Είναι το παιδί μου κακομαθημένο;
Ναι, είναι αληθινή ιστορία και, ναι, είναι σίγουρο ότι βιώνετε μια αντίστοιχη πραγματικότητα αν είστε γονιός μικρού παιδιού. Τα ερωτήματα που εγείρονται όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα τέτοιο συμβάν είναι πολλά και συνήθως κοινά στο μυαλό των περισσότερων γονιών: Είναι το παιδί μου κακομαθημένο; Να το μαλώσω; Να το τιμωρήσω; Πώς θα το κάνω να σταματήσει να χτυπιέται; Τι είναι αυτό που θέλει πραγματικά; Η πιο συνηθισμένη αντίδραση είναι, αφού εξαντλήσουμε κάθε προσπάθεια, να «λογικέψουμε» το παιδί μας (π.χ. προσφέροντάς του ένα άλλο μπισκότο, εξηγώντας του ότι δεν μπορεί να κολλήσει πάλι ένα μπισκότο), να το δωροδοκήσουμε («Πάμε να σου πάρω παγωτό») ή να του αποσπάσουμε την προσοχή, στη συνέχεια να του φωνάζουμε ότι η συμπεριφορά του είναι απαράδεκτη, ότι δεν πρόκειται να το ξαναπάμε ποτέ στο πάρκο, γιατί ορίστε πώς μας το ξεπληρώνει και ότι φυσικά μπισκότο δεν πρόκειται να δει μπροστά του μέσα στην υπόλοιπη εβδομάδα ούτε ζωγραφιστό. Αποτέλεσμα; Το παιδί ουρλιάζει ακόμα πιο δυνατά και η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο.
Η λύση του δράματος
Η μητέρα της παραπάνω ιστορίας, αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες και βοήθεια για τον τρόπο διαχείρισης των εκρήξεων οργής, κατέληξε σε μια πολύ διαφορετική αντιμετώπιση της κατάστασης, την οποία και μας περιγράφει: «Κάθισα κοντά στην κόρη μου στο πάτωμα. Για πρώτη φορά δεν της ζήτησα να σταματήσει το κλάμα, ούτε προσπάθησα να την κάνω να ξεχαστεί. Με ήρεμο και σοβαρό τρόπο της είπα: “Θα πρέπει να νιώθεις πολύ άσχημα που το μπισκότο σου είναι σπασμένο”. Για μια στιγμή με κοίταξε με περιέργεια και συνέχισε να κλαίει, ζητώντας μου επίμονα να της το κολλήσω. “Καταλαβαίνω ότι θα ήθελες να στο κολλήσω. Μακάρι να μπορούσα”, της απάντησα. “Μακάρι να υπήρχε μια μαγική κόλλα που θα κολλούσε τα μπισκότα”, συνέχισα. Με δάκρυα στα μάτια, μου απάντησε: “Ναι, μια αόρατη κόλλα που θα κολλούσε όλα τα μπισκότα και θα τα έκανε πάλι κανονικά”. Της χαμογέλασα και τη ρώτησα αν αισθάνεται καλύτερα και αν θα ήθελε μια αγκαλιά. Μου είπε όχι και συνέχισε το κλάμα με λιγότερη πλέον ένταση. Πέρασαν ελάχιστα λεπτά, όταν μου είπε: “Μαμά, αγκαλιά”. Ήμασταν αγκαλιασμένες στο πάτωμα, όταν το πρόσωπό της φωτίστηκε. “Μαμά, δεν το θέλω πια το μπισκότο. Πάμε να φάμε φράουλες;”».
Αποδοχή του κλάματος
Τι έκανε αυτή η μαμά και αντιμετώπισε τόσο αποτελεσματικά την κατάσταση; Αρχικά αποδέχτηκε το κλάμα του παιδιού της. Μπορεί να φαίνεται ακατανόητος σε έναν ενήλικο ο λόγος που κλαίει ένα παιδί· στην πραγματικότητα όμως είναι πολλοί οι λόγοι που δικαιολογούν κάτι τέτοιο μέσα στην καθημερινότητα του παιδιού (π.χ. το ότι πρέπει να ξυπνήσει νωρίς για να πάει στο σχολείο, το ότι το αναγκάζουμε να έρθει μαζί μας για ψώνια, ενώ θα ήθελε να μείνει στην παιδική χαρά κ.λπ.), απλώς το ίδιο δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει την ένταση και εκτονώνεται με το κλάμα με όποια αφορμή του δοθεί. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι γονείς έχουν συνηθίσει να καταστέλλουν το κλάμα αντί να το αποδέχονται. Λένε, για παράδειγμα: «Μην κλαις, θα περάσει». Για το παιδί, όμως, το κλάμα είναι εκτόνωση των αρνητικών συναισθημάτων του.
Είμαι εδώ για σένα
Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η μητέρα της ιστορίας μας δεν θεωρεί ότι το παιδί της έχει αυτή την αντίδραση για να την εκνευρίσει ή να της πάει κόντρα. Γνωρίζει ότι η έκρηξη οργής γίνεται επειδή το ίδιο το παιδί νιώθει ένταση και εκνευρισμό. Είναι εκεί δίπλα του, λοιπόν, ακούγοντας το κλάμα του για όση ώρα χρειαστεί, αναγνωρίζοντας τα συναισθήματά του. Ακούει όσα της λέει, αποδέχεται τον εκνευρισμό του, δεν υποτιμά τον λόγο που κάνει ένα παιδί να κλάψει. Αφήνει το παιδί να αποφορτιστεί από την ένταση που έχει μέσα του και είναι εκεί για τη στιγμή που το ίδιο θα επιλέξει ότι χρειάζεται την αγκαλιά της. Τι κερδίζει το παιδί; Νιώθει ότι ο γονιός του το αποδέχεται και το αγαπάει όχι μόνο όταν είναι «καλό», αλλά ακόμα και όταν είναι θυμωμένο, πράγμα που μεταξύ άλλων αυξάνει και την αυτοεκτίμησή του, ενώ παράλληλα έρχεται κοντά στα συναισθήματά του και μαθαίνει να τα αναγνωρίζει και να τα διαχειρίζεται.
Έκρηξη οργής σε δημόσιους χώρους
Τι κάνουμε όταν η έκρηξη οργής γίνεται σε δημόσιο χώρο; Όταν το παιδί μας κλαίει απεγνωσμένα στο καρότσι του σουπερμάρκετ ή πέφτει κάτω στη μέση του δρόμου; Σε τέτοιες περιπτώσεις, πέρα από την ίδια την έκρηξη οργής, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τα επικριτικά βλέμματα των περαστικών (ή τα βλέμματα που εμείς θεωρούμε επικριτικά) για την «κακή» μητέρα που αφήνει το παιδί της να κλαίει. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να απομακρύνουμε με ηρεμία το παιδί μας και να απομονωθούμε σε κάποιο σημείο οι δυο μας (π.χ. στο αυτοκίνητο), για να εστιάσουμε την προσοχή μας στο παιδί μακριά από σχόλια τρίτων.
