Η λήξη μιας μακροχρόνιας ερωτικής σχέσης – διαζύγιο για τους έγγαμους – αποτελεί κατά κοινή ομολογία, μια επώδυνη και δύσκολη διαδικασία. Οι ψυχολόγοι έχουν ασχοληθεί αρκετά με το θέμα και πολλές φορές το διαζύγιο αντιμετωπίζεται ως πένθος μιας και πράγματι περιστρέφεται στην απώλεια του άλλου ατόμου, όχι από τη ζωή γενικά αλλά από τη ζωή του διαζευγμένου ειδικά. Ως πένθος τα συναισθήματα που δημιουργεί στο άτομο, σύμφωνα με τα αντίστοιχα στάδιά του, είναι: η άρνηση, ο θυμός, η διαπραγμάτευση, η θλίψη και τέλος η αποδοχή.
Πολλά ζητήματα που χρήζουν αντιμετώπισης και διαχείρισης, εγείρονται με το διαζύγιο, με πιο σημαντικά την επιμέλεια και τη σχέση με τα παιδιά αν υπάρχουν, τον επαναπροσδιορισμό της προσωπικής και κοινωνικής ταυτότητας ως μονάδα πια και φυσικά την συνολική αλλαγή της καθημερινότητας του ατόμου. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με το θέμα της μοναξιάς μετά το τέλος μιας μεγάλης σχέσης, με στόχο την εύρεση τρόπων για την καλύτερη κατάνοηση και συνεπώς την καλύτερη διαχείρισή της.
Η συμβίωση με έναν άνθρωπο όσο πιο μακροχρόνια είναι, τόσο περισσότερο ριζώνει στην καθημερινότητα, με αποτέλεσμα μετά το τέλος της σχέσης, η απουσία του συντρόφου να δημιουργεί πολλά κενά σε αυτήν την καθημερινότητα. Πρόκειται λοιπόν για μια καθημερινότητα που έχει χάσει τα οικεία χαρακτηριστικά της. Επομένως μιλάμε για κάτι άγνωστο. Συνεπώς, μία από τις δύσκολες πτυχές της κατάστασης, είναι ο φόβος που προκαλεί τούτο το άγνωστο. Καλό είναι το άτομο να είναι προετοιμασμένο για αυτόν τον φόβο ώστε να τον αντιληφθεί γρήγορα και να τον ξεπεράσει ή αντιμετωπίσει, δίνοντας έμφαση στην θετική πλευρά του αγνώστου: στον ενθουσιασμό δηλαδή ή έστω στο ενδιαφέρον για το καινούργιο.
Το διαζύγιο είναι σίγουρα ένα τέλος. Μπορεί να γίνει όμως και μια αρχή ώστε το άτομο να ασχοληθεί με νέες δραστηριότητες που πάντα ήθελε ή τώρα θέλησε και γενικά μια δυνατότητα για την πραγμάτωση προσωπικών αναγκών και επιθυμιών που παραμέληθηκαν κατά την διάρκεια της σχέσης. Είναι στην διάθεση του ατόμου αν θα το δει ως μια ευκαιρία που μπορεί να αξιοποιήσει ή ως μια ατυχία – αδικία της ζωής.
