Εμβόλια. Ένοχα ή θαυματουργά;

Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν προστεθεί στο πρόγραμμα εμβολιασμού των παιδιών πάρα πολλά εμβόλια. Σήμερα είναι διαθέσιμα στην αγορά εμβόλια για τις πιο κάτω παθήσεις:

1. Αιμόφιλος Ινφλουέντζας τύπου b (Hib)
2. Ανεμευλογιά
3. Γαστρεντερίτιδα από Ρότα Ιό
4. Γρίπη
5. Διφθερίτιδα
6. Ερυθρά
7. Ηπατίτιδα Α
8. Ηπατίτιδα Β
9. Ιλαρά
10. Ιός των  ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) – Καρκίνος Τραχήλου Μήτρας
11. Κοκκύτης
12. Μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος (ορότυποι A, B, C, W135, Y)
13. Παρωτίτιδα
14. Πνευμονιοκοκκική νόσος
15. Πολιομυελίτιδα
16. Τέτανος
17. Φυματίωση

 

Επίσης είναι διαθέσιμα για εξειδικευμένες περιπτώσεις (π.χ ταξιδιώτες) εμβόλια για τις πιο κάτω παθήσεις:

Κίτρινος Πυρετός,  Άνθρακας, Τυφοειδής Πυρετός, Εγκεφαλίτιδα από κρότωνες, Ιαπωνική Εγκεφαλίτιδα, Λύσσα, Έρπητας ζωστήρας, Ευλογιά

 

Η πλειοψηφία των εμβολίων χορηγούνται στους πρώτους δώδεκα μήνες της ζωής ενός παιδιού.  Οπότε λοιπόν καταλαβαίνετε ότι αν όλα τα πιο πάνω εμβόλια γινόντουσαν ξεχωριστά το κάθε ένα, θα έπρεπε το παιδί να υποβληθεί στην «ταλαιπωρία» του τσιμπήματος με τη βελόνα πάρα πολλές φορές. Ευτυχώς η επιστήμη κατάφερε να βάλει στην ίδια ένεση πολλαπλά εμβόλια με αποτέλεσμα να μειώσει σημαντικά την ταλαιπωρία του παιδιού, αλλά και το οικονομικό κόστος για τους γονείς. Ταυτόχρονα όμως ξεκίνησαν οι ανησυχίες των γονιών και η δημιουργία του πρώτου μύθου.

 

1^ος μύθος – Τα πολλά εμβόλια θα δημιουργήσουν πρόβλημα στο ανοσοποιητικό σύστημα (αμυντικό σύστημα)του παιδιού.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα παιδί δέχεται σε σύντομο χρονικό διάστημα ένα μεγάλο αριθμό εμβολιαστικών δόσεων. Υπολογίζεται ότι μέχρι την ηλικία των δύο χρονών θα δεχτεί περίπου 23 δόσεις.

 

Αυτό δεν πρέπει να σας απασχολεί καθόλου. Το παιδί κατακλύζεται καθημερινά από εκατοντάδες αντιγόνα (μικρά σωματίδια που έχουν την ίδια επιρροή στο αμυντικό σύστημα όπως και το εμβόλιο).  Για παράδειγμα, το παιδί έρχεται σε επαφή με χιλιάδες μικροοργανισμούς που βρίσκονται στον αέρα που αναπνέει ή στο φαγητό που τρώει. Σύμφωνα με μελέτες ένα παιδί μπορεί να δεχτεί την ίδια στιγμή μέχρι και 100 000 εμβόλια!  Άρα ο αριθμός των εμβολίων που δίνουμε σε ένα παιδί είναι απλά μια μικρή σταγόνα στον ωκεανό.

