Σίγουρα, ο ρόλος του γονιού είναι ο πιο σπουδαίος και απαιτητικός της ζωής μας! Υπάρχουν άραγε «μυστικά επιτυχίας»; Υπάρχει γενικά αποδεκτός ορισμός και περιγραφή των καλών γονιών;
Είναι σίγουρα η πιο σκληρή και απαιτητική «δουλειά» που θα χρειαστεί να κάνετε ποτέ, αν δεν την κάνετε ήδη! Η πλειονότητα των γονέων ανησυχούν πως κάνουν λάθη καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά τους, λάθη τα οποία, ενδεχομένως, θα έχουν σημαντικές συνέπειες για εκείνα. Πολλές φορές, λειτουργούν ενστικτωδώς. Θέλουν να είναι τέλειοι, αλλά δεν είναι πάντα σίγουροι ότι τα κάνουν όλα σωστά.
Το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα που πρέπει να κάνουν, είναι να καταρρίψουν το μύθο του τέλειου γονιού, απλά επειδή δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Οι ειδικοί είναι κατηγορηματικοί: «Δεν υπάρχει καμία συνταγή, κανένας κανόνας που να ορίζει πώς να είναι κανείς γονιός. Από τη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί, ξεκινά και η «εκπαίδευση» του ζευγαριού, σε αυτόν τον μοναδικό ρόλο. Μια εκπαίδευση για την οποία δεν είναι δυνατόν να έχει προετοιμαστεί κάποιος από πριν. Πρόκειται για έναν δύσκολο δρόμο, που μαθαίνει κανείς να τον βαδίζει μέσα από τη διερεύνηση, τον πειραματισμό και την παρατήρηση, τη δοκιμή και το λάθος.
Ο γονιός καλείται μόνος να αποφασίσει, να επιλέξει και να πράξει ό,τι κάθε φορά κρίνει απαραίτητο για την ανατροφή του παιδιού του. Έχει μάλιστα αποδειχθεί, ότι όσο πιο γρήγορα οι γονείς ελέγξουν τους φόβους και τις ανασφάλειές τους, τόσο πιο ικανοί θα εμφανιστούν στις γονεϊκές τους υποχρεώσεις και τόσο πιο «κερδισμένα» θα είναι τα παιδιά τους. Ο γονιός καλείται να βοηθήσει το παιδί του να γίνει ένας ώριμος άνθρωπος, ελεύθερος και ανεξάρτητος, να αναπτύξει τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του, να γνωρίσει το νόημα της ζωής ώστε να επιλέξει μόνο του την πορεία που θα ακολουθήσει για να είναι ευτυχισμένο, αξιόλογο και ολοκληρωμένο.
Συνεργασία
Πολύ σημαντική είναι η συνεργασία μεταξύ των δύο γονιών. Συμπεριφορές του τύπου «Η μαμά δεν αφήνει να πίνουμε κόκα-κόλα, αλλά ο μπαμπάς μάς δίνει κρυφά όταν εκείνη δεν βλέπει!», με τον έναν γονιό να προσπαθεί να αντισταθεί στην αδυναμία του και με τον άλλο να γίνεται ο «σωτήρας» του, θα πρέπει να αποφεύγονται. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να υποσκάπτει ο ένας γονιός το κύρος του άλλου, για να φανεί πιο ελαστικός και να γίνει πιο αγαπητός!
Πολύ σημαντικό είναι, επίσης, ο γονιός να μπορεί να πει «όχι». Για πολλούς γονείς είναι δύσκολο να θέτουν σαφή όρια στις συμπεριφορές των παιδιών τους. Αυτό συμβαίνει επειδή, σε πολλές περιπτώσεις, οι ίδιοι μεγάλωσαν υπό την εποπτεία αυστηρών και τιμωρητικών γονέων ή και δασκάλων. Υπό τον φόβο, λοιπόν, μήπως τα παιδιά τους αισθανθούν όπως εκείνοι, δυσκολεύονται να πουν «όχι». Επιπλέον, πιστεύουν ότι λέγοντας συνέχεια «ναι», τα παιδιά θα τους αγαπούν περισσότερο.
Για ένα παιδί, το να μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχουν όρια, είναι σχεδόν καταστροφικό, σημειώνουν οι ειδικοί. Το παιδί, σε αυτές τις περιπτώσεις αισθάνεται ότι δεν μπορεί να στηριχθεί στους γονείς του για ασφάλεια και προστασία.
Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, είναι σημαντικό να εξηγούμε στο παιδί γιατί του απαγορεύουμε κάτι ή γιατί του αφαιρούμε ένα προνόμιο. Χρησιμοποιώντας απλώς επιτακτικές εντολές, κριτική, ειρωνεία ή ασκώντας σωματική ή ψυχική βία, οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι παρεμποδίζεται η φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού.