Είναι σημαντική η ανάληψη της ευθύνης της απόφασης για το τέλος της σχέσης. Υπό την έννοια της αποδοχής της λήξης της. Οι ενδιαφέρομενοι επέλεξαν τον χωρισμό, άρα αποφάσισαν πως η καλύτερη επιλογή είναι η απόσυρση και η απομάκρυνση. Η νοσταλγία των όμορφων καιρών και στιγμών της σχέσης, δεν είναι βοηθητική στην αρχή. Χρειάζεται λίγος χρόνος για να μπουν τα νέα πράγματα στη θέση τους ώστε η νοσταλγία αυτή να γίνει η όμορφη ανάμνηση της σχέσης. Καλό είναι τον πρώτο καιρό, το άτομο να επικεντρώνεται στις θετικές αλλαγές του χωρισμού και όχι σε όσα του λείπουν από τον πρώην σύντροφο. Φυσικά, το αίσθημα της απουσίας του άλλου είναι αναπόφευκτο αλλά όχι ασυμβίβαστο με τα οφέλη αυτής της απουσίας, π.χ. αντί να λυπάσαι για την άδεια θέση πλάι σου στο διπλό κρεβάτι, βολέψου όσο καλύτερα μπορείς χωρίς να σε περιορίζει κανένας…
Η μετάβαση από την συντροφική στην εργένικη ζωή, είναι συνήθως κάτι που δεν περίμεναν οι ενδιαφερόμενοι μιας και η υπόσχεση του έγγαμου βίου είναι και ισόβια. Τις τελευταίες δεκαετίες βέβαια, τα ισόβια δεσμά του γάμου τίθονται υπό αμφισβήτηση με τις στατιστικές που προκύπτουν για τα διαζύγια. Πρόκειται λοιπόν για μια κατάσταση συνηθισμένη. Αυτό βοηθά στην σημαντική μείωση του κοινωνικού στίγματος του διαζευγμένου καθώς αποτελεί πια μια γνωστή κατάσταση που πολλά ζευγάρια αντιμετωπίζουν. Κάτι τέτοιο είναι επιβοηθητικό για τον ομαλό προσδιορισμό της νέας κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου μιας και δεν “τραυματίζεται” κατ’ανάγκην η κοινωνική του εικόνα. Το άγχος όμως για την εργένικη ζωή μπορεί να παραμείνει στην προσωπική απογοήτευση του διαζευγμένου. Ένα χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να στραφεί το άτομο είναι η συναισθηματική του αυτονομία με στόχο την αποδοχή της νέας κατάστασης και την προσωπική του διερεύνηση για την διάρκειά της. Το διάστημα της μοναχικής αυτής ζωής μπορεί να αποτελέσει μια καλή ευκαιρία για εσωτερικές περιπλανήσεις και ερωτήσεις, με στόχο την γνώση των απαντήσεων που θα κάνουν τις πράξεις και την ιστορία του ατόμου κατανοητή και έπειτα συνειδητή. Με λίγα λόγια, κοίτα την σχέση που τελείωσε και τον εαυτό σου μέσα σε αυτήν, αναζήτησε τα λάθη σου και ανακάλυψε τις προσδοκίες σου, εξήγησέ τα, ανέλαβε την ευθύνη σου και επαναπροσδιόρισε τα κριτήριά σου για την επόμενη σχέση.
Τέλος, η εύρεση του νέου συντρόφου είναι κάτι που μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Έχει σημασία όμως ο στόχος από τη νέα σχέση. Όταν αυτή χρησιμοποιείται ως δεκανίκι αφενός είναι επίφοβο να εξαρτηθούμε από αυτήν τελικά και να μην μάθουμε να στηριζόμαστε μόνοι μας. Αφετέρου, υποτιμούμε και περιορίζουμε την αλληλεπίδραση εξαρχής λόγω της απαίτησης να καλύψει μια ανάγκη. Έχουμε αναφέρει κι άλλες φορές, τη σημασία της επιλογής της σχέσης: είναι υγιής και περισσότερο ολοκληρωμένη η σύνδεση με τον άλλον που επιλέγεται κατά βούληση για την ικανοποίηση των αναγκών και των επιθυμιών, όχι από ανάγκη γιατί είναι απαραίτητος. Με βάση αυτό, καλό θα είναι λοιπόν η αναζήτηση του νέου συντρόφου να ξεκινήσει όταν το άτομο θα έχει ορθοποδήσει πια από το διαζύγιο, οπότε ανανεωμένο και ώριμο θα μπορεί να χτίσει και να ζήσει νέες εμπειρίες.
Μαρία Μάρκου Ψυχολόγος
