Οι αλλαγές στην ψυχολογία και το άγχος που νιώθει το άτομο που περνά την εφηβεία, μπορούν να διαπλάσσουν τον εγκέφαλό σου και να καθορίσουν τον άνθρωπο που θα γίνεις.
Αυτό συμβαίνει καθώς τα εφηβικά χρόνια είναι μια περίοδος μεγάλων και ταχέων αλλαγών. Για αυτό το λόγο οι γνωστικοί νευροεπιστήμονες περιγράφουν την εφηβεία ως μια μοναδική εμπειρία. Η εφηβεία αντιπροσωπεύει μια «τέλεια καταιγίδα», χάρη στην ταυτόχρονη και απότομη αύξηση των ορμονών, καθώς και νευρωνικών και κοινωνικών αλλαγών. Σε αυτή τη λίστα μπορεί να προστεθούν οι αλλαγές στην προσωπικότητα και οι πιέσεις της ζωής. Πώς, λοιπόν, η εφηβική ηλικία επηρεάζει τον εγκέφαλο;
Η εφηβική ηλικία είναι πολύ σημαντική για την μετέπειτα ζωή
Από την βρεφική ηλικία μέχρι και την μεταγενέστερη παιδική ηλικία, η προσωπικότητά μας και η ιδιοσυγκρασία μας συνήθως γίνονται πιο σταθερές. Αυτό συμβαίνει διότι υιοθετούμε έναν ολοένα και πιο σταθερό τρόπο σκέψης, δράσης και αίσθησης. Η σταθερότητα της προσωπικότητας αυξάνεται και πάλι από την εφηβεία μέχρι και την ενηλικίωση.
Στα εφηβικά χρόνια, αυτή η τάση τίθεται σε αναμονή. Το καλειδοσκόπιο της προσωπικότητας διαταράσσεται και τα χαρακτηριστικά που αφήνει είναι μεγάλης σπουδαιότητας. Τα χαρακτηριστικά τα οποία εμφανίζονται στα εφηβικά μας χρόνια προβλέπουν ένα ευρύ φάσμα χαρακτηριστικών για την μετέπειτα ζωή μας. Σε όλα αυτά που επηρεάζονται, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ακαδημαϊκή μας επιτυχία και οι κίνδυνοι ανεργίας που θα εμφανιστούν στο μέλλον.
Η έρευνα για αυτόν τον τομέα είναι στο πρώιμο στάδιο, αλλά οι πιθανές συνέπειες είναι συναρπαστικές και σημαντικές. Αυτό οφείλεται στο ότι μαθαίνοντας περισσότερα για τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τις προσωπικότητες των εφήβων, μπορούμε να παρεμβούμε και να τους βοηθήσουμε να διαμορφώσουν μια πιο υγιή και επιτυχημένη πορεία.
Θετικά και αρνητικά αποτελέσματα για την ανάπτυξη προσωπικοτήτων στους εφήβους
Οι αλλαγές στην προσωπικότητα δεν γίνονται μόνο στην εφηβεία. Εάν απομακρυνθούμε και κοιτάξουμε την ζωή μας, αυτό που θα παρατηρήσουμε είναι μια μέση αύξηση των επιθυμητών χαρακτηριστικών προσωπικότητας. Λιγότερο άγχος, μεγαλύτερος αυτοέλεγχος, λιγότερη στενότητα σκέψεως, περισσότερη φιλικότητα.
Αυτό μπορεί να οφείλεται και στις εμπειρίες που αποκομίσαμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Κάθε πάθημα, γίνεται μάθημα. Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν αυτό ως αρχή ωριμότητας. Και αν είσαι ευσυνείδητος και ανήσυχος 20άρης, είναι παρήγορο να ξέρεις ότι αν υποθέσουμε ότι η προσωπικότητα ακολουθεί μια τυπική πορεία, τότε όσο μεγαλώνεις, τόσο χαλαρώνεις.
Δεν είναι, ωστόσο, τόσο καλή είδηση για τα παιδιά που είναι στα πρόθυρα της εφηβείας. Αυτό συμβαίνει διότι σε αυτή τη φάση ξεκινά κάτι που είναι γνωστό ως «υπόθεση διαταραχής».
