόδοση στα μαθήματα! Μια ακόμη πιο αέναη αγωνία για την εμπέδωση της ύλης και τα υποτιθέμενα κενά που μπορεί να υπάρξουν αν ο μαθητής δεν είναι απόλυτα επιμελής. Αν βρεθείτε κάποια στιγμή (και όσοι είστε γονείς το ξέρετε πολύ καλά) σε μια συνάθροιση γονιών, παιδιών δημοτικού, το θέμα της συζήτησης είναι δεδομένο. «Τι τους έβαλε χθές;» «Πώς πήγε ο δικός σου στο διαγώνισμα;», «Α μιας φίλης μου το παιδί που πάει σε άλλο Σχολείο έχουν φθάσει στην Ιστορία στη σελίδα 35 εμάς ο δικός μας ο δάσκαλος είναι μόνο στην 27 πάει πολύ αργά δεν θα την προλάβουμε την ύλη!» και άλλα σχετικά στα οποία εύκολα παρατηρεί κανείς κάποιες αλήθειες.
Αλήθεια Νο 1: Οι γονείς ταυτίζονται τόσο πολύ με το παιδί τους θεωρώντας το προέκταση του εαυτού τους ώστε όλα λέγονται στο πρώτο πληθυντικό. «Εμείς διαβάζουμε μέχρι τις 6». «Γράψαμε διαγώνισμα εχθές». «Εμείς φέτος έχουμε πολύ καλό δάσκαλο» και άλλα τέτοια που αν τα παρατηρήσεις για να τα δεις και όχι για να τα κρίνεις ενέχουν μεγάλες δόσεις ψυχοπαθολογίας.
Αλήθεια Νο 2: Οι γονείς αναλαμβάνουν την ευθύνη των υποχρεώσεων των παιδιών, ταυτίζονται με αυτές σαν να είναι δικές τους και κρίνουν, επικρίνουν, κατακρίνουν το παιδί, τον δάσκαλο, το σύστημα, τον εαυτό τους και ότι άλλο.
Και έτσι η κατάσταση ξεφεύγει οριστικά όταν πια το παιδί μπει στη εφηβεία. Μια περίοδος εντάσεων που έτσι κι αλλιώς εντείνονται λόγω πολλών παραγόντων. Ξέρουμε άραγε πως αν είχαμε εφαρμόσει λίγα, αλλά σημαντικά πράγματα από την νηπιακή ακόμη ηλικία, δεν θα αντιμετωπίζαμε τόσες δραματικές ιστορίες στην εφηβεία; Ξέρουμε πως η ιδιωτική λογική του ανθρώπου εδραιώνεται μέχρι τα 7 οπότε από τα 3 ως τα 7 χρειάζεται να γίνουν οι αλλαγές στις συμπεριφορές των γονιών; Δεν το ξέρουμε. Γιατί να το ξέρουμε; Ποιος μας το είπε; Μη γνωρίζοντας λοιπόν, καταλήγουμε σε συμπεριφορές σχετικά με το διάβασμα που είναι καταστροφικές για το ίδιο το παιδί δημιουργώντας ανεξίτηλα, βαθειά και ύπουλα τραύματα που θα τα φέρει όλη του τη ζωή.
Υπάρχουν εδώ κάποιες αλήθειες που πρέπει να τονιστούν για να είμαστε δίκαιοι. Δεν έχουμε το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα αυτό είναι γνωστό. Αφού λοιπόν το γνωρίζουμε γιατί δεν το αποδεχόμαστε ως λανθασμένο και καταστροφικό και να δώσουμε την ελάχιστη των προτεραιοτήτων μας στην αποστήθιση και στη συλλογή στείρας γνώσης αφήνοντας τον εκπαιδευτικό να κάνει τη δουλειά του; Μέχρι η απηρχαιωμένη δομής μας να επιτρέψει να εμφανιστούν και να ισχύσουν εναλλακτικές μορφές παιδείας ώστε να έχουμε επιλογή ας σκεφτόμαστε ότι υπάρχουν εξαιρετικοί, σπουδαίοι, καλοί, μέτριοι και κακοί εκπαιδευτικοί όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλα τα επαγγέλματα. Είναι βέβαιο πως έχουμε εξαιρετικούς εκπαιδευτικούς που δοκιμάζονται από ανόητες παρεμβάσεις γονέων με παραινέσεις του τύπου «Γιατί τους βάζεις λίγα» «Γιατί τους βάζεις πολλά» «Γιατί δεν ακολουθείς την ύλη» «Γιατί του έβαλες κακό βαθμό» και άλλα ευτράπελα. Έχουμε καιτραγικούς εκπαιδευτικούς που δεν μπορούμε να κάνουμε κάποιες φορές τίποτε για να τους απομακρύνουμε από την επιρροή τους στον ψυχισμό των παιδιών, λόγω του επίσης τραγικού συστήματος και την ελλιπή ανάληψη ευθύνης των ιθυνόντων. Έχουμε γονείς που ενδιαφέρονται με βαθύ και ουσιαστικό ενδιαφέρον και γονείς που τους ενδιαφέρει το φαίνεσθε. Έχουμε παιδιά που αντιλαμβάνονται και παιδιά που δεν έχουν τη στόφα του μαθητή. Έχουμε έχουμε απ’ όλα έχουμε. Άρα μάλλον δεν μπορούμε να έχουμε μια αντικειμενικότητα που θα μας βοηθήσει να βγάλουμε συλλογικά συμπεράσματα. Αυτό όμως που σίγουρα μπορούμε ως νοήμονες άνθρωποι είναι να μάθουμε να διαμοιράζουμε το μερίδιο της ευθύνης σ’ αυτόν που του αναλογεί. Το διάβασμα αφορά τον μαθητή και τον δάσκαλο. Δεν είναι ευθύνη του γονιού. Ευθύνη του γονιού είναι να είναι παρόν στην απορία, στη διευκρίνιση και στο να εξασφαλίσει έναν ήσυχο και καθαρό χώρο για τη μελέτη του παιδιού του.
