Η κυρία που στέκεται πίσω μας στην ουρά, κοιτάζει επιτιμητικά την κόρη μου που κλαίει και σουφρώνει τα χείλη. «Οι όμορφες δεν κλαίνε» της λέει, κουνώντας χαϊδευτικά το δάχτυλο μπροστά από το πρόσωπό της. Η μικρή σταματάει να κλαίει -όχι επειδή πίστεψε την απρόσμενη ανοησία που μόλις βγήκε από το στόμα της κυρίας, αλλά επειδή η διατύπωση ήταν τόσο ξαφνική που χρειάστηκε χρόνο και χώρο για να την επεξεργαστεί, ελπίζω.
Και γιατί απρόσμενη, αναρωτιέμαι μετά, αφού έχω προσπαθήσει φιλότιμα να εξηγήσω σε ένα οχτάχρονο κορίτσι, γιατί η κυρία ίσως έκανε αυτόν το συλλογισμό. Μήπως είναι η πρώτη φορά που η κόρη μου παίρνει ή θα πάρει το μήνυμα ότι, με μοναδική εξήγηση το φύλο της, έχει συγκεκριμένο ρόλο, χαρακτηριστικά, δικαιώματα, υποχρεώσεις, δεξιότητες και αδυναμίες; Μήπως είναι η τελευταία φορά που θα ακούσει ότι τα αγόρια (και, όπως μάθαμε, και οι όμορφες) δεν κλαίνε, τα κορίτσια δε φωνάζουν, τα αγόρια δεν παίζουν με κούκλες, τα κορίτσια δεν παίζουν με αυτοκίνητα και γενικά κανείς τους δεν μπορεί να συνεννοηθεί με τον άλλον γιατί ο καθένας τους προέρχεται από άλλο πλανήτη;
Δεν είναι, δυστυχώς. Δεν είναι γιατί είμαστε, στην πραγματικότητα, μια βαθιά σεξιστική κοινωνία και γιατί ακόμα κι εμείς, οι γονείς των νεότερων γενεών, σπάνια αφιερώνουμε το χρόνο για να σκεφτούμε, να μάθουμε, να συζητήσουμε για ποιο λόγο τελικά τα έμφυλα στερεότυπα αποτελούν στ’ αλήθεια κίνδυνο για τα παιδιά μας -όχι μόνο στα κορίτσια, ούτε μόνο στην ηλικία που βρίσκονται αυτή τη στιγμή, αλλά σε όλους μας και σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Και ο κίνδυνος δεν είναι καθόλου αόριστος και καθόλου απομακρυσμένος:
Περισσότερα προβλήματα υγείας
Πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Adolescent Health αποκάλυψε ότι τα κορίτσια που μεγαλώνουν με βάση τα παραδοσιακά στερεότυπα περί φύλου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν κατάθλιψη. Σε άλλη έρευνα, η Dr Su Holmes, ειδικευμένη σε θέματα διατροφικών διαταραχών, αναφέρει ότι τα στερεότυπα περί φύλου που εσωτερικεύουν τα κορίτσια σε μικρή ηλικία γίνονται στην εφηβεία τους σημαντικές αιτίες εμφάνισης διατροφικών διαταραχών. Αντίστοιχα, τα αγόρια που ανατρέφονται με βάση αντίστοιχα στερεότυπα κινδυνεύουν περισσότερο από αγχώδεις διαταραχές, τραυματισμούς, κατάχρηση ουσιών και αυτοκτονίες. Οι συνέπειες αυτές δεν είναι παράλογες, αν αναλογιστεί κανείς την πίεση που ασκείται και στα δύο φύλα για να προσαρμόζονται στις προσδοκίες της κοινωνίας από αυτά.
Περισσότερη βία
Τα πρόσφατα κινήματα #MeToo και #TimeIsUp κατέδειξαν ακόμα μία φορά πόσο σημαντικό είναι το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης για τα άτομα που το υφίστανται και για τα άτομα που, ως θύτες, βλέπουν τη ζωή τους να καταστρέφεται λόγω αυτού. Ακόμα σημαντικότερο, το πρόβλημα της σεξουαλικής και ενδοοικογενειακής βίας διαιωνίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις που έχουν, άντρες και γυναίκες, από παιδιά σε σχέση με το πώς δικαιούνται να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τι είναι αναγκασμένοι να υφίστανται, ποιος είναι ο ρόλος τους στην οικογένεια και την κοινωνία και τι μπορούν να κάνουν για να αμυνθούν απέναντι σε μια κατάσταση που απειλή την εργασία τους ή ακόμα και την ίδια τη ζωή τους.
Υψηλότερη ανεργία, χαμηλότεροι μισθοί
Γονείς που κατευθύνουν τα παιδιά τους στο να διαλέξουν επάγγελμα που να «ταιριάζει» στο φύλο τους, καθηγητές που πείθουν τους μαθητές τους για το αν έχουν ή δεν έχουν, βάσει του φύλου τους, δεξιότητες σε συγκεκριμένους κλάδους, αγόρια και κορίτσια που επιλέγουν αντικείμενο σπουδών και επάγγελμα όχι με βάση τις επιθυμίες, τις κλίσεις τους και τις τάσεις της αγοράς εργασίας, αλλά με βάση το τι θεωρούν οι ενήλικες γύρω τους ως «κατάλληλα» επαγγέλματα για άντρες και για γυναίκες αντίστοιχα. Αποτέλεσμα; Οι γυναίκες μένουν αποκλεισμένες από τα επαγγέλματα που πρόκειται να γνωρίσουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη στις δεκαετίες που έρχονται, νέοι άνθρωποι παραμένουν εγκλωβισμένοι σε δουλειές που δεν τους αρέσουν και συχνά πλήττονται από ανεργία επειδή το «γυναικείο» ή «αντρικό» επάγγελμα που διάλεξαν δεν τους ταιριάζει ή απλώς δεν έχει προοπτικές.
Φτωχότερη κοινωνία
Οι έρευνες δείχνουν ότι αν οι άντρες και οι γυναίκες συμμετείχαν ισότιμα στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή των ΗΠΑ το ΑΕΠ της χώρας θα αυξανόταν κατά 3%. Φανταστείτε την επίδραση που θα είχε μια τέτοια αλλαγή (που συχνά τη θεωρούμε θέμα πολυτελείας) στην Ελλάδα, όπου οι έμφυλες ανισότητες παραμένουν ακόμα πιο μεγάλες. Ευτυχώς ή δυστυχώς, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι για να πετύχουμε αυτή την αλλαγή θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που επιλέγουμε εκείνους που σχεδιάζουν και εφαρμόζουν τις πολιτικές και τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Εμείς από πού θα ξεκινήσουμε, σήμερα κιόλας;
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Π100- Πλανήτης Τεχνόπολη, η Στέλλα Κάσδαγλη, συγγραφέας, μεταφράστρια και συνιδρύτρια του «Women On Top» θα μιλήσει σε γονείς και εκπαιδευτικούς την Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2018, 15:00-16:00 με θέμα «Πριγκίπισσες και ιππότες: Γίνεται να μεγαλώσουμε παιδιά χωρίς στερεότυπα;»
