Για χρόνια οι ρόλοι ανάμεσα στα δύο φύλα ήταν προκαθορισμένοι και ξεκάθαροι. Οι άντρες πήγαιναν στη δουλειά και φρόντιζαν την οικογένειά τους μέσα από την διαδικασία της απόκτησης οικονομικής ασφάλειας ενώ ταυτόχρονα οι γυναίκες παρέμεναν στο σπίτι να μεγαλώνουν τα παιδιά ή βοηθούσαν στην οικογενειακή επιχείρηση. Στην ελληνική επαρχία ακόμη και μέχρι σήμερα, οι γυναίκες είχαν και έχουν αναλάβει το ρόλο της υποστήριξης του άντρα στις αγροτικές ειδικά εργασίες.
Ο ρόλος του άντρα ήταν ξεκάθαρος. Στηριζόταν στη δουλειά για να φροντίσει η οικογένειά του να έχει τα προς το ζην. Στηριζόταν επίσης στη δουλειά για να καταξιωθεί κοινωνικά, μιας και με αυτή την αρχή γαλουχήθηκε. Το να είσαι άντρας σήμαινε να δουλεύεις και να βγάζεις τα χρήματά σου. Η επιτυχία, η αναγνώριση και ο σεβασμός έρχονται μέσα από την εργασία. Ταυτόχρονα ο άντρας όταν γινόταν πατέρας έπρεπε να λειτουργήσει ως πρότυπο για τα (αρσενικά κυρίως) παιδιά του, μεταφέροντάς τους τις αξίες του και επιβάλλοντας την τάξη και το νόμο.
Ξεκάθαρος ήταν και ο ρόλος του ως προς τις δραστηριότητες που δεν έπρεπε να αναλάβει. Δεν έπρεπε να ασχολείται με τις δουλειές του σπιτιού και με το παιχνίδι των παιδιών. Η εντολή αυτή ήταν σαφής, καθώς το αντίθετο σήμαινε ότι παντρεύτηκε μια γυναίκα που δεν είναι νοικοκυρά και άξια να πορευτεί ως συμπαραστάτης του στο δρόμο του για την επιτυχία. Επίσης δεν έπρεπε να εκφράζεται συναισθηματικά, αλλά αντίθετα, όσο μεγαλύτερες αντοχές είχε στο να κρύβει τα συναισθήματά του, τόσο μεγαλύτερη επιβεβαίωση έπαιρνε από τους γύρω του.
Οι καιροί αλλάζουν, οι κοινωνίες αλλάζουν, το ίδιο και οι άνθρωποι. Νέα δεδομένα προ(σ)καλούν σε διάλογο, άντρες και γυναίκες . Οι γυναίκες συμμετέχουν ισότιμα στην εκπαίδευση και την εργασία. Αυτό σημαίνει ότι ο χρόνος για τη φροντίδα του σπιτιού, την ανατροφή των παιδιών και του ρόλου που θα έχουν τα ζευγάρια μέσα στη σχέση χρειάζεται να συζητηθεί.
Οι εξωτερικοί παράγοντες όπως η οικονομική κρίση, οι κοινωνικοί παράγοντες όπως η διεκδίκηση από τη γυναίκα για ισότιμες ευκαιρίες σε εκπαίδευση και καριέρα, φέρνουν τη σύγκρουση με τα στερεότυπα που μεγάλωναν τα δύο φύλα. Οι άντρες στέκονται μπροστά σε αυτές τις αλλαγές με σκεπτικισμό και φόβο. Πολλοί αντιλαμβάνονται την ανάγκη για αλλαγή ως απειλή για τον ανδρισμό έτσι όπως τον διδάχτηκαν από τους παλιότερους. Οι εντολές που δόθηκαν από μικρή ηλικία για το τι σημαίνει να είναι κάποιος άντρας, έχουν μεγάλη βαρύτητα στον ψυχισμό και τον τρόπο δράσης τους. Κάποιοι άλλοι αναρωτιούνται, βιώνοντας φόβο και άγχος, αν θα θιγεί ο αντρισμός τους πηγαίνοντας κόντρα στα στερεότυπα. «Πόσο άντρας είμαι αν απλώνω μπουγάδα;» « Είναι δυνατόν να δουλεύει η γυναίκα μου και εγώ να κάθομαι να φροντίζω το σπίτι;» Κάποιοι αποδέχονται τις αλλαγές και βαδίζουν με το πνεύμα των καιρών, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να προσαρμόσουν τον εαυτό τους στα νέα δεδομένα και όχι να χωρέσουν οι ίδιοι σε κανόνες που πλέον δεν λειτουργούν.