 

Επιπλέον έχει απόλυτα ξεκαθαριστεί, ότι οι πιθανές παρενέργειες από τον εμβολιασμό είναι οι ίδιες είτε κάνεις το κάθε εμβόλιο ξεχωριστά ή τα δίνεις όλα μαζί.  Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί το εξαδύναμο εμβόλιο όπου χορηγούνται στο παιδί την ίδια ώρα εμβόλια για έξι διαφορετικές αρρώστιες (Διφθερίτιδα, τέτανος, κοκκύτης, ηπατίτιδα Β, πολιομυελίτιδα, Αιμόφιλος Ινφλουέντζας τύπου b).  Οι παρενέργειες είναι οι ίδιες είτε κάνεις το εξαδύναμο εμβόλιο είτε εμβολιάσεις το παιδί ξεχωριστά για την κάθε αρρώστια.

 

2^ος μύθος – Τα εμβόλια σχετίζονται με την εμφάνιση  αυτισμού.

Ο θόρυβος αυτός ξεκίνησε με κάποιο άρθρο, το οποίο δημοσιεύτηκε σε ιατρικό περιοδικό (Lancet) το 1998 και το οποίο συνέδεε το εμβόλιο MMR (Ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα) με τον αυτισμό. To άρθρο αυτό έχει επίσημα αποσυρθεί . Επιπλέον, το 2010 αφαιρέθηκε η άδεια ασκήσεως ιατρικού επαγγέλματος από τον κύριο ερευνητή του άρθρου (Andrew Wakefield) . Μάλιστα πολλοί γονείς τώρα ενάγουν (κινούν αγωγή) τους ίδιους τους δικηγόρους τους, που την εποχή εκείνη τους ενθάρρυναν με ψεύτικες ελπίδες,  να κινήσουν αγωγή εναντίον ιατρών και εταιρειών γιατί πίστευαν ότι ο αυτισμός του παιδιού τους οφειλόταν στον εμβολιασμό.

 

Από το 1998 μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές μελέτες σε μια προσπάθεια να  διευκρινιστεί το όλο θέμα με απόλυτη βεβαιότητα και καμία από αυτές δεν καταλήγει ότι το εμβόλιο MMR σχετίζεται με οποιοδήποτε τρόπο με τον αυτισμό. Μάλιστα μια πρόσφατη μελέτη από την Αυστραλία, στην οποία συμμετείχαν πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά, κατέληξε ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να συνδέει το εμβόλιο με τον αυτισμό.  Το θέμα λοιπόν ξεκαθαρίστηκε πλήρως και ο μύθος αυτός έχει καταρριφθεί ολοκληρωτικά.

 

3^ος μύθος – Τα εμβόλια σχετίζονται με την εμφάνιση του νεανικού σακχαρώδη διαβήτη

Χωρίς αμφιβολία τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί η συχνότητα του νεανικού σακχαρώδη διαβήτη. Πολλές όμως μελέτες, οι οποίες συμπεριέλαβαν μεγάλο αριθμό παιδιών, απέδειξαν ότι τα εμβόλια δεν σχετίζονται με την αύξηση της συχνότητας του σακχαρώδη διαβήτη.

Μάλιστα συστήνεται ότι όλα τα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη θα πρέπει να εμβολιάζονται σύμφωνα με το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού.

 

4^ος μύθος Αφού εμβολιάζονται τα άλλα παιδιά δε χρειάζεται να εμβολιαστεί το δικό μου μωρό

Η τοποθέτηση αυτή έχει σημαντικές αλήθειες! Πράγματι αν σε μια κοινότητα – πληθυσμό εμβολιαστεί η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών τότε τα λίγα παιδιά που δεν έχουν εμβολιαστεί προστατεύονται γιατί παύει ο μικροοργανισμός να «κυκλοφορεί» στην κοινότητα.  Αυτή η προστασία ονομάζεται προστασία της αγέλης.  Όμως να έχετε στο νου σας τα πιο κάτω:

1. Το ποσοστό των παιδιών που πρέπει να εμβολιαστεί για να ισχύει η προστασία της αγέλης είναι πολύ ψηλό και διαφέρει από αρρώστια σε αρρώστια.
2. Δεν εξασφαλίζεται 100% το ανεμβολίαστο παιδί.  Οι άνθρωποι μετακινούνται συνέχεια και εύκολα μπορεί να βρεθεί το παιδί ανάμεσα σε πληθυσμό που κάποιος μπορεί να πάσχει από τη συγκεκριμένη αρρώστια και να κολλήσει.
3. Επιπλέον πιστεύω ότι είναι ανεύθυνο από μέρους των γονιών να περιμένουν να εμβολιαστούν τα άλλα παιδιά για να προστατεύεται το δικό τους παιδί. Σκεφτείτε απλά ότι αν όλοι σκεφτόντουσαν με τον ίδιο τρόπο τότε δε θα εμβολιαζόταν κανένας.

