Σε συμβουλευτική γονέων για την απώλεια και το πένθος μέσα στην οικογένεια πάντα η πρώτη απορία των γονιών είναι “πως να χειριστώ την κατάσταση με το/τα παιδιά”. Ειδικά για παιδιά ηλικίας 5 με 10 ετών. Συνήθως αφορά παππού, γιαγιά, θείο, θεία που είναι πρόσωπα πολύ αγαπημένα και μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο που ζει το παιδί. Και στην πιο δύσκολη περίπτωση αφορά ένα γονιό. Αλλά η απώλεια και το πένθος για την παιδική δεν είναι θέμα χειρισμού. Είναι θέμα “εισόδου” σε μια καινούργια πραγματικότητα, είναι θέμα εξερεύνησης της διαδρομής της καινούργιας πραγματικότητας.
Δεν λαμβάνουμε υπόψιν μας την φύση της έννοιας “Απώλεια” και το πλαίσιο του Πένθους και για να βοηθήσουμε το παιδί χρειάζεται να μπούμε στα παπουτσάκια του.
Η απώλεια είναι ένα χάσιμο σχέσης, μια ολοκληρωτική αφαίρεση ενός υπαρκτού ανθρώπου από τη ζωή του παιδιού. Μετά την κυριολεκτική αφαίρεση ακολουθεί και η συμβολική ( αφαίρεση επαφής, αφαίρεση μέλλοντος, αφαίρεση εξέλιξης της ζωής του παιδιού με το αγαπημένο πρόσωπο που έφυγε). Η διαδικασία της αφαίρεσης βιώνεται μέσα στο παιδί και ζυμώνεται με το παιδί. Και το πένθος είναι μια έκφραση αγάπης απέναντι στον άνθρωπο που έφυγε και μια έκφραση ζυμώματος της απώλειας μέσα στην παιδική ψυχή. Τι να χειριστείς σε κάτι τόσο ζωντανό, γεμάτο συναισθήματα, γεμάτο απορίες, γεμάτο συμβολισμούς κ καινούργια μηνύματα. Δεν χειρίζεσαι, αλλά συνυπάρχεις με το παιδί σου μέσα στο καινούργιο μονοπάτι που έχει μπει. Όταν ένας αγαπημένος άνθρωπος φεύγει από τη ζωή του παιδιού, το ίδιο παιδί δημιουργεί μια επιθυμία συναισθηματικής επιβίωσης. Επιθυμεί να ξαναφέρει το παρελθόν στο παρόν, επιθυμεί να υπάρχει ξανά ο αγαπημένος του άνθρωπος στην ζωή του στο Τώρα. Και ματαιώνεται. Τι να χειριστείς σε κάτι τόσο όμορφο αλλά αδύνατο, τόσο ανθρώπινο αλλά μη αναστρέψιμο; Δεν χειρίζεσαι αλλά νιώθεις, συμπορεύεσαι, λες αλήθεια και συνυπάρχεις στην εξέλιξη του μικρού ανθρώπου που αντιμετωπίζει μια τεράστια ματαίωση.
Και όταν χάνουν τον γονιό τους;
Παραθέτω ένα κείμενο δημιουργημένο από μια συμβουλευτική θεραπεύτρια σε πατέρα που έχασε την σύζυγο του και μητέρα των παιδιών του, ηλικίας 6 και 8 χρονών.
“Τα παιδιά θα πληγωθούν, θα θυμώσουν, θα απογοητευθούν, θα κλάψουν. Θα τους λείψει η μορφή της, η μυρωδιά της, η ματιά της, η αγκαλιά της, το χάδι της, το νανούρισμα της. Θα θυμώσουν που δεν υπάρχει στην ζωή τους, θα φοβηθούν γιατί δεν θα υπάρχει στο μέλλον τους και θα κοιμούνται αγκαλιά με τις αναμνήσεις τους. Θα ονειρεύονται το παρελθόν τους γιατί θα την έχει μέσα, θα θέλουν να την φέρουν στο παρόν τους αλλά δεν θα μπορούν. Αυτή είναι η πραγματικότητα της απώλειας. Μην τα βάλετε σε γυάλα, μην τα αποτρέψετε από το να την βιώσουν. Μπροστά τους ανοίγεται ένας συναισθηματικός δρόμος που θα δημιουργηθεί από την ανάγκη τους να βιώσουν τα συναισθήματα τους και τον πόνο που γεννιέται από την απώλεια. Ο μόνος και βασικός άνθρωπος στην ζωή του που μπορεί να τα ανακουφίσει και να τα ενδυναμώσει, είστε εσείς. Το άλλο μισό της μαμάς τους, το άλλο μισό της οικογένειας τους, το άλλο μισό του κόσμου τους. Να τους μιλάτε από την ψυχή σας, να τους λέτε μόνο την αλήθεια, να απαντάτε σε όλες τις απορίες που θα γεννηθούν στα κεφαλάκια τους. Μην ξεχνάτε ότι αντιμετωπίζουν ότι πιο πυρηνικό υπάρχει στην ζωή μας, το αποχωρισμό. Και αποχωρίστηκαν την μητέρα τους, αλλά εσείς είστε ακόμα εκεί μαζί τους να αντιμετωπίσετε την απώλεια, σαν μια τριάδα όχι σαν τρεις ξεχωριστοί άνθρωποι. Από 4 άνθρωποι γίνατε τρεις και για τα παιδικά μάτια αυτή η αλλαγή φαντάζει τεράστια, απειλητική και τρομαχτική. Ενδυναμώστε την τριάδα για να μπορούν στην πορεία της ζωής τους να ζουν με την απώλεια και όχι μέσα από αυτήν.
O θάνατος της μητέρας τους θα τους διαλύσει τον εσωτερικό και εξωτερικό τους κόσμο. Μέσα τους θα δημιουργηθούν συγκρούσεις, εσωτερικές συγκρούσεις που θα τους τρομάξουν. Ο πόλεμος στην ψυχή τους ανάμεσα στην πραγματικότητα τους και στην προσδοκία ότι όλο αυτό που ζούνε θα αλλάξει, θα τα πονέσει. Η ελπίδα ότι θα την ξαναέχουν δίπλα τους θα τα τρέφει αλλά η πραγματικότητα θα τα αποδυναμώνει. Μικρές ψυχούλες που θα νιώθουν την ανάγκη να αφεθούν στην δική σας αγάπη και στήριξη αλλά ταυτόχρονα θα φοβούνται. Θα φοβούνται την αγάπη γιατί η αγάπη τα πόνεσε. Να είστε εκεί μαζί τους σε όλα όσα νιώθουν, σε όλα όσα φοβούνται και σε όλα όσα θα αποφεύγουν”