Ο «ιδανικός γονιός»
Σε αντίθεση, λοιπόν, με όσα πιστεύουν αρκετοί γονείς, ο «ιδανικός γονιός» δεν είναι αυτός που λέει πάντα «ναι» στο παιδί του ή αυτός που του παίρνει συνεχώς δώρα ή του κάνει όλα τα χατίρια. Ο «ιδανικός γονιός» είναι ανθρώπινος, καθημερινός, απλός και αληθινός. Θυμώνει, φωνάζει, γελάει, βαριέται, συγκινείται, μαλώνει, αγκαλιάζει, κάνει λάθη, μετανιώνει, λυπάται, κλαίει, μιλά γι’ αυτά που νιώθει, ζητά συγγνώμη…
Πιο αναλυτικά, «ιδανικός» είναι ο γονιός που:
Ξέρει να λέει «όχι». Όταν ένας γονιός λέει «όχι», διδάσκει στο παιδί την ικανότητα να αισθάνεται ασφαλές με τον εαυτό του, με τις παρορμήσεις του, με τα όριά του.
Αντιλαμβάνεται ότι είναι βασικός υπεύθυνος για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού.
Λαμβάνει σοβαρά υπόψη την ανάγκη του παιδιού για επαφή μαζί του. Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής και οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν πολλές οικογένειες, δεν επιτρέπουν στους γονείς να περάσουν δημιουργικό χρόνο με το παιδί τους. Το παιδί όμως έχει ανάγκη τους γονείς του και στην προσπάθειά του να τραβήξει την προσοχή τους μπορεί να αρχίσει να φέρεται ανάρμοστα (π.χ. να πετάει κάτω τα παιχνίδια του επιδεικτικά). Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι γονείς είναι πολύ εύκολο να πέσουν στην παγίδα να το τιμωρήσουν, αντί να του δώσουν αυτό που πραγματικά χρειάζεται δηλαδή μέρος από τον χρόνο τους και αγάπη.
Δεν κριτικάρει διαρκώς. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να ακούν και σχόλια επαίνου από τους γονείς, όχι σχόλια μόνο όταν κάνουν «λάθη». Ο γονιός θα πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσει τις μικρές επιτυχίες τους μέσα στη μέρα λέγοντάς τους «μπράβο» ή πόσο ικανά είναι.
Είναι συνεπής. Είναι βασικό τα λόγια να συμβαδίζουν με τις πράξεις. Δεν είναι δυνατόν ένας γονιός να περιμένει από το παιδί του να μη λέει π.χ. ψέματα, όταν ο ίδιος λέει ψέματα ελαφρά τη καρδία. O συνεπής γονιός κρατά το λόγο του και στα καλά και στα άσχημα. Δεν εκτοξεύει π.χ. απειλές απλώς για να τρομάξει. Μετρά τα λόγια που θα πει γιατί μετά ξέρει ότι πρέπει να τα τηρήσει. Αυτό τον κάνει μακροπρόθεσμα αξιόπιστο.
Ξέρει να οριοθετεί. Τα παιδιά μαθαίνουν τον κόσμο και οργανώνουν τη ζωή τους αρχικά μέσα από τις σχέσεις τους με τους γονείς τους. Δεν πρέπει ένας γονιός να φοβάται ότι θα θεωρηθεί κακός γονιός αν βάλει όρια, αντιθέτως στο μέλλον θα είναι περήφανος, αντικρίζοντας τα παιδιά του, ως ώριμους ενήλικες να αντεπεξέρχονται στις προκλήσεις της ζωής με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Η άποψη πως οι γονείς οφείλουν να είναι αρεστοί και φίλοι, είναι δυστυχώς μία μεγάλη παγίδα, που δεν ενθαρρύνει την ανάπτυξη του σεβασμού του παιδιού προς τον γονιό του.
Ξέρει το παιδί του και το αγαπά γι’ αυτό που είναι και όχι γι’ αυτό που θα ήθελε ο ίδιος (ή η κοινωνία) να είναι.
Ξέρει να συγχωρεί. Τα παιδιά κάνουν λάθη πολλά. Ένας γονιός που ξέρει να συγχωρεί θα χρησιμοποιήσει το λάθος του παιδιού του για να το εκπαιδεύσει και να του διδάξει κάτι από το λάθος του και δεν θα μείνει εγκλωβισμένος στον θυμό του.
Ξέρει να ακούει. Είναι σημαντικό να βρίσκει κάθε γονιός χρόνο μέσα στη μέρα, για να ακούσει αυτά που έχει να του πει το παιδί του. Για τους φίλους του, για τα χόμπι του, για τις ιδέες και τα όνειρά του ή για όλα αυτά που το απασχολούν.
