Μέχρι και την ηλικία περίπου των δύο ετών σπάνια θα προβληματίσει ένα γονιό η θέα του γυμνού παιδιού του μέσα στο σπίτι ή στην παραλία. Από τη στιγμή που γεννιέται ένα μωρό μέχρι και την ηλικία των δύο χρονών θεωρείται φυσιολογικό και χαριτωμένο, κατά κάποιο τρόπο, να είναι γυμνό. Κατά παρόμοιο τρόπο στην ηλικία αυτή δε θα αγχώσει ούτε και η πιθανότητα να δει το παιδί τους γονείς του γυμνούς μέσα στο σπίτι. Μόλις όμως το παιδάκι μεγαλώσει λίγο, κοντά στην ηλικία των τριών ετών, που συχνά αρχίζει και η φοίτησή του στο νηπιαγωγείο, εκεί τα πράγματα αλλάζουν. Οι γονείς είναι πιθανόν να αρχίσουν να διερωτώνται σε ποιο βαθμό είναι σωστό να συνεχίζεται η μέχρι πριν λίγους μήνες αποδεχτή κατάσταση. Μπορεί το παιδί τους να συνεχίσει να κυκλοφορεί γυμνό στο σπίτι; Μπορεί να συνεχίσει να βλέπει τους ιδίους γυμνούς;
Μπορούν τα παιδιά να κυκλοφορούν γυμνά στο σπίτι και, αν ναι, μέχρι ποια ηλικία;
Δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία ανάμεσα στους γονείς ή στους ειδικούς γι’ αυτό το θέμα. Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό, η κάθε οικογένεια ζει με διαφορετικές αρχές και συνήθειες, γι’ αυτό και ο κάθε ειδικός δίνει συμβουλές χωρίς να προτείνει αυστηρούς κανόνες στο θέμα αυτό. Όλοι όμως συμφωνούν σε μερικά βασικά σημεία. Είναι, για παράδειγμα, πολύ σημαντικό, καθώς το παιδί μεγαλώνει, να μάθει να αντιμετωπίζει το σώμα του με θετικό τρόπο, να το αγαπά, να το αγγίζει και να το αποδέχεται ως ένα όμορφο κομμάτι του εαυτού του, για το οποίο δεν πρέπει να ντρέπεται. Εξίσου σημαντικό είναι όμως να μάθει να συμπεριφέρεται κατάλληλα ανάλογα με τις συνθήκες και το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Στην ηλικία των 3-4 ετών τα παιδιά αρχίζουν να διακρίνουν τα πράγματα που συνηθίζουμε να κάνουμε σε ιδιωτικό χώρο από αυτά που κάνουμε σε δημόσιους χώρους και λίγο αργότερα, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν, αρχίζει να αναπτύσσεται μέσα τους η ανάγκη να κάνουν περισσότερα πράγματα μόνα τους χωρίς θεατές. Αρχίζουν να νιώθουν άβολα να τους βλέπουν στην τουαλέτα ή να ντύνονται μπροστά σε άλλους ή να κυκλοφορούν γυμνά στο σπίτι. Η χρονική στιγμή που θα συμβεί αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνήθειες, στάσεις και απόψεις της οικογένειας. Όποια όμως κι αν είναι η στάση των γονιών στο θέμα, οφείλουν να διασφαλίσουν ότι το παιδί τους δε ντρέπεται για το σώμα του και επίσης ότι έχει μάθει να συμπεριφέρεται κατάλληλα ανάλογα με το τι επιβάλλουν οι διαφορετικές συνθήκες. Με άλλα λόγια, αν στην οικογένεια επικρατεί μια φιλελεύθερη στάση στο θέμα αυτό και οι γονείς νιώθουν απόλυτα άνετα να βλέπουν το παιδί τους, καθώς μεγαλώνει, να κυκλοφορεί γυμνό στο σπίτι, είναι σημαντικό, συζητώντας μαζί του, να περάσουν το μήνυμα ότι υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες επιβάλλεται να είναι ντυμένο, ακόμα και μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Κατά παρόμοιο τρόπο δύο γονείς που για τους δικούς τους λόγους νιώθουν άβολα να βλέπουν το παιδί τους να κυκλοφορεί γυμνό οφείλουν να θέτουν τους δικούς τους κανόνες μέσα στο σπίτι, χωρίς όμως να δημιουργήσουν στο παιδί αισθήματα ενοχής ή ντροπής για το σώμα του. Γενικός κανόνας είναι ότι ακολουθούμε το ένστικτό και τις αρχές μας και μέσα από νηφάλιες συζητήσεις εξηγούμε στα παιδιά οτιδήποτε θεωρούμε απαραίτητο.
