Η επίδραση του πατέρα στην ψυχολογική εξέλιξη του παιδιού στο παρελθόν είχε υποτιμηθεί τόσο από την ψυχολογία όσο και από την κοινωνία.
Εμείς, ρωτήσαμε την Ψυχολόγο Μπασδάνη Λίλιαν, που δραστηριοποιείται στην Αλεξανδρούπολη, να μας επισημάνει τη σημαντικότητα του ρόλου του πατέρα στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.
– Έχουν οι πατεράδες πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανατροφή των παιδιών κ. Μπασδάνη;
Πρωταγωνίστριες στην ανατροφή των παιδιών θεωρούνταν οι μητέρες, ενώ οι πατεράδες είχαν παραγκωνιστεί σε έναν πιο αδιάφορο ή εκφοβιστικό ρόλο. Με τα χρόνια βέβαια αυτό έχει αλλάξει και η σύγχρονη ψυχολογία δίνει σημαντικό βάρος στην έρευνα του ρόλου του πατέρα αποδεικνύοντας την σπουδαιότητα του. Παράλληλα διάφορες κοινωνικές αλλαγές, όπως η εργασία των γυναικών ή τα αυξημένα ποσοστά διαζυγίων, έχουν αναθεωρήσει τον ρόλο του πατέρα και κοινωνικά.
– Πότε ξεκινά ουσιαστικά κυρία Μπασδάνη ο πατρικός ρόλος;
Η σχέση μητέρας – παιδιού προϋπάρχει της γέννησης του παιδιού, με αποτέλεσμα πολλοί πατεράδες να θεωρούν αδύνατο να αποκτήσουν μια ανάλογη σχέση με το παιδί τους στην βρεφική ηλικία. Αυτή η πεποίθηση όμως δεν ισχύει. Ο πατρικός ρόλος είναι σημαντικός από την πρώτη μέρα της ζωής του παιδιού και με την ανάλογη προσπάθεια μπορεί να επιτευχθεί η σύνδεση μεταξύ πατέρα – παιδιού ακόμη και από την βρεφική ηλικία. Μάλιστα έχει αποδειχτεί πως όταν οι πατεράδες αφιερώνουν τον ίδιο χρόνο με τις μητέρες στην καθημερινή φροντίδα των βρεφών, τότε τα βρέφη είναι πιο κοινωνικά και αναπτύσσουν στοιχεία ανεξαρτησίας γρηγορότερα.
– Η σχέση των δύο συζύγων παίζει ρόλο στην ανατροφή του παιδιού;
Εδώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στην διαδικασία της γονεϊκότητας είναι υψίστης σημασίας οι δύο σύντροφοι να αλληλοϋποστηρίζονται. Δηλαδή τόσο ο πατέρας να στηρίζει την μητέρα στον δύσκολο ρόλο της βοηθώντας την να αποφορτιστεί, αλλά και η μητέρα να ενισχύει τον ρόλο του πατέρα χωρίς να τον σαμποτάρει, από φόβο μη χάσει την μοναδικότητα της. Μην ξεχνάμε πώς μέρος του ρόλου του πατέρα, άλλωστε, είναι να μπει ανάμεσα στην μητέρα και το παιδί με σκοπό να κόψει τον ομφάλιο λώρο και να οδηγήσει το παιδί στην ανεξαρτησία. Κάτι που είναι υγιές για το παιδί, την μητέρα, αλλά και την σχέση μεταξύ των δύο συντρόφων, μιας και η ενδεχόμενη προσκόλληση ή η υπερπροστασία της μητέρας προς το παιδί, θα μπορούσε να τους βλάψει όλους.
– Όσο περνάνε τα χρόνια και το παιδί μεγαλώνει αλλάζει ο ρόλος του πατέρα;
Στην πορεία της ζωής του παιδιού ο ρόλος του πατέρα συνεχίζει να είναι πολύ σημαντικός μιας και προσφέρει την έννοια της ασφάλειας στο παιδί, διαμορφώνει τα όρια και τις συμπεριφορές του και συμβάλλει καθοριστικά στην εξέλιξη της ταυτότητας του φύλου του (κυρίως στα αγόρια). Ακόμη μαζί με την μητέρα δημιουργούν την πρώτη εικόνα συντροφικής σχέσης στο παιδί, η οποία θα παίξει καθοριστικό ρόλο στις συντροφικές σχέσεις και του ίδιου στο μέλλον.
– Πόσο σημαντική είναι η πατρική παρουσία, ιδίως στα αγόρια;
Σύμφωνα με έρευνες, όταν ο πατέρας είναι παρόν και ενεργός στην παιδική ηλικία, τότε τα παιδιά στην εφηβική ηλικία είναι πιο κοινωνικά και προσαρμόζονται πιο εύκολα σε καινούργιες συνθήκες. Όσον αφορά μάλιστα τα αγόρια η απουσία του πατέρα, είτε ως φυσική παρουσία είτε ως αποτέλεσμα αδιαφορίας, τα αφήνει να ανακαλύψουν τον ανδρικό ρόλο μόνα. Αυτό συχνά τους ωθεί να ακολουθήσουν τα ακραία προβεβλημένα ανδρικά πρότυπα της κοινωνίας, εκφράζοντας έτσι επιθετικές ακόμα και παραβατικές συμπεριφορές στην εφηβείας. Και ενώ για τα αγόρια ο πατέρας αποτελεί πρότυπο και είναι αυτός που θα τους βοηθήσει να ανακαλύψουν και να χτίσουν τον ανδρισμό τους, για τα κορίτσια αποτελεί το πρότυπο του συντρόφου που θα έχουν, οπότε η απουσία του έχει επιπτώσεις στις ετεροφυλόφιλες σχέσεις τους στην ενήλικη ζωή.
– Πόσο σημαντικό είναι να αφιερώνει ένας μπαμπάς χρόνο στο παιδί του;
Aκόμα και αν οι πατεράδες για πρακτικούς λόγους, όπως πχ ο αυξημένος φόρτος εργασίας, το διαζύγιο, η χιλιομετρική απόσταση κτλ, δεν μπορούν να αφιερώσουν πολύ χρόνο στα παιδιά τους, είναι σημαντικό να επενδύσουν στην ποιότητα του χρόνου που περνούν με το παιδί, η οποία είναι ίσως βασικότερη στην δημιουργία μιας ουσιαστικής σχέσης μαζί του.
Μπασδάνη Λίλιαν, Ψυχολόγος
