Πιστεύω ότι δυο είναι τα σημαντικότερα πράγματα που μπορεί να προσφέρει ο γονέας στον έφηβο. Το πρώτο είναι η αυτοαποκάλυψή του.
«Το να γνωρίζουμε τα παιδιά μας –και τον οποιονδήποτε- είναι ένας δρόμος διπλής κατεύθυνσης. Αρχίζουμε να γνωρίζουμε κάποιον με βάση το πώς αντιδρά σ’ αυτό που είμαστε εμείς». Όμως από τα παιδιά μας εμείς απλώς ζητάμε να μας αποκαλυφθούν χωρίς να τους δώσουμε τίποτα από αυτό που είμαστε εμείς. Απαρνούμαστε το κομμάτι που μας αναλογεί στο χτίσιμο της σχέσης μας με τα παιδιά μας, πιέζοντας τα να μας πουν πως νιώθουν και τι θέλουν, άλλα ποτέ δεν μιλάμε αρκετά και καθαρά για το πως νιώθουμε εμείς.
Έτσι μπαίνουμε σε μια ανισόρροπη σχέση όπου η ζυγαριά γέρνει υπερβολικά από την μια μεριά και μας εξαντλεί από το βάρος που πρέπει διαρκώς να κουβαλάμε. Είμαστε διαρκώς εξαντλημένοι και ίσως ένοχοι από την δυσαρέσκεια που αυτή η ανισορροπία μας προκαλεί και βιώνουμε μια «χωρίς ανταλλαγή και επομένως χωρίς ικανοποίηση σχέση». Για πόσο διάστημα όμως μπορεί να παίρνουμε ευχαρίστηση από μια τέτοια σχέση;
Ειδικά στην εφηβεία τα παιδιά εκτιμούν πολύ περισσότερο την συναισθηματική προσέγγιση. Θα ακούσουν πολύ περισσότερο τον γονέα που λέει «Όταν σου ζήτω να με βοηθήσεις και δεν το κάνεις νιώθω απελπισμένη και μόνη και χάνω το κουράγιο μου και δεν ξέρω τι να κάνω» από το γονέα που λέει, «Οφείλεις να κάνεις κάτι σ’ αυτό το σπίτι. Εγώ στην ηλικία σου δεν αντιμιλούσα ποτέ και ήμουν πρόθυμος να βοηθήσω τους γονείς μου. Εγώ θυσιάζομαι για σένα και να τι εισπράττω».
Δεν είναι περίεργο που τα παιδιά μας βρίσκονται σε σύγχυση. Έρχονται στον κόσμο θέλοντας εμάς- κι εμείς περνάμε ώρες μέρες και χρόνια λέγοντας τους ποια είναι αυτά και τι να κάνουν. «Εσύ μπορείς να γίνεις ότι θέλεις» τους λέμε και προσπαθούμε να τα στηρίξουμε για να τα καταφέρουν, βοηθώντας τα να καταλάβουν, με ακρίβεια ρολογιού, ποια είναι και τι νιώθουν. Αυτό είναι γενναιόδωρο αλλά πολύ λίγο. Απλώς θα κατευθύνει τα παιδιά μας προς αυτό που θα πρέπει να είναι αλλά θα τα απομακρύνει τελείως από εμάς. Γιατί εμείς δεν δείξαμε καθόλου την ταυτότητα μας. Δεν μας γνωρίζουν τα παιδιά μας.
Κάνουμε ίσως το σφάλμα να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά ως μη ολοκληρωμένους ανθρώπους. Όχι. Είναι απλώς μικρότεροι σε ηλικία, με λιγότερες γνώσεις και εμπειρίες, «όμως δεν θέλουν, ούτε και χρειάζονται τίποτα παραπάνω από αυτό που θέλουμε και χρειαζόμαστε κι εμείς- να έχουν μια πραγματική σχέση, να τα βλέπουμε, να μας βλέπουν, να τα ακούμε και να μας ακούνε».