Πότε είναι καλό να μπαίνουν περιορισμοί;
Όπως έχουμε ήδη επισημάνει πιο πάνω, είναι σημαντικό να μπαίνουν κάποιοι περιορισμοί, όταν η κατάσταση ή οι συνθήκες το επιβάλλουν. Σκοπός είναι να μάθει το παιδί ότι μπορεί να επιλέγει να κυκλοφορεί γυμνό στο βαθμό που αυτό δεν ενοχλεί κάποιον άλλον στο σπίτι ή όταν οι κοινωνικές συνθήκες το επιτρέπουν. Συγκεκριμένα, είναι πιθανό κάποιοι επισκέπτες στο σπίτι, όπως για παράδειγμα ένα συγγενικό πρόσωπο, ο παππούς ή η γιαγιά, να ενοχληθούν από τη θέα του γυμνού παιδιού, καθώς αυτό μεγαλώνει. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με ένα φιλικό πρόσωπο ή με ένα συνομήλικο παιδί και τους γονείς του, όταν έλθουν για επίσκεψη. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι σημαντικό οι γονείς να εξηγήσουν στο παιδάκι τους ότι σε τέτοιες περιστάσεις είναι καλύτερα να φοράει τα ρούχα του, αποφεύγοντας πάντοτε να δημιουργήσουν στο παιδί αρνητικά συναισθήματα ή ενοχές για το σώμα του.
Περιορισμούς μπορεί να θέσει ένας γονιός και στην περίπτωση που παρατηρήσει οποιουδήποτε είδους προβληματική σεξουαλική συμπεριφορά από το παιδί, πέρα από τα αυθόρμητα και αθώα παιχνίδια τα οποία συνηθίζονται σε αυτές τις ηλικίες, όπως επίσης και στην περίπτωση που υποψιάζεται ότι το περιβάλλον του σπιτιού στο οποίο μεγαλώνει το παιδί δεν είναι απόλυτα ασφαλές για το ίδιο λόγω της παρουσίας κάποιου ατόμου με επιβλαβή συμπεριφορά.
Γιατί πολλοί ενήλικες τείνουν να διαφωνούν να επιτρέπεται στα παιδιά, ακόμα και μικρής ηλικίας, να κυκλοφορούν γυμνά στο σπίτι;
Ο πιο συχνός λόγος είναι η αδυναμία να νιώσουν άνετα με μια συμπεριφορά που δε συμφωνεί με τις αρχές και τις συνήθειες με τις οποίες μεγάλωσαν οι ίδιοι. Ακόμα, πιστεύουν ότι με αυτό τον τρόπο θα εμφυσήσουν στα παιδιά τους και ιδιαίτερα στα κορίτσια μια σεμνότητα, αρετή την οποία πολλοί θεωρούν απαραίτητη για την εξέλιξη του κοριτσιού σε μια σωστή γυναίκα. Το γυμνό έχει επίσης συσχετιστεί άμεσα με τη σεξουαλικότητα και ο φόβος και ο ενδοιασμός πολλών ενηλίκων πηγάζει από αυτό ακριβώς το συσχετισμό. Στην πραγματικότητα κανένα παιδί αυτής της νεαρής ηλικίας δεν πρόκειται από μόνο του να συνδέσει συνειδητά το γυμνό σώμα του με οποιαδήποτε σεξουαλική σκέψη. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο στην περίπτωση που κάποιο μεγαλύτερο άτομο ή λανθασμένα ερεθίσματα το κατευθύνουν εκεί. Στις μέρες μας τα αυξημένα περιστατικά παιδοφιλίας, όπως και άλλες περιπτώσεις εκμετάλλευσης παιδιών, έχουν κάνει πολλούς γονείς και ενήλικες ιδιαίτερα επιφυλακτικούς, με αποτέλεσμα να υιοθετούν μια πιο συντηρητική στάση απέναντι στα παιδιά τους στην προσπάθειά τους να τα προστατεύσουν.
