Καθημερινά εντυπωσιάζομαι από “λεπτομέρειες” που αποκαλύπτονται από ανθρώπους που βρίσκονται σε ψυχοθεραπεία και που δεν θεωρούσαν σημαντικές για να τις φέρουν νωρίτερα στις συνεδρίες…
Κάποια στιγμή θα έρθουν στον λόγο των ανθρώπων αυτά τα στοιχεία σχεδόν τυχαία…
Ένα δάνειο που ο πατέρας ή η μητέρα πήραν κάποτε και έβαλε ο/η θεραπευόμενος / η την υπογραφή, μοιραζόμενος/η την ευθύνη χωρίς να δίνει την παραμικρή ωστόσο σημασία ως προς αυτό εκείνη την ώρα, έχοντας κατά νου, ότι στην οικογένεια, αυτά είναι ζητήματα που δεν χρίζουν συζήτησης ή αντίρρησης, πόσο μάλλον άρνησης…
Ενίοτε ο νεαρός γιος, αλλά και ο γηραιότερος γονιός, μπορεί να βρεθεί συνέταιρος σε μία επιχείρηση ενός άλλου μέλους της οικογένειας. Δεν θα υπήρχε κανένα απολύτως θέμα, αν ένας τέτοιος συνεταιρισμός είχε μία πραγματική υπόσταση κι όχι μόνο τυπική. Όπως και νά’χει είτε πάει καλά η επιχείρηση-στην ευτυχέστερη των περιπτώσεων- είτε όχι, το τυπικό μέλος αντιμετωπίζει προβλήματα σε κάθε βήμα αυτονομίας. Π.χ. σε μία άλλη επαγγελματική δραστηριότητα, φορολογικά ζητήματα κλπ.
Το τι συμβαίνει με την οικογενειακή περιουσία είναι ένα ζήτημα μεγάλου ψυχοθεραπευτικού ενδιαφέροντος. Μπορούμε να καταλάβουμε πολλά για την οικογενειακή δυναμική και την σχέση των μελών αλλά και τις προθέσεις των κληροδοτών.
Ας πούμε θα δούμε περιουσίες εξ’αδιαιρέτου που καταλήγουν σε αχρηστία ακριβώς γιατί η επιθυμία των κληροδοτών ήταν να είναι “δεμένα” τα αδέρφια -συνήθως- που το κληρονομούν. Η ασυνεννοησία σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν είναι απαραίτητο να προκύπτει από δυσλειτουργική επικοινωνία μεταξύ των κληρονόμων, αλλά μπορεί να σχετίζεται με διαφορετικές ανάγκες, επιθυμίες, την οικονομική κατάσταση κλπ.
Νομικά ζητήματα παρεμβαίνουν και καθορίζουν σχέσεις μέσα στις οικογένειες και δεν πρέπει να τα ξεχνάμε οι ψυχοθεραπευτές βγάζοντας εύκολα συμπεράσματα. Ένα τέτοιο παράδειγμα μπορεί να είναι όταν ο γονιός κρατά την επικαρπία της περιουσίας ενώ δίνει την κυριότητα στο παιδί του. Αν για παράδειγμα ο φόρος κληρονομιάς είναι δυσανάλογα μεγάλος στη μία περίπτωση, τότε θα πρέπει να ληφθεί υπόψη. Παρόλα αυτά, διαπιστώνουμε ότι συνήθως υπάρχει μία τάση ελέγχου της περιουσίας από αυτόν που δεν αφήνει την επικαρπία μαζί με την κυριότητα.
Δεν θα ξεχάσω το δέσιμο που έχει μία γυναίκα με τον οικογενειακό τάφο της οικογένειας στον οποίο βρίσκεται ο άντρας της, πεθαμένος πάνω από δεκαετία. Τα παιδιά της υποχρέωναν σχεδόν την γυναίκα αυτή που πάλαιψε χρόνια να συνέλθει από το πένθος της, να πηγαίνει σε εβδομαδιαία βάση στο κοιμητήριο για να φροντίζει τον τάφο “για να μην λέει κάτι αρνητικό ο κόσμος”…
Σύζυγος που εργάζεται σε εργασία συζύγου δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Σημαίνει αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος συνήθως και δεν είναι απαραίτητα δυσλειτουργικό, ωστόσο για να λειτουργήσει θα πρέπει να είναι καλά οριοθετημένο ώστε να μην πλήττεται ο αυτοσεβασμός κανενός-κάτι εξαιρετικά σπάνιο!