 

5^ος μύθος – Οι θανατηφόρες αρρώστιες έχουν εξαφανιστεί. Γιατί να εμβολιάσω το παιδί μου

Πραγματικά κάποιες θανατηφόρες αρρώστιες έχουν εξαφανιστεί από τις αναπτυγμένες χώρες, όπως ο τέτανος και διφθερίτιδα. Κανένας όμως δε μας εξασφαλίζει ότι δε θα επανεμφανιστούν ποτέ.  Σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου (όπως για παράδειγμα στην Αμερική) παρατηρούνται επιδημίες από τέτοια νοσήματα, παρά το γεγονός ότι η εμβολιαστική κάλυψη είναι πολύ ψηλή.  Η Αμερική έχει πρόσφατα καταγράψει επιδημίες κοκκύτη και ιλαράς! Η μετακίνηση πληθυσμών από χώρα σε χώρα γίνεται πολύ εύκολα στο 21^ο αιώνα και εύκολα μπορεί να εισέλθει σε μια χώρα, στην οποία θεωρητικά έχει εξαλειφθεί μια ασθένεια, ασθενής που να πάσχει από αυτή την ασθένεια και να κολλήσει τους ανθρώπους με τους οποίους θα έρθει σε επαφή.

 

Στην Ολλανδία καταγράφηκαν δυο μεγάλες επιδημίες πολιομυελίτιδας το 1984 και 1991 σε θρησκευτικές ομάδες που αρνούνται τον εμβολιασμό.

Επίσης τα καινούρια εμβόλια (Πνευμονιόκοκκου, μηνιγγιτιδόκοκκου, ιός ανθρωπίνων θηλωμάτων κτλ) μας προστατεύουν από ασθένειες, που μπορεί να αποβούν θανατηφόρες, ιδιαίτερα αν δε γίνει έγκαιρη διάγνωση.  Δεν μπορούμε λοιπόν να επαναπαυτούμε στο γεγονός ότι κάποιες αρρώστιες έχουν εξαφανιστεί και να σταματήσουμε τους εμβολιασμούς.

 

6^ος μύθος – Το εμβόλιο μας προστατεύει 100% από την αρρώστια.

Λάθος.  Κανένα εμβόλιο δεν παρέχει 100% προστασία. Την ψηλότερη προστασία μάς παρέχουν τα εμβόλια που περιέχουν ζωντανούς εξασθενισμένους ιούς (πχ ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα) και είναι περίπου 95%. Τα υπόλοιπα εμβόλια μας παρέχουν προστασία σε ποσοστό περίπου 75-80%.  Συνήθως όμως, αν ένα παιδί αρρωστήσει από την ασθένεια που έχει εμβολιαστεί περνά την ασθένεια πιο ελαφρά.

 

7^ος μύθος – Τα εμβόλια περιέχουν τοξικά πρόσθετα ή συντηρητικά

Κάποια εμβόλια περιέχουν άλατα αλουμινίου.  Οι ποσότητες όμως είναι ασήμαντες και πολύ πιο χαμηλές από τα ανώτερα επίπεδα που συνιστούν οι διεθνείς οργανισμοί.  Επιπλέον να έχετε υπόψιν σας ότι τέτοια άλατα καταναλώνουμε όλοι καθημερινά σε σαφώς μεγαλύτερες ποσότητες μέσα από τρόφιμα και φάρμακα.