Από την εμπειρία μου δουλεύοντας με άντρες είδα ότι η εσωτερική τους μάχη με τα στερεότυπα αυτά είναι τεράστια. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της θεραπείας, τα ερωτήματα αυτά, έρχονται στη σκέψη τους με τη χροιά της φωνής του ανθρώπου που έδωσε την εντολή αυτή. Είναι τέτοια η απαξίωση που βιώνουν που τρομάζουν μπροστά στην αλλαγή. Παράλληλα, υπάρχει, έστω και με τη μορφή του χιούμορ, η μομφή και αποδοκιμασία από τους άλλους άντρες, κάθε προσπάθειας για αλλαγή. «Θα έρθεις μαζί μας ή έχεις ξεσκόνισμα;».
Ο παραδοσιακός ρόλος που γαλούχησε γενιές αντρών, στις μέρες μας μοιάζει να μην μπορεί να λειτουργήσει και καλεί τους άντρες σε αλλαγές. “Ένα στοιχείο που μπορεί να βοηθήσει τους άντρες να δεχθούν με μεγαλύτερη κατανόηση τις αλλαγές αυτέςείναι η πρόσκληση να δουν με πιο καθαρή ματιά, ότι αυτό που τους ζητείται να κάνουν, είναι να αλλάξουν και να επαναδιαπραγματευθούν μια τοξική αντίληψη για τον ανδρισμό. Αυτή του απόμακρου, τιμωρού, εστιασμένου στη δουλειά ανθρώπου. Την αντίληψη ότι άντρας σημαίνει δύναμη σωματική και μόνο και ρώμη που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του.
Με μια πιο προσεκτική ματιά λοιπόν, ο άντρας σήμερα επιλέγοντας να αλλάξει, δείχνει ότι έχει ανοιχτό μυαλό και προθυμία. Συντονίζεται με τις αλλαγές. Δεν φοβάται να φροντίζει αυτούς που αγαπά, ακόμα και αν αυτό προϋποθέτει να φροντίζει το σπίτι και τα παιδιά ή να αμείβεται με λιγότερα χρήματα από τη σύντροφο του ή ακόμα και να υποστηρίξει τη δική της καριέρα αν αυτό είναι προς το κοινό τους όφελος . Ως ώριμος ενήλικος επιλέγει να αγνοήσει τις παρωχημένες γνώμες των άλλων μπροστά στην ευτυχία τη δική του και της οικογένειας του. Τελικά αυτό που καλείται να επαναδιαπραγματευθεί, ο σημερινός άντρας είναι οι τοξικές αντιλήψεις γύρω από την αρρενωπότητα. Καλείται να υπερβεί τις πολλές φωνές που αποδοκιμάζουν το προχώρημά του μέσα στο χρόνο και να (οικο) δομήσει ο ίδιος τη ζωή που θέλει να ζήσει.
Βιβλιογραφία
Addis, M.E., & Mahalik, J.R. (2003). Men, masculinity, and the contexts of help seeking. American Psychologist
Pederson, E.L., & Vogel, D.L. (2007). Male gender role conflict and willingness to seek counseling: Testing a mediation model on college-aged men. Journal of Counseling Psychology
Δημήτρης Κουτζαμάνης
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Co founder Μαθήματα Ζωής
infowoman.gr