Το παιδί που προορίζεται για την οικογενειακή επιχείρηση, αδιαφορώντας για το τι εκείνο θέλει είναι ένα σοβαρό ακανθώδες ζήτημα, ιδιαίτερα όταν η οικογενειακή επιχείρηση είναι κερδοφόρα. Πόσο κουράγιο χρειάζεται ο νέος για να βρει την θέση του μέσα σε μία τέτοια κατάσταση…. Πόσο δύσκολο είναι για τον γονιό να αποδεχθεί την ετερότητα του παιδιού του και μία ενδεχόμενη άρνηση του για συνέχεια της επιχείρησης…
Μία περίπτωση κραυγαλέα που δεν πιστεύω ότι βρίσκουμε παράδειγμά της σε άλλες χώρες αποτελούσε το επίδομα άγαμης θυγατέρας, το οποίο καταργήθηκε μόλις φέτος. Αυτό το επίδομα το έπαιρνε η κόρη στρατιωτικών εφόσον δεν εργαζόταν και δεν είχε παντρευτεί! Φανταστείτε ότι πριν λίγα χρόνια αυτό το επίδομα άγγιζε τα 800 ευρώ τον μήνα κι ότι για να προχωρήσει μία τέτοια γυναίκα σε μία έναρξη εργασίας ή έναν γάμο θα έπρεπε να πάρει την σθεναρή απόφαση να γυρίσει την πλάτη σε αυτά τα χρήματα…
Οι περιπτώσεις αυτές είναι πολλές και δεν σχετίζονται μόνο με την δυσλειτουργία της οικογένειας, αλλά με την δυσλειτουργία του κράτους στο πως χειρίζεται τους πολίτες μέσα από τους θεσμούς του, στην προκείμενη περίπτωση, μέσα από την οικογένεια.
Η ελευθερία θα έπρεπε να είναι πρόταγμα όχι μόνο των ίδιων των ατόμων για τους εαυτούς τους, αλλά και των μελών της οποιαδήποτε σχέσης για τα άλλα μέλη της σχέσης (είτε πρόκειται για ζευγάρια, είτε πρόκειται για οικογένειες).
Πολλοί πιστεύουν ότι οι δεσμοί οικογενειακής εξάρτησης είναι αυτοί που κρατούν κοντά τα μέλη της οικογένειας και ότι έτσι μπορούν να αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμία ασφάλεια αν αυτό το “μαζί” δεν αποτελεί μία ελεύθερη επιλογή κι όχι καταναγκασμός.
Σε μία οικογένεια “δεμένη”, με τον τρόπο που αναφέρουμε πιο πάνω, πράγματι τα μέλη είναι εξαρτημένα μεταξύ τους. Ωστόσο οι συγκρούσεις, οι διαμάχες και η εχθρότητα δεν είναι σπάνια φαινόμενα.
Όταν η οικογένεια σέβεται και προάγει την αυτονομία των μελών της, τότε οι σχέσεις είναι πολύ καλύτερες. Στις οικογένειες φυσικά βοηθά ο ένας τον άλλον όταν το χρειάζεται, όπως συμβαίνει σε κάθε ανθρώπινη κοινότητα. Μόνο, που δεν χρειάζεται να δημιουργούνται συνεχώς προβληματικές καταστάσεις για να επιβεβαιώνεται αυτή η ενότητα. Μία τέτοια περίπτωση σε μεγέθυνση είναι οι οικογένειες των εξαρτημένων, όπου η εξάρτηση του παιδιού έχει ως στόχο την συνοχή αλλά και αναδιαμόρφωση της οικογενειακής δυναμικής.
Αν καταλάβουν τα μέλη ότι μπορούν όλοι να είναι μαζί αλλά και αυτόνομοι, μπορεί να ξεκινήσει μία καλή περίοδος στην σχέση τους με συναισθήματα πληρότητας και ικανοποίησης.
Υπάρχουν κι άλλες αλυσίδες, που είναι περισσότερο φανερές και περισσότερο συνειδητές μέσα στις οικογένειες και που εμπεριέχονται στα προηγούμενα παραδείγματα. Για αυτές όμως θα τα πούμε άλλη φορά…