 

Τα παλιότερα εμβόλια  περιείχαν υδράργυρο σα συντηρητικό.   Πιο συγκεκριμένα χρησιμοποιούσαν thimerosal. Η ουσία αυτή έχει χρησιμοποιηθεί στα εμβόλια για περίπου 80 χρόνια και δεν υπάρχει κανένα επιστημονικό τεκμήριο, που να δείχνει ότι στις ποσότητες που έχει χρησιμοποιηθεί μέσα στα εμβόλια έχει προκαλέσει οποιαδήποτε βλάβη.  Επιπλέον, το συντηρητικό αυτό δε χρησιμοποιείται πια στα περισσότερα εμβόλια που χρησιμοποιούνται διεθνώς.  Συνήθως προστίθεται όταν γίνεται παραγωγή πολλαπλών δόσεων στο ίδιο φιαλίδιο.

 

Είναι τα εμβόλια θαυματουργά;

Τα εμβόλια θεωρούνται ότι είναι μια από τις τρεις πιο σημαντικές «συνεισφορές» της ιατρικής τα τελευταία 150 χρόνια. Οι άλλες δυο είναι τα αντιβιοτικά και η αναισθησία.  Υπολογίζεται ότι τα εμβόλια σώζουν περίπου τρία εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές κάθε χρόνο. Επιπλέον προστατεύουν πολύ περισσότερους ανθρώπους από τις αναπηρίες, που πιθανό να προκαλούσαν οι ασθένειες σε αυτούς που πιθανό να ξεπερνούσαν την αρρώστια.

 

«Δυστυχώς» τα εμβόλια είναι θύματα των εμβολίων! Όσο και αν ακούγεται παράδοξη η προηγούμενη πρόταση είναι η σκληρή πραγματικότητα. Λόγω των εμβολίων έχουν εξαφανιστεί πολλές θανατηφόρες ασθένειες για τις οποίες εμβολιαζόμαστε. Οπότε οι γονείς και οι άνθρωποι γενικότερα δεν έρχονται πια σε επαφή με τέτοιους ασθενείς και έτσι αγνοούν τη σοβαρότητα της αρρώστιας.  Τα πράγματα αποκτούν μεγαλύτερη δυσκολία από το γεγονός ότι τα εμβόλια γίνονται σε υγιή παιδιά – ανθρώπους με στόχο την πρόληψη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και τα εμβόλια αποτελούν μορφή φαρμάκου από τη στιγμή που εισέρχονται στον οργανισμό. Τα σύγχρονα όμως εμβόλια δεν προκαλούν σοβαρές παρενέργειες και πολλές φορές οι άνθρωποι παρασύρονται από την γνώμη άλλων ανθρώπων, που πιθανό να έχουν λανθασμένα συνδέσει κάποια ασθένεια ή παρενέργεια με κάποιο εμβόλιο. Η ιστορία όμως και η έρευνα έχουν αποδείξει χιλιάδες φορές ότι η εγκατάλειψη των εμβολιαστικών προγραμμάτων μπορεί μόνο  ζημιά να επιφέρει στις κοινότητες. Υπάρχουν δεκάδες τέτοια παραδείγματα διεθνώς.

 

Στην Αγγλία, στις αρχές της δεκαετίας του 1970 οι άνθρωποι έγιναν διστακτικοί στο να εμβολιάζουν τα παιδιά τους εναντίον του κοκκύτη γιατί την περίοδο εκείνη το εμβόλιο είχε ενοχοποιηθεί για εγκεφαλίτιδα.  Το αποτέλεσμα ήταν στην διετία 1977-1979 να καταγραφούν 102 500 περιστατικά κοκκύτη. Δυστυχώς, εκτός από το γεγονός ότι όλοι αυτοί οι ασθενείς και οι οικογένειές τους ταλαιπωρήθηκαν για αρκετές βδομάδες, 27 παιδιά πέθαναν και 17 παιδιά ανέπτυξαν μόνιμη νευρολογική βλάβη.  Μετά από αυτήν την επιδημία, η συντριπτική πλειοψηφία άρχισε να εμβολιάζεται οπότε, όπως βλέπετε και στη σχετική γραφική παράσταση,  τα κρούσματα μειώθηκαν δραματικά και οι θάνατοι εξαφανίστηκαν.