Το δεύτερο είναι η ενθάρρυνση να μιλήσει ο έφηβος γι’ αυτό που βιώνει ώστε να ξεφύγει από την άγνοια. Η ανοιχτή επικοινωνία, το κλίμα αποδοχής και σεβασμού στο οικογενειακό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα σημαντικά για να νιώσει ο έφηβος ασφάλεια να μοιραστεί αυτά που του συμβαίνουν. Όταν κρίνεται απαραίτητο, ένας ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει τον έφηβο να μιλήσει ώστε να μάθει και να μπει στην πορεία της ωρίμανσης. Έτσι οι γονείς θα αντέξουν και θα χειριστούν αποτελεσματικότερα τις επιθέσεις του εφήβου στην προσπάθειά του να ανεξαρτητοποιηθεί.
Ακόμη οι γονείς καλό είναι να μπορούν να προσφέρουν ένα περιβάλλον ομαλών σχέσεων αγάπης και στοργής. Να αποτελέσουν δηλαδή υγιή πρότυπα ώστε να ενδυναμωθεί το ΕΓΩ του εφήβου, με τους απαραιτήτους όμως ηθικούς φραγμούς, ώστε να μην επιζητά άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών του από την κοινωνία με προκλητικότητα και παραφορά.
Οι αξίες όπως μαχητικότητα αλλά και αυτοπειθαρχία, ανεκτικότητα, ρεαλισμός αλλά και πάθος, θάρρος χωρίς αναίδεια, διδάσκονται μέσα στο σπίτι από το ζωντανό παράδειγμα των γονιών. Ακόμη και στο ευαίσθητο θέμα της σεξουαλικότητας των εφήβων «σημαντικό ρόλο παίζει η σεξουαλική διαφώτιση από τους γονείς, χωρίς ανούσιες ηθικολογίες».
Ο γονέας σε αυτή τη φάση πρέπει να απαγορεύει και να επιτρέπει ταυτόχρονα. Πρέπει να μοιράζεται και να εκχωρεί ευθύνες και αρμοδιότητες.
Έτσι λοιπόν,
· Αποδεχτείτε ότι η εφηβεία είναι μια περίοδος κατά την οποία τα παιδιά απομακρύνονται από τους γονείς. Οι έφηβοι χρειάζονται απομόνωση, προσωπική ζωή και προσωπικό χώρο. Ένα από τα πράγματα που ενοχλεί απίστευτα τους εφήβους είναι να μπαίνετε στο δωμάτιο τους χωρίς να χτυπάτε, να βγαίνετε χωρίς να κλείνετε πίσω σας την πόρτα και να ψαχουλεύετε τα πράγματα τους
· Δείξτε στους εφήβους τον σεβασμό σας. Μην τους διορθώνετε συνεχώς, μην «χτυπάτε» τα αδύνατα σημεία τους, μην τους πειράζετε για ευαίσθητα θέματα. Δεν θέλουν οι έφηβοι την συγκατάβαση και την αφ’ υψηλού αντιμετώπιση, ειδικά για τις προσωπικές τους σχέσεις. Δεν θέλουν οι γονείς τους να τους «κουτσομπολεύουν».
· Εξασφαλίστε στο παιδί σας έναν κοινωνικό περίγυρο (ευρύτερη οικογένεια, δίκτυο φίλων συνομηλίκων και μεγαλύτερων, σχολείο, γειτονιά, σύλλογοι, εξωσχολικές δραστηριότητες). Σ’ αυτόν θα απευθυνθούν τα παιδιά καθώς απομακρύνονται από εσάς, ενώ εξακολουθούν να χρειάζονται καθοδήγηση και υποστήριξη. Πολύ συχνά ακούω από τους εφήβους (των παιδιών μου συμπεριλαμβανομένων) πόσο πολύ χαίρονται την ελευθερία μέσα σε αυτόν τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο.
· Ενθαρρύνετε την λήψη ανεξάρτητων αποφάσεων ενώ συνεχίζετε να διαπαιδαγωγείτε συναισθηματικά τα παιδιά σας. Η λήψη και η υλοποίηση απόφασης είναι σημαντικότατα στάδια στην ωρίμανση του ανθρώπου
