Πριν από μερικά χρόνια, λίγο αφού η μικρή μας ξεκίνησε το νηπιαγωγείο, μας κάλεσαν στο σχολείο της για να μας εξηγήσουν το σύστημα με το οποίο είχαν σκοπό να τη διδάξουν. «Χαλαρή εγρήγορση» το ονόμασαν και αυτό που ήθελαν να πουν ήταν ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα, όταν είναι χαλαρά και νιώθουν ασφαλή. Ερχόμενος από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όπου η εξέταση και ο πίνακας ήταν μέρος της καθημερινότητάς μας, αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση.
Ξεκίνησα λοιπόν να το εφαρμόζω και στο σπίτι. Συνειδητοποίησα ότι μπορούσα να συζητήσω με την κόρη μας πολλές και πολύπλοκες έννοιες, όταν εκείνη ήταν χαλαρή και χαρούμενη. Απέφευγα να της κουνάω το δάχτυλο σαν τους δασκάλους του παλιού καιρού και προσπαθούσα να φτιάξω μια ιστορία κάθε φορά που ήθελα να της μάθω κάτι σημαντικό. Την έβλεπα τότε να με παρακολουθεί με τα μεγάλα της μάτια και να δίνει απόλυτη σημασία στα λεγόμενά μου.
Ψάχνοντάς το περισσότερο, ανακάλυψα ότι δεν είχα εφεύρει δα και τον τροχό. Για χιλιάδες χρόνια οι πρόγονοί μας έφτιαχναν ιστορίες, μύθους και παραμύθια, όχι μόνο για να περάσουν τη γνώση από γενιά σε γενιά, αλλά και για να μάθουν στα παιδιά τους βασικές αξίες και σημαντικές έννοιες. Μετέδιδαν τη γνώση αιώνων με απλά λόγια, καταφέρνοντας να κάνουν το μάθημα ενδιαφέρον και αξιομνημόνευτο. Η Ελληνική μυθολογία, αλλά και οι ιστορίες του Αισώπου, είναι από τα καλύτερα παραδείγματα που έχουμε.
Πώς μπορούμε, λοιπόν, στην εποχή μας να μυήσουμε τα παιδιά μας σε πολύπλοκες έννοιες;
Η απάντηση της ψυχολόγου Σοφίας Αντύπα είναι άμεση: «Η απάντηση είναι μέσω απλών ιστοριών, όπως της Στιγμούλας, όπου οι ήρωες γίνονται τελικά φίλοι των παιδιών μας. Και οι ιστορίες τους μικρά κατορθώματα, που τα παιδιά μπορούν να ταυτιστούν με αυτές.» Έτσι με τρόπο απλό και σίγουρα κατανοητό, τα παιδιά μας ανακαλύπτουν σιγά-σιγά δύσκολες ή πολύπλοκες έννοιες που θα αδυνατούσαμε να τους εξηγήσουμε διαφορετικά.
«Τα παραμύθια, ως εξαιρετικά εργαλεία μάθησης, δημιουργούν συναισθήματα στα παιδιά, κεντρίζουν το μυαλό τους, προκαλούν τη σκέψη τους, διεγείρουν τη φαντασία τους», υποστηρίζει ο εκπαιδευτικός Παντελής Μακρής.
Για αυτό θα πρέπει να δίνουμε τεράστια προσοχή στην ποιότητα των παραμυθιών που τους διαβάζουμε. Μόνο και μόνο επειδή ένα παραμύθι έχει εκδοθεί δεν πάει να πει ότι είναι και καλό για το παιδί μας. Θα πρέπει πρώτα να το διαβάσουμε εμείς και να αποφασίσουμε ότι είναι κάτι που θα θέλαμε να του διαβάσουμε. Ύστερα να κάνουμε μια συζήτηση με εκείνο, ώστε να δούμε τι κατάλαβε και τι θα ήθελε να του εξηγήσουμε. Μπορεί να εκπλαγούμε από τις απαντήσεις που θα μας δώσει. Το παιδί μας μπορεί να έχει βρει νοήματα που ούτε μας πέρασαν από το μυαλό, όταν το διαβάζαμε.
Και αυτό είναι το γοητευτικό σε κάθε είδους τέχνης, (και μην έχετε καμία αμφιβολία, τα παραμύθια είναι από τις πιο όμορφες μορφές τέχνης) ότι κάθε δέκτης μπορεί να εισπράξει διαφορετικά πράγματα και να ερμηνεύσει τα ερεθίσματα με τη δική του υποκειμενική ματιά. Με αυτόν τον τρόπο τού δίνει άλλη διάσταση και κάνει το έργο έναν ζωντανό οργανισμό. Άλλωστε δεν είναι τυχαία η γνωστή φράση που αποδίδεται στον Albert Einstein: «Αν θέλεις να κάνεις έξυπνα παιδιά, διάβασέ τους παραμύθια. Αν θέλεις να κάνεις ακόμα πιο έξυπνα παιδιά, διάβασέ τους ακόμα περισσότερα παραμύθια».
Πώς βοηθάνε τα παραμύθια τα παιδιά μας;
Αναπτύσσουν το λεξιλόγιο τους.
Ο χρόνος που περνάμε μαζί διαβάζοντας είναι ιδιαίτερα ποιοτικός και τα βοηθά να συνδεθούν περισσότερο μαζί μας.
Μαθαίνουν να συγκεντρώνονται πιο εύκολα.
Αντιμετωπίζουν φόβους και διαχειρίζονται συναισθήματα που τα απασχολούν.
Τα βοηθάνε να μεγαλώσουν και να εξελίξουν την αντίληψή τους κατανοώντας τον κόσμο και τον εαυτό τους καλύτερα.
Τους μαθαίνουν ότι τα πράγματα δεν έρχονται πάντα εύκολα. Οι δυσκολίες είναι μέρος της ζωής και εμείς πρέπει να βρούμε τον τρόπο να τις ξεπεράσουμε. Έτσι χτίζουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και δεν απογοητεύονται εύκολα.
Κατανοούν πολύπλοκες έννοιες, όπως το καλό, το κακό, η αχαριστία και η φιλία. Οι ιστορίες λειτουργούν ως παράδειγμα για τα παιδιά και διευρύνουν τους ορίζοντές τους.
Οι ήρωες λειτουργούν ως πρότυπα για τα παιδιά. Δεν είναι λίγες οι φορές που η κόρη μου θυμήθηκε το παράδειγμα κάποιου ήρωα για να ξεπεράσει μια δυσκολία. «Να, όπως η Στιγμούλα», μου είπε πρόσφατα.
Για όλους τους παραπάνω λόγους και ακόμα περισσότερους που μπορεί να ανακαλύψετε εσείς, διαβάστε στα παιδιά σας παραμύθια από πολύ μικρή ηλικία. Θα τους κάνετε τεράστιο καλό και μαζί τους θα ανακαλύψετε τον πιο μαγικό κόσμο!