Μπορούν τα παιδιά να βλέπουν τους γονείς τους γυμνούς;
Το ερώτημα εδώ είναι πιο δύσκολο. Κι αν πολλοί αποδέχονται την ιδέα των παιδιών να κυκλοφορούν γυμνά στο σπίτι, είναι πολύ λιγότεροι οι γονείς που νιώθουν άνετα να το κάνουν οι ίδιοι μπροστά στα παιδιά τους. Πολλοί γονείς απορρίπτουν την ιδέα από ντροπή για το ίδιό τους το σώμα, από ανησυχία μήπως κάνουν κακό στα παιδιά τους ή απλά από φόβο μήπως αυτό δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό και δεχθούν κριτική. Δεν υπάρχουν σαφείς απαντήσεις και αυστηροί κανόνες ούτε και πλήρης ομοφωνία ανάμεσα στους ειδικούς ή στους γονείς.
Οι περισσότεροι ειδικοί επισημαίνουν ότι τίποτα κακό δεν μπορεί να προκύψει για το παιδί από τη θέα των γυμνών γονιών σε ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον. Αυτό έχουν δείξει σχετικές έρευνες οι οποίες υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο μπορεί να έχει και σχετικά θετικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη του παιδιού, καθώς το βοηθά να μάθει να αποδέχεται και να αγαπά το σώμα του, ενισχύοντας την αυτοεικόνα του και βοηθώντας το να αποκτήσει μια θετική στάση απέναντι στη σεξουαλικότητά του. Όπως υποστηρίζουν, κατά τη διάρκεια ενός κοινού μπάνιου του γονιού με το μικρό παιδάκι του μπορεί να δοθούν και πολλές αφορμές για ενδιαφέρουσες συζητήσεις σε θέματα που αλλιώς δύσκολα θα μπορούσαν να συζητήσουν (π.χ. τα μέρη του σώματος, διαφορές ανδρών-γυναικών). Ακόμη, υποστηρίζουν ότι το παιδί που μεγαλώνει σε μια υγιή οικογένεια κοντά στην ηλικία των 5-6 ετών αναπτύσσει ένα έμφυτο αίσθημα σεμνότητας και από μόνο του αρχίζει να αποφεύγει όλο και περισσότερο να βλέπει τους γονείς του γυμνούς, ενώ το ίδιο θα ζητά και από εκείνους. Όταν οι γονείς αρχίσουν να διακρίνουν αυτή την τάση στο παιδί, είναι σημαντικό να τη σεβαστούν και να αποφεύγουν πια να κυκλοφορούν γυμνοί μπροστά του. Κάποιοι ψυχολόγοι εισηγούνται στους γονείς, ως γενική αρχή, να σταματήσουν να κυκλοφορούν γυμνοί μπροστά στο παιδί τους μετά την ηλικία των 6-7 ετών, ενώ άλλοι θεωρούν ότι το θέμα δεν έχει σχέση με την ηλικία του παιδιού αλλά με τη δυναμική και τις συνήθειες της οικογένειας. Επίσης, μερικοί συστήνουν στους γονείς να μην κυκλοφορούν γυμνοί στο σπίτι, αν παρατηρήσουν ότι το παιδί τους επιδεικνύει αφύσικη για την ηλικία του σεξουαλική συμπεριφορά.
Τι γίνεται, όταν το παιδί θέτει τα όρια;
Όπως έχει αναφερθεί πιο πάνω, οι γονείς οφείλουν να λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη τα όρια τα οποία συχνά ζητά το παιδί τους με το δικό του τρόπο και να αποφεύγουν καταστάσεις που το κάνουν να νιώθει άβολα. Για παράδειγμα, αν από κάποια ηλικία το παιδί προτιμά να μην το βλέπουν γυμνό ή αν έχει προτίμηση στο ποιος μπορεί να το συνοδεύει στην τουαλέτα ή ποιος μπορεί να το βοηθά στο μπάνιο, είναι σημαντικό να σεβαστούν τις επιλογές και τις προτιμήσεις του στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Στην περίπτωση που αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, τότε οφείλουν να συζητήσουν το θέμα με το παιδί και να του εξηγήσουν την κατάσταση. Είναι επίσης πιθανό σε μια οικογένεια με περισσότερα από ένα παιδιά να παρατηρούνται διαφορές σε σχέση με το τι κάνει το κάθε παιδί να νιώθει άνετα. Είναι σωστό οι γονείς να μη συγκρίνουν τα παιδιά μεταξύ τους, αλλά να αφουγκράζονται ατομικά τις ανάγκες του κάθε παιδιού και ανάλογα να συμπεριφέρονται.