Την τελευταία δεκαετία έχουμε στη διάθεσή μας καινούρια εμβόλια, που απέδειξαν  ακόμα μια φορά, πόσο μπορεί να προστατεύσουν τους ανθρώπους. Θα αναφερθώ σε δυο σημαντικά εμβόλια πολύ επιγραμματικά.

 

Εμβόλιο εναντίον του μηνιγγιτιδοκόκκου

Ο μηνιγγιτιδόκοκκος μπορεί να προκαλέσει μηνιγγίτιδα (μόλυνση των μηνίγγων, μεμβράνη που καλύπτει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, το υγρό που κυκλοφορεί γύρω από τον εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό) και σηψαιμία (μόλυνση του αίματος και συνεπώς όλου του ανθρώπινου σώματος).  Αν ένα παιδί αρρωστήσει από μηνιγγίτιδα ή σηψαιμία, τότε έχει πολύ μεγάλη πιθανότητα να πεθάνει ακόμα και στα καλύτερα ιατρικά κέντρα του κόσμου. Μάλιστα πολλοί από αυτούς που θα επιβιώσουν έχουν μόνιμες βλάβες στο σώμα τους, μέχρι και σημαντικούς ακρωτηριασμούς (απώλεια χεριών, ποδιών κτλ). Την τελευταία δεκαετία κυκλοφορούν εμβόλια που μπορεί να προστατεύσουν από πολλά στελέχη του μικροβίου αυτού (A, B, C, W-135, Y). Σε χώρες όπου έγινε καθολικός εμβολιασμός, τα κρούσματα μειώθηκαν δραματικά και κατ’ επέκταση οι θάνατοι.  Τέτοιες χώρες είναι για παράδειγμα η Αγγλία και η Αυστραλία. Πολύ παραστατική είναι η γραφική παράσταση που καταγράφει τα κρούσματα μηνιγγίτιδας από  μηνιγγιτιδόκοκκο C στην Αγγλία από τη χρονιά που εφαρμόστηκε ο εμβολιασμός.  Βλέπετε ξεκάθαρα την κάθετη πτώση των κρουσμάτων από περίπου 1000 που ήταν το 1999 σε σχεδόν μηδέν το 2011!

 

Εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων.

Ο ιός αυτός μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή και μπορεί, αν παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο ανθρώπινο σώμα να προκαλέσει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του πέους, του αιδοίου και του πρωκτού.  Από αυτές τις μορφές καρκίνου, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο πιο συχνός και γι’ αυτό το εμβόλιο  ονομάστηκε «Εμβόλιο εναντίον του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας». Το εμβόλιο τούτο προστατεύει σχεδόν 100% , όποιον εμβολιαστεί, και σε χώρες όπου έγινε καθολικός εμβολιασμός τα κρούσματα του καρκίνου έχουν κάθετη πτώση.

 

Συμπέρασμα

Η ιατρική έχει περάσει τις τελευταίες εκατονταετίες από τα πιο κάτω στάδια ανάπτυξης. Στην αρχή οι γιατροί θεράπευαν τα συμπτώματα. Δεν γνώριζαν για τις αρρώστιες. Στη συνέχεια έγινε κατορθωτό να προσδιορίσουμε ασθένειες και τους τρόπους που η κάθε μια θεραπεύεται.

Η σύγχρονη ιατρική επικεντρώνεται στην πρόληψη και στη θεραπεία πλέον του ασθενή, γιατί ξέρουμε πια, ότι ο κάθε ασθενής που πάσχει από την ίδια ασθένεια πιθανό να χρειάζεται και διαφορετική θεραπεία.

Είναι σε όλους γνωστή η ρύση «Η πρόληψη αποτελεί την καλύτερη θεραπεία». Τα εμβόλια αποτελούν τον πιο αποτελεσματικό, ασφαλή και φτηνό τρόπο πρόληψης σοβαρών ασθενειών.

Στο χέρι μας είναι να προστατεύσουμε τα παιδιά μας.

Αδάμος Χατζηπαναγής, Παιδίατρος

paidiatros.com