Όσο περισσότερο αναλαμβάνουν οι γονείς τις υποχρεώσεις του παιδιού τόσο οι υποχρεώσεις του παιδιού δεν θα αποτελούν προτεραιότητα για το ίδιο. Τα παιδιά που θεωρούν ότι η απόδοσή τους στο σχολείο είναι πιο σπουδαία για τους γονείς τους απ’ ότι είναι για τα ίδια, δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη τους ως προς το διάβασμα. Οι γονείς πάλι φοβούμενοι ότι τα παιδιά τους θα αποκτήσουν «κενά», παρόλο που βλέπουν πως η μέθοδος της υπενθύμισης, της πίεσης, της επιβολής, της τιμωρίας δεν βοηθά, συνεχίζουν να τα πιέζουν.
Ας σταματήσει αυτή η αγωνία για τα κενά. Η Σχολική ύλη επαναλαμβάνεται συχνά δυστυχώς ή ευτυχώς. Αν το πρωτάκι έχει μια μικρή καθυστέρηση στη γραφή ή στην ανάγνωση θα την καλύψει στη Δευτέρα. Αν ο 8χρονος δεν αντιλαμβάνεται κάποιες έννοιες της αριθμητικής δεν σημαίνει ότι δεν θα μπορεί για πάντα. Εγρήγορση χρειάζεται ο γονιός. Εγρήγορση, παρατήρηση και διάκριση ώστε να αντιληφθεί την κατάλληλη στιγμή για να επέμβει. Η κατάλληλη στιγμή δεν είναι να είναι από πάνω ελέγχοντας και βοηθώντας. Και πολύ περισσότερο, επιβάλλοντας, καυγαδίζοντας και τιμωρώντας. Είναι σημαντικό να είναι παρών και έτοιμος για τη βοήθεια αλλά ΟΧΙ από πάνω αναλαμβάνοντας τη ευθύνη που οφείλει να εμπνεύσει στο παιδί του να αναλάβει.
Ας σταματήσει η λανθασμένη αυτή συμπεριφορά ιδιαίτερα στα παιδιά του Δημοτικού για έναν ακόμη λόγο. Συχνά ρωτάω τους γονείς «Πότε θα βγει ο σημερινός 8χρονος στην αγορά εργασίας;» Μια λογική απάντηση είναι σε 15 περίπου χρόνια. «Δηλαδή το 2030 σωστά;» «Τι θα ζητάει η αγορά τότε;» Η σωστή απάντηση είναι «Δεν ξέρω». «Ωραία αφού δεν ξέρεις γιατί επιμένεις τόσο πολύ μόνο στη συλλογή εγκύκλιων γνώσεων;» Κανείς δεν λέει ότι οι γνώσεις δεν είναι σημαντικό εφόδιο. Τι είναι σπουδαιότερο στη φαρέτρα του πολεμιστή της ζωής; Οι γνώσεις ή αυτοεκτίμηση; Δεν αντιλέγει κανείς πως και τα δύο είναι σημαντικά. Αν είχε όμως κάποιος να επιλέξει, τι θα επέλεγε σε προτεραιότητα; Αυτό χρειάζεται να αντιληφθούν οι γονείς. Το να καταρρακώνει κανείς την αυτοεκτίμηση του παιδιού του επεμβαίνοντας, αναλαμβάνοντας, ελέγχοντας, απορρίπτοντας, και αποθαρρύνοντας ούτε γνώσεις το βοηθά να αποκτήσει ούτε αυτοεκτίμηση να αναπτύξει. Ας μείνουμε λοιπόν στο δεύτερο. Πώς το καλλιεργεί κανείς;
Το πρώτο βήμα είναι να βγει από την αγωνία. Ένα δεύτερο σημαντικό βήμα είναι να κάνει μια σοβαρή συζήτηση με το παιδί όχι την ώρα του προβλήματος αλλά μια καλή στιγμή που είναι ανοιχτό και έτοιμο να ακούσει δηλώνοντας πως το εμπιστεύεται πως θα επιλέξει το καλύτερο για τον εαυτό του και πως αποφασίζει να παραιτηθεί από αυτή τη μάχη και ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙ. Παρατηρώντας και συνεργαζόμενος με τον δάσκαλο είναι περισσότερο από βέβαιο πως τα πράγματα θα πάρουν μια άλλη τροπή. Υπάρχουν πάντα και οι εξαιρέσεις ή συνθήκες που μπορεί να χρήζουν ειδικής αγωγής. Η γενική πάντως κατεύθυνση είναι αυτή.
Δώστε ευθύνη στο παιδί και πιστέψτε ότι θα ανταποκριθεί. Αυτό είναι ενθαρρυντικό, εμπεριέχει εμπιστοσύνη και σεβασμό είναι ισότιμο και όταν ισχύουν όλα τούτα μόνα καλά μπορούμε να περιμένουμε.
Ερατώ Χατζημιχαλάκη – Οικογενειακή Σύμβουλος