Σκεφτείτε μια μελέτη που έγινε σε Ολλανδούς έφηβους. Οι έφηβοι ήταν 12 ετών στην αρχή της μελέτης. Κάθε χρόνο οι έφηβοι ολοκλήρωναν κάποιες εξετάσεις προσωπικότητας. Αυτό διήρκησε 7 χρόνια. Η μελέτη ξεκίνησε το 2005. Τα αγόρια έδειξαν προσωρινή απομάκρυνση από την συνείδηση, την τάξη και την αυτοπειθαρχία τους. Τα κορίτσια από την άλλη παρουσίασαν προσωρινή αύξηση στον νευρωτισμό τους, ακόμα και μεγαλύτερη συναισθηματική αστάθεια. Αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνουν μερικά στερεότυπα που έχουμε για την εφηβεία. Ευτυχώς αυτή η παλινδρόμηση στην προσωπικότητα είναι σύντομη. Τα ολλανδικά στοιχεία δείχνουν ότι τα προηγούμενα θετικά χαρακτηριστικά ανακάμπτουν αργότερα στην εφηβεία.
Η γερμανική μελέτη και οι διαφορές που προέκυψαν ανάμεσα σε γονείς – εφήβους
Το 2017 έγινε μια μελέτη σε πάνω από 2.700 Γερμανούς εφήβους. Και οι γονείς και τα έφηβα παιδιά συμφώνησαν ότι αντιλήφθηκαν αρκετές αλλαγές. Όμως, ποια είναι η αλλαγή εξαρτάται από το ποιος το παρατηρεί. Αξιολόγησαν τις προσωπικότητές των εφήβων δύο φορές, σε ηλικία 11 και 14 ετών. Οι γονείς βαθμολόγησαν επίσης τις προσωπικότητες των παιδιών τους σε αυτές τις περιόδους.
Κάποιες αποκαλυπτικές διαφορές προέκυψαν: Για παράδειγμα, οι έφηβοι αξιολόγησαν ότι μειώθηκε το αίσθημα της ευτυχίας, ενώ οι γονείς είδαν αυτή την πτώση πιο έντονη σε αυτό το συναίσθημα ευτυχίας. Επίσης, οι έφηβοι είδαν τους εαυτούς τους όλο και πιο εξωστρεφείς, αλλά οι γονείς τους θεώρησαν ότι έγιναν πιο εσωστρεφείς.
Οι γονείς, στο σύνολό τους, βλέπουν ότι τα παιδιά τους γίνονται λιγότερο ευγενικά. Σε μια πιο θετική σημείωση, οι γονείς είδαν ότι αυξήθηκε η συνείδηση των παιδιών τους με το πέρασμα του καιρού.
Αυτή η αντιστοιχία μπορεί να φαίνεται αρχικά αντιφατική, αλλά μπορεί να εξηγηθεί από τις μεγάλες αλλαγές που συμβαίνουν στην σχέση γονέων – παιδιού. Οι αλλαγές οφείλονται στην αυξανόμενη επιθυμία των εφήβων για αυτονομία και ιδιωτικότητα. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι γονείς και οι έφηβοι μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν διαφορετικά σημεία αναφοράς. Οι γονείς μετράνε τα χαρακτηριστικά των εφήβων σε σύγκριση με ενός τυπικού ενήλικα. Ενώ οι έφηβοι συγκρίνουν τα χαρακτηριστικά τους με αυτά που εμφανίζονται στους συνομηλίκους τους.
Πρώιμα στάδια μελέτης για το πόσο η εφηβική ηλικία επηρεάζει τον εγκέφαλο για πάντα
Αυτό συμβαδίζει με αρκετές περαιτέρω μελέτες οι οποίες αποκαλύπτουν επίσης ένα πρότυπο προσωρινής μείωσης των θετικών χαρακτηριστικών (ιδιαίτερα της ευγένειας και της αυτοπειθαρχίας) στην πρώιμη εφηβεία. Επομένως, η γενική εικόνα των εφηβικών χρόνων ως προσωρινή διαταραχή προσωπικότητας είναι ακριβής.
Φυσικά πρόκειται για μακροχρόνιες μελέτες, οι οποίες εξέταζουν τις μέσες αλλαγές προσωπικότητας μεταξύ των εφήβων. Αυτός ο τύπος συλλογής δεδομένων, καλύπτει το μέγεθος της μεμονωμένης διαφορετικότητας από τον έναν έφηβο στον άλλο. Στην πραγματικότητα, είμαστε στην αρχή να κατανοήσουμε, το περίπλοκο μείγμα γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που συμβάλλουν σε ατομικά πρότυπα αλλαγής προσωπικότητας.
Ο εφηβικός εγκέφαλος είναι ένα καλό μέρος για να ξεκινήσουμε. Οι μελέτες αυτές έχουν δείξει πως η εφηβική ανάπτυξη χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές στον εγκέφαλο, συμπεριλαμβανομένης της «κοπής» της υπερβολικής φαιάς ύλης, η οποία σχετίζεται με την μάθηση.
