Τα επεισόδια ξεσπάσματος των παιδιών είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της γονικής μέριμνας. Είναι δύσκολο κανείς να τα κατανοήσει, δύσκολο να αποφευχθούν και ακόμα πιο δύσκολο να ανταποκριθούν οι γονείς αποτελεσματικά όταν συμβαίνουν. Και όταν αυτά εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα πέρα από το αναπτυξιακό στάδιο που αναμένονται (συνήθως στα δύο έτη) τότε μπορεί να αποτελέσουν πρόβλημα όχι μόνο για το παιδί αλλά και για τους γονείς που τα υπομένουν.
Σε ορισμένα ξεσπάσματα ένα παιδί εξακολουθεί να διατηρεί κάποιο μέτρο ελέγχου της συμπεριφοράς του. Πολλοί γονείς παρατηρούν ότι ένα ξέσπασμα είναι πιθανό να υποχωρήσει αν κανείς δε δίνει προσοχή σε αυτό. Τα έντονα ξεσπάσματα όμως αποτελούν ένδειξη ότι ένα παιδί κυριαρχείται από συναισθήματα που δεν μπορεί να ρυθμίσει. Ο θυμός φυσικά είναι το πρωταρχικό συναίσθημα που προκαλεί μεγάλη ένταση στα παιδιά. Ξεσπάσματα εμφανίζονται όταν το παιδί νομίζει ότι του αποκρύπτουν σκόπιμα κάτι που χρειάζεται π.χ. Ένα μπισκότο, ένα παιχνίδι όπου τότε νιώθει απογοήτευση και αδικημένο. Επίσης, το άγχος προκαλεί ξεσπάσματα καθώς παρακάμπτει τη λογική που θα επέτρεπε στα παιδιά να δουν ότι το άγχος τους είναι δυσανάλογο σε σχέση με την κατάσταση.
Αίτια ξεσπασμάτων των παιδιών
ΔΕΠΥ: Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας αποτελεί αιτία τέτοιων ξεσπασμάτων. Η αδυναμία εστίασης, η αδυναμία ολοκλήρωσης ενός έργου, ανοχής της πλήξης καθώς και άλλων συμπτωμάτων μπορεί να συμβάλλουν στην κλιμάκωση των ξεσπασμάτων.
Άγχος: Το άγχος είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας. Ακόμα και αν τα παιδιά δεν έχουν διαγνωστεί για κάποια αγχώδη διαταραχή μπορεί να αντιδρούν έντονα σε πιεστικές καταστάσεις. Τα παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες οι οποίες δεν έχουν διαγνωστεί ή που έχουν βιώσει τραυματικές καταστάσεις ή που έχουν παραμεληθεί μπορεί να αντιδράσουν με άγχος όταν έρχονται αντιμέτωπα με μια δυσάρεστη ή επώδυνη κατάσταση.
Μαθησιακά προβλήματα: Όταν το παιδί σας ξεσπά κατ ‘επανάληψη στο σχολείο ή κατά τη διάρκεια της κατ’ οίκον εργασίας είναι πιθανό να έχει μια μη διαγνωσμένη μαθησιακή διαταραχή.
Κατάθλιψη και ευερεθιστότητα: Η κατάθλιψη και η ευερεθιστότητα εμφανίζονται σε ένα αριθμό παιδιών που παρουσιάζουν συχνές εκρήξεις θυμού.
Αυτισμός: Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού είναι επιρρεπή σε συχνά ξεσπάσματα. Αυτά τα παιδιά έχουν την τάση να είναι άκαμπτα και επιζητούν τη ρουτίνα για λόγους συναισθηματικής ασφάλειας. Οποιαδήποτε απροσδόκητη αλλαγή μπορεί να τα αποδιοργανώσει. Επιπρόσθετα μπορεί να μην έχουν τις απαραίτητες γλωσσικές και επικοινωνιακές δεξιότητες για να εκφράσουν αυτό που θέλουν ή χρειάζονται.
Αισθητηριακά προβλήματα επεξεργασίας: Δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας ενυπάρχουν συχνά σε αυτιστικά παιδιά και σε έφηβους καθώς και σε παιδιά με ΔΕΠΥ. Αυτά τα παιδιά διεγείρονται έντονα από τα διάφορα ερεθίσματα και βραχυκυκλώνουν.
Δεξιότητες που μπορεί να απουσιάζουν και οδηγούν σε ξεσπάσματα: Περιλαμβάνουν τον έλεγχο των παρορμήσεων, την ικανότητα διαπραγμάτευσης, την επίλυση προβλημάτων, τη δυνατότητα να επικοινωνούν τις ανάγκες και επιθυμίες τους στους ενήλικες, την καθυστέρηση της ικανοποίησης, την ικανότητα αντίληψης του τί είναι κατάλληλο σε κάθε περίσταση, την ικανότητα αυτοανακούφισης.
Ένας φαύλος κύκλος: Τα παιδιά που εμφανίζουν έντονα ξεσπάσματα πιθανόν να έχουν ενισχυθεί από τους ενήλικες δίχως αυτό να γίνεται αντιληπτό από εκείνους. Έτσι έμαθαν ότι τα ξεσπάσματα έχουν αποτέλεσμα και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Για αυτό και κάθε φορά επαναλαμβάνουν τις ίδιες συμπεριφορές στις περισσότερες καταστάσεις.
Ο κυρίαρχος ρόλος των γονιών
Όποια και αν είναι η αιτία, η διαχείριση των ξεσπασμάτων περιλαμβάνει την κατανόηση των εκλυτικών αιτίων και την αλλαγή του περιβάλλοντος που θα βοηθήσει στη μείωση της συχνότητας τους. Η προσαρμογή του περιβάλλοντος του παιδιού βασίζεται στους γονείς καθώς εκείνοι μπορούν να ρυθμίσουν τη συμπεριφορά τους ώστε να αλλάξουν τα πρότυπα συμπεριφοράς των μικρών παιδιών τους.
Αμανατίδου Φωστηρία