Δημιουργεί όμορφες αναμνήσεις μαζί του: μία βόλτα στην παραλία, το διάβασμα ενός ιδιαίτερου βιβλίου, μία ταινία στον κινηματογράφο ή μία επίσκεψη σε ένα μουσείο για παιδιά. Ο ποιοτικός χρόνος δεν χρειάζεται να κοστίζει. Είναι χρόνος κατά τον οποίο ο γονιός έχει την ευκαιρία να συνδεθεί με το παιδί του.
Ξέρει πότε και πώς να κάνει υπομονή.
Ξέρει να αξιολογεί και να αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Κανείς δεν είναι αλάνθαστος. Είναι λοιπόν σημαντικό για τη σχέση που έχει ένας γονιός με το παιδί του, να ομολογεί τα λάθη που έκανε μαζί του και να του ζητά συγνώμη όποτε αυτό απαιτείται. Δεν θα χάσει την εξουσία ή την αίγλη του αν με ειλικρίνεια ομολογήσει πως και αυτός κάνει λάθη και αναλάβει τις ευθύνες του γι’ αυτά. Μπορεί να μην είναι ευχάριστο ή εύκολο, αλλά είναι το καλύτερο για όλους. Έτσι θα γλιτώσει από καταστάσεις που μπορεί να δημιουργηθούν και τα παιδιά θα μάθουν ότι όλοι κάνουμε λάθη και θα συνειδητοποιήσουν πόσο σημαντικό είναι να τα αναγνωρίζει κανείς και να απολογείται γι” αυτά.
Δείχνει την αγάπη του με λόγια και πράξεις και όχι με υλικές παροχές.
Αποτελεί πρότυπο. Τα παιδιά χρειάζονται να έχουν πρότυπα για να θαυμάζουν.
Επειδή πιστεύει ότι το παιδί του είναι σε θέση να παίρνει αποφάσεις, δίνει τη δυνατότητα επιλογής και το ενθαρρύνει. Έτσι το παιδί έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, προσπαθεί, συνεισφέρει και συνεργάζεται.
Ενθαρρύνει την αυτονομία και την ανεξαρτησία. Η υπερπροστατευτικότητα ενδέχεται να βλάψει το παιδί, καθώς δεν του επιτρέπει να αναπτύξει τις δεξιότητες που χρειάζεται για να χειριστεί από μόνο του διάφορες καταστάσεις.
Δείχνει ενδιαφέρον για τα ενδιαφέροντα του παιδιού του. Αν π.χ. στο παιδί αρέσει η μουσική, μπορεί να του αγοράσει μια κιθάρα και να το παρακολουθήσει να παίζει. Να το ρωτήσει για το αγαπημένο του είδος μουσικής και τα αγαπημένα του τραγούδια.
Στην περίοδο της εφηβείας, ο γονιός θα πρέπει να λειτουργήσει υποστηρικτικά και να θέσει τα κατάλληλα όρια και κανόνες, χωρίς να «αντεπιτίθεται» ή να «καταρρέει», λόγω των εντάσεων που δημιουργούνται. Αν ο γονιός δεν ανταποκριθεί, μεγαλώνοντας ο έφηβος μπορεί να έχει δυσκολία να χειριστεί την απογοήτευση και την αποτυχία.
Σημαντική η προσωπική ανάπτυξη του γονιού
Είναι σημαντικό ένας μπαμπάς ή μια μαμά, να μην περιορίζονται στον ρόλο του γονιού και να φροντίζουν να εξελίσσονται καθημερινά και οι ίδιοι. Ας δούμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο καλός γονιός ως άτομο:
Καλό επίπεδο αυτογνωσίας. Μια ώριμη και υγιής προσωπικότητα είναι η βασική προϋπόθεση της συναισθηματικής ετοιμότητας και σταθερότητας ενός ατόμου για την ανάληψη του γονεϊκού ρόλου.
Εκπλήρωση. Έχει καλύψει τις βασικές ανάγκες και φιλοδοξίες του. Είναι συμφιλιωμένος με τις επιλογές και τη ζωή του και επομένως δεν κινδυνεύει να επιδιώκει την αυτοεκπλήρωση μέσω του παιδιού του.
Φιλομάθεια. Φροντίζει να μαθαίνει, να συμβουλεύεται, να διαβάζει και γενικότερα να κάνει οτιδήποτε βοηθά στην προσωπική του εξέλιξη.
Αγάπη για τη ζωή. Αγαπά και χαίρεται τη ζωή του χωρίς να παραμελεί τον εαυτό του και δεν φορτώνει το παιδί με ενοχές: «μου χρωστάς γιατί εγώ θυσιάστηκα για σένα».
jenny.gr