Αυτό θα μπορούσε να παίξει κάποιο ρόλο στα πρότυπα της αλλαγής της προσωπικότητας των εφήβων, σύμφωνα με μια μελέτη νοητικής απεικόνισης του εγκεφάλου. Αυτή η μελέτη έγινε το 2018. Οι ερευνητές σάρωσαν τον εγκέφαλο δύο φορές, σε διάστημα δύο ετών. Καθώς και οι γονείς τους βαθμολόγησαν τις προσωπικότητες των παιδιών τους και τις δυο περιπτώσεις.
Το κρίσιμο συμπέρασμα ήταν ότι οι υψηλότεροι σκοποί στη συνείδηση έδειξαν μεγαλύτερο ποσοστό φλοιώδους αραίωσης σε αρκετές περιοχές του εγκεφάλου (μεγαλύτερη ωριμότητα). Ομοίως, αυτή που σημείωσαν μεγαλύτερη βαθμολογία στην συναισθηματική σταθερότητα έδειξαν πιο προχωρημένη λέπτυνση των φλοιών.
Αυτή η ερευνητική γραμμή είναι μόνο η αρχή, αλλά μερικοί ερευνητές λένε ότι τα αποτελέσματα υποδηλώνουν μεγάλες μεμονωμένες παραλλαγές στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Αυτό μπορεί να σχετίζεται εν μέρει με την ωρίμανση των φλοιών κατά την εφηβεία. Με άλλα λόγια, πώς η φαιά ουσία μας αλλάζει κατά τη διάρκεια των εφηβικών μας χρόνων, μπορεί να επηρεάσει το πώς νιώθουμε και συμπεριφερόμαστε.
Το άγχος και οι «κακές» πράξεις των εφήβων μπορούν να καταστρέψουν την μετέπειτα ενήλικη ζωή
Φυσικά, άλλοι εξωτερικοί παράγοντες, όπως το άγχος ή οι αντιξοότητες είναι επίσης πολύπλοκα συνδεδεμένοι με τυχόν αλλαγές προσωπικότητας στην εφηβεία. Είναι εμφανές ότι πολλά είδη άγχους εμφανίζονται μόνο στην εφηβεία. Ωστόσο, η έρευνα αποκαλύπτει ότι ο τύπος του άγχους μπορεί να έχει επιπτώσεις σε συγκεκριμένες αλλαγές προσωπικότητας.
Το διαζύγιο των γονιών ή ένα τροχαίο ατύχημα, συνδέονται με αυξημένο νευρωτισμό με την πάροδο του χρόνου, τόσο από την εφηβεία, όσο και από την ενηλικίωση.
Εν τω μεταξύ, οι αντιξοότητες που σχετίζονται άμεσα με τις ενέργειες ή τις αποφάσεις των συμμετεχόντων, όπως η κακή συμπεριφορά που οδήγησε στην απέλαση του σχολείου, είχαν ακόμη μεγαλύτερες επιπτώσεις στην προσωπικότητα. Αυτό περιελάμβανε αυξημένο νευρωτισμό μαζί με μειωμένη ευσυνειδησία με την πάροδο του χρόνου. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι οι αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι, ως αποτέλεσμα των δράσεων τους, μπορεί να θεωρηθούν πιο αγχωτικές. Έτσι μπορεί να βλάψουν την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
Αυτό σημαίνει ότι η παροχή στους εφήβους κατάλληλης συναισθηματικής υποστήριξης, ειδικά εκείνων που αντιμετωπίζουν άγχος, μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση ενός κύκλου αρνητικής αλλαγής στην προσωπικότητα.
Μπορούν να τεθούν οι βάσεις για την δημιουργία ενός φιλικού περιβάλλοντος για τους εφήβους
Δεν είναι όλα όμως αρνητικά. Άλλα ευρήματα υποδηλώνουν θετικές επιρροές στις αλλαγές προσωπικότητας των εφήβων. Για παράδειγμα, υπάρχουν στοιχεία από μια ελβετική έρευνα για την προσωπικότητα ενός εφήβου, που είναι θετικές. Ειδικά η αίσθηση ότι μπορούν να ενεργούν με αυθεντικότητα, η αίσθηση ότι έχουν τον έλεγχο της ζωής τους και το να ξέρουν τι αναμένεται από αυτούς. Όλο αυτό συνδέεται με θετικές εξελίξεις στην προσωπικότητα με την πάροδο του χρόνου, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης συναισθηματικής σταθερότητας και της συνείδησης. Μια άλλη μελέτη αποκάλυψε μια σχέση μεταξύ της αυτοπεποίθησης στο σχολείο και της θετικής ανάπτυξης της προσωπικότητας.
Αυτά τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά επειδή προσφέρουν κάποιες ενδείξεις για το πώς θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ένα πιο φιλικό περιβάλλον για τους εφήβους που να στοχεύουν στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
