Απορείτε γιατί ο μικρός σας γιος είναι προσκολλημένος στην μητέρα του και αντιδρά με εκρήξεις θυμού και ζηλοτυπίας απέναντι στον πατέρα του όταν αυτός αγκαλιάζει ή φιλά τη μητέρα;
Η συμπεριφορά αυτή είναι απόλυτα φυσιολογική, αν και ακατανόητη για τους περισσότερους γονείς και συνδέεται άρρηκτα με το λεγόμενο “οιδιπόδειο σύμπλεγμα”.
Τι είναι το οιδιπόδειο σύμπλεγμα;
Σύμφωνα πάντα με τη θεωρίας της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης, όπως διατυπώθηκε από τον Σίγκμουντ Φρόυντ, μέχρι και τα τρία τους χρόνια τα μικρά αγοράκια και κοριτσάκια αισθάνονται έντονη την αγάπη και την εξάρτηση και προς τους δύο γονείς, αλλά ιδιαίτερα προς τη μητέρα.
Από τα τρία και μέχρι τα πέντε τους χρόνια αρχίζουν να νιώθουν τα πρώτα προσεξουαλικά ερεθίσματα.
Είναι αυτό που ο Φρόιντ ονομάζει “φαλλική περίοδος”. Σε αυτή την περίοδο το αγοράκι θα “διεκδικήσει ερωτικά” τη μητέρα του, νιώθοντας παράλληλα φθόνο και ανταγωνισμό για τον πατέρα του που την έχει και αντίστοιχα το κορίτσι θα διεκδικήσει τον πατέρα και θα ανταγωνιστεί τη μητέρα, στην οποία αυτός ανήκει.
Μεταξύ δεύτερου και τρίτου έτους, τόσο το αγοράκι όσο και το κοριτσάκι νιώθουν έντονα πια τις διαφορές των δύο φύλων, καθώς η ταυτότητα φύλου έχει αποκρυσταλλωθεί. Αυτή η συνειδητοποίηση των διαφορών γεννά κάποιους φόβους και απογοητεύσεις.
Έτσι, το κοριτσάκι πρέπει να ξεπεράσει το αίσθημα απογοήτευσης ότι δεν έχει και δεν πρόκειται να αποκτήσει πέος, ενώ το αγοράκι έχει να ξεπεράσει το φόβο ότι μπορεί να χάσει το πέος του, δηλαδή να ξεπεράσει το λεγόμενο “άγχος ευνουχισμού”.
Όταν το παιδί ζηλεύει τον ένα γονιό!
Η παιδική ηλικία είναι μια φάση συναισθηματικής εξάρτησης του παιδιού προς τους γονείς και ιδιαίτερα τη μητέρα και τα συναισθήματα ζήλιας, αντίδρασης και φθόνου καμιά φορά προς τον πατέρα είναι έντονα, κυρίως στην περίπτωση του φιλιού μεταξύ των γονέων.
Ο γονιός δεν πρέπει να φοβάται τη ζήλια αυτή καθότι θα καθορίσει τη ψυχοσεξουαλική και συναισθηματικη ανἀπτυξη του παιδιού μελλοντικά.
Έστω ότι η κόρη σας σάς βλέπει αγκαλιά και προσπαθεί να σας χωρίσει. Τι πρέπει να κάνετε; Θα μπορούσε να της εξηγήσει ο μπαμπάς: “Αγαπώ πολύ και εσένα και τη μαμά σου, αλλά με διαφορετικό τρόπο”.
Στην άλλη περίπτωση, που ο γιος σας λέει ότι θέλει να σας παντρευτεί, όσο κι αν αυτό σας κολακεύει, δεν πρέπει να τον αφήσετε να πιστεύει ότι μπορεί να ανταγωνιστεί τον σύζυγό σας και απαντήστε του ευγενικά ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει γιατί είστε ήδη παντρεμένη με τον μπαμπά και ότι όταν και αυτός μεγαλώσει, θα ερωτευτεί και θα παντρευτεί κάποια κοπέλα.
Αποφύγετε σε κάθε περίπτωση να προκαλείτε τα παιδιά με δημόσια φιλιά. Στην ηλικία των τριών με έξι ετών το παιδί είναι αρκετά οξύθυμο και η παραμικρή χειρονομία μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις.
Γενικότερα, για την αντιμετώπιση τέτοιων σκηνών ζηλοτυπίας είναι θεμιτό να αποφεύγουμε τις έντονες διαχύσεις (υπονοούμενα, κινήσεις, παρατεταμένα και προκλητικά φιλιά μεταξύ των γονέων) που το κάνουν να απορεί επειδή ακόμη δεν μπορεί να αντιληφθεί τη σεξουαλικότητα μεταξύ των γονέων και δεν έχουν και τίποτα θετικό να του προσφέρουν τέτοιες σκηνές.
Οι αντιδράσεις εχθρότητας και ζήλιας θα εκλείψουν μετά τα 9-10 χρόνια όταν θα μπορέσειτο παιδί να αντιληφθεί το φιλί των γονιών του σαν φιλί αγάπης και συναισθηματικής τρυφερότητας.
Τα… καλά του οιδιπόδειου!
Εν κατακλείδι, μέσα από το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, ο γιος θα αναγνωρίσει για πρώτη φορά τη σεξουαλικότητά του και η κόρη τη θηλυκότητα της.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κάνουμε το παιδί να νιώσει ενοχή για την επιθυμία του διότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γενικευμένο θυμό προς όλους τους ενηλίκους που είναι σημαντικοί ή ασκούν εξουσία πάνω του στο απώτερο μέλλον.
Όταν ως γονείς, έχουμε μια υγιή και ισορροπημένη σχέση, τότε το παιδί θα αισθάνεται πιο ασφαλές και ήρεμο για να ανακαλύψει την σεξουαλική του ταυτότητα.
Με τη συνερασία της Λουίζας Ανδρέου, Πτυχιούχου Ψυχολόγου (ΒΑ, University of Cyprus), Συμβούλου Αγωγής για Παιδιά και Νεαρά Άτομα (MA, University of Nottingham)
