1. Αξίες
Οικογενειακές αξίες όπως η ακεραιότητα, ο σεβασμός, η ειλικρίνεια, η ευθύνη του ενός για τον άλλο και για την ευρύτερη κοινότητα, η δικαιοσύνη, διδάσκονται μέσα από ζωντανά παραδείγματα. Όπως ζείτε εσείς, έτσι θα μάθουν να ζουν και τα παιδιά σας. Δεν ωφελεί σε τίποτα να λέμε ότι ο σεβασμός είναι μια οικογενειακή αξία, αν στο σπίτι υπάρχει συχνά έλλειψη σεβασμού. Αυτές οι αξίες πρέπει να στηρίζονται ενεργά, για να γίνουν ένας τρόπος ύπαρξης και δημιουργίας σχέσεων μέσα στην οικογένεια.
2. Προδιαθέσεις
Το λεξικό της Οξφόρδης ορίζει τη λέξη προδιάθεση ως «μια έμφυτη ποιότητα του νου και του χαρακτήρα ενός ατόμου», και δίνει ως συνώνυμα τις λέξεις χαρακτήρας, ιδιοσυγκρασία και νοοτροπία. Κατά τη γνώμη μου, στην προδιάθεση εμπεριέχονται επίσης οι έννοιες της στάσης και της αυτοεκτίμησης.
Ποιος είναι ο χαρακτήρας σας; Ποιος είναι ο χαρακτήρας του συντρόφου σας; Ποια χαρακτηριστικά έχει ο τρόπος σκέψης σας; Προσεγγίζετε τα πράγματα με θετικό ή αρνητικό τρόπο – βλέπετε το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο; Τι ιδιοσυγκρασία έχετε; Είστε γενικά ήρεμοι και χαλαροί ή βρίσκεστε διαρκώς σε ένταση; Εκνευρίζεστε εύκολα ή έχετε την ικανότητα να αφήνετε τα πράγματα να εξελίσσονται ήρεμα; Είστε προσηνείς; Είστε τελειομανείς; Εκτιμάτε τον εαυτό σας; Ή μήπως έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση;
Όλα τα παραπάνω έχουν ιδιαίτερη σημασία για το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά σας και είναι ένα κομμάτι από το παζλ της οικογενειακής σας κουλτούρας.
3. Προσδοκίες
Αυτό που προσδοκάτε από το παιδί σας είναι πολύ σημαντικό, και δεν εννοώ απλώς το να περιμένετε ότι θα τακτοποιήσει το δωμάτιό του. Μιλάω για την προσδοκία σας να γίνει το παιδί σας ένα καλό κι ευγενικό άτομο, ικανό να αντιμετωπίζει με επιμονή και σθένος τις δυσκολίες, να παίρνει σοφές αποφάσεις και να μαθαίνει από τα λάθη του.
Τα παραπάνω δεν είναι άσχετα με το τι προσδοκίες έχετε από το σύντροφό σας, επειδή έτσι δίνετε μια εικόνα του τι θα πρέπει να περιμένουν στο μέλλον τα παιδιά σας από τους δικούς τους συντρόφους.
Πέρα από τις προσδοκίες σας από τις σχέσεις, τα παιδιά μαθαίνουν τι προσδοκάτε από την κοινωνία, από τους ανθρώπους διαφορετικής προέλευσης και φυλής, από τους εργοδότες και την εργασία, από την κυβέρνηση και τους πολιτικούς, από τους σερβιτόρους και τους πυροσβέστες….
Οι προσδοκίες σας συχνά περνούν απευθείας στα παιδιά σας και ξαφνικά έχετε ένα ολόκληρο σπίτι γεμάτο προσδοκίες, οι οποίες παίζουν ζωτικό ρόλο στην κουλτούρα της οικογένειάς σας.
4. Συνήθειες
Όπως και καθετί άλλο, τα παιδιά μας υιοθετούν τις συνήθειές μας, τόσο τις καλές όσο και τις κακές. Έχει κάποιος τη συνήθεια να φωνάζει; Δεν είναι δύσκολο να καταλάβετε πώς οι φωνές επηρεάζουν την οικογενειακή του κουλτούρα. Προσπαθήστε λοιπόν να διαμορφώσετε και/ή να συνεχίσετε να έχετε καλές συνήθειες.
Ένας καλός εμπειρικός κανόνας είναι ότι αν δεν θέλετε τα παιδιά σας να υιοθετήσουν μια κακή συνήθεια, χρειάζεται να την εγκαταλείψετε πρώτα εσείς οι ίδιοι.
5. Επικοινωνία
Ποια οικογένεια είναι πιο ευτυχισμένη – αυτή στην οποία η επικοινωνία είναι θετική και χαρακτηρίζεται από σεβασμό ή εκείνη της οποίας τα μέλη κατηγορούν, επικρίνουν και φωνάζουν ο ένας στον άλλο;
Είναι προφανές ότι η θετική επικοινωνία δημιουργεί θετικούς δεσμούς, επομένως προσπαθήστε να βελτιώσετε αυτές τις δεξιότητες επικοινωνίας.
6. Επίλυση συγκρούσεων
Η επίλυση συγκρούσεων αποτελεί μια πτυχή της επικοινωνίας, αλλά είναι τόσο σημαντική για την οικοδόμηση μιας θετικής οικογενειακής κουλτούρας που αξίζει να συζητηθεί ξεχωριστά. Έχει τεράστια σημασία να διαμορφώσετε διαδικασίες ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων, να τις διδάξετε στο παιδί σας και να επιμένετε να εφαρμόζονται από όλους στο σπίτι.
Δείτε κάποια βήματα που μπορείτε να κάνετε για να πετύχετε την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων:
– Μάθετε στα παιδιά να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους.
– Να χρησιμοποιείτε τη μέθοδο του time-in για να φέρνετε το μικρό παιδί σας σε ένα ασφαλές, χαλαρωτικό περιβάλλον και να του μαθαίνετε τρόπους να ηρεμεί, προτού το καθοδηγήσετε στη λύση του προβλήματος.
– Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν το «τραπέζι της ειρήνης» ή τον «κύκλο της ειρήνης», που αντικαθιστά το time-in γύρω στην ηλικία των επτά ετών.
– Να διδάσκετε τη θετική επικοινωνία (π.χ διατυπώσεις που ξεκινούν με το «εγώ») και να μην επιρρίπτετε ευθύνες στους άλλους.
7. Παραδόσεις
Οι σταθερές διαδικασίες και οι οικογενειακές παραδόσεις κάνουν πιο στερεή τη δομή της οικογένειας και βοηθούν τα παιδιά να νιώσουν ότι ανήκουν σε κάτι ευρύτερο.
Όπως είπαμε, οι καθημερινές συνήθειες παίζουν μεγάλο ρόλο στην οικογενειακή κουλτούρα. Αλλά και οι εβδομαδιαίες συνήθειες – για παράδειγμα, μια οικογενειακή βραδιά κατά την οποία βλέπετε ταινίες ή βγαίνετε όλοι μαζί για φαγητό, η παρακολούθηση μια θρησκευτικής λειτουργίας ή οι επέτειοι με την ευρύτερη οικογένεια – δίνουν πνοή στην οικογενειακή κουλτούρα σας. Παραδόσεις σχετικές με γενέθλια, διακοπές, οικογενειακές συναντήσεις και γιορτές συνεισφέρουν επίσης ουσιαστικά.
Απόσπασμα από το βιβλίο της Rebecca Eanes «Θετικοί γονείς – Ευτυχισμένα παιδιά» από τις εκδόσεις Πεδίο