Τι συμβαίνει, όταν οι γονείς διαφωνούν μεταξύ τους;
Τι συμβαίνει, όταν ο ένας από τους γονείς νιώθει ιδιαίτερα άνετα να κυκλοφορεί γυμνός στο σπίτι, να κάνει μπάνιο με το μικρό παιδί του γυμνός, ενώ ο άλλος νιώθει εντελώς άβολα με την κατάσταση και διαφωνεί με τη στάση που τηρεί ο άλλος σύντροφος; Κάτι τέτοιο δεν είναι απίθανο να συμβεί. Ο σεβασμός προς τις προσωπικές προτιμήσεις και η αποδοχή των ορίων του κάθε συντρόφου είναι η γενική αρχή που δίνει απάντηση στον πιο πάνω προβληματισμό. Είναι ανώφελο να πιέζουμε το σύντροφό μας να ασπαστεί τις δικές μας αρχές και κάτι τέτοιο μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να έχει. Είναι σημαντικό τόσο οι γονείς μεταξύ τους να γνωρίζουν και να σέβονται ο ένας τις προτιμήσεις του άλλου, όπως επίσης και το παιδί να σέβεται τις επιλογές και τα όρια του κάθε γονιού του ξεχωριστά. Αν για παράδειγμα η μαμά νιώθει άνετα να κάνει μπάνιο γυμνή με το παιδάκι της και ο μπαμπάς όχι, αυτό πρέπει να γίνει απόλυτα σεβαστό και να δοθεί στο παιδί το μήνυμα ότι τα μέλη της οικογένειας αγαπούν το ένα το άλλο και σέβονται αυτό που κάνει τον καθένα να νιώθει όμορφα. Αν πάλι ο ένας εκ των δύο γονιών δυσκολεύεται να αποδεχτεί τη συμπεριφορά του συντρόφου του, έστω και αν αυτή δεν αφορά άμεσα τον ίδιο, τότε καλό είναι μέσα από μια συζήτηση να οδηγηθούν σε ένα συμβιβασμό που θα επιτρέπει και στους δυο να νιώθουν άνετα στο σπίτι. Η οικογενειακή γαλήνη βρίσκει πολλές φορές το δρόμο της μέσα από υγιείς συμβιβασμούς που αναδεικνύουν την αγάπη και το σεβασμό ανάμεσα στο ζευγάρι. Σε μια τέτοια περίπτωση καλό είναι να αποφεύγονται οι επικρίσεις, χαρακτηρισμοί και σχόλια που μπορεί να πληγώσουν, να εξοργίσουν ή να πεισμώσουν το σύντροφό μας. Επιστρατεύουμε το χιούμορ και την καλή διάθεση και αρχίζουμε τη συζήτηση με στόχο όχι να επιβάλουμε τη δική μας άποψη, αλλά να φθάσουμε σε μια κοινά αποδεχτή λύση.
Οδηγός για γονείς
Σε ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον οι αρχές, το επίπεδο άνεσης των μελών της οικογένειας και ο σεβασμός στις ατομικές προτιμήσεις των γονιών και των παιδιών υπαγορεύουν κατά πόσο τα παιδιά και οι γονείς μπορούν να κυκλοφορούν γυμνοί στο σπίτι. Ωστόσο, είναι γενικά αποδεκτό ότι μετά από την ηλικία των 3-4 ετών τα παιδιά αρχίζουν να αποκτούν το δικό τους ένστικτο, όσον αφορά το τι είναι σωστό να γίνεται δημόσια και τι όχι. Αρχίζουν να αναπτύσσουν αναστολές σε θέματα που προηγουμένως δεν τους απασχολούσαν, όπως το να κυκλοφορούν τα ίδια γυμνά στο σπίτι ή να βλέπουν τους γονείς τους να το κάνουν. Μετά την ηλικία των 6-7 ετών θα ήταν προτιμότερο να περιορίζεται η έκθεση των παιδιών σε γυμνούς γονείς, όπως επίσης και ο βαθμός στον οποίο γίνεται αποδεχτό από τους γονείς να κυκλοφορεί το παιδί τους γυμνό στο σπίτι.
