Το παιδί σας δεν είναι παιδί πια. Είναι έφηβος. Είναι, λοιπόν, καιρός για εσάς να αλλάξετε τον τρόπο που το αντιμετωπίζετε.
Ίσως έχει αποκτήσει ιδιοτροπίες και πολλές φορές είναι κακόκεφο. Και εσείς έχετε να αντιμετωπίσετε διαφορετικά πράγματα. Νέες έγνοιες προστίθενται. Βραδινές έξοδοι, πρώτα φλερτ, φίλοι με περίεργη εμφάνιση κ.α.
Χωρίς αμφιβολία ο έφηβος θα τεστάρει τα όρια και την υπομονή σας. Όμως, είναι ακόμα παιδί σας και αν και δεν το παραδέχεται, σας χρειάζεται.
Το κλειδί είναι να γνωρίζετε τι πρέπει να κάνετε και τι θα ήταν καλύτερο να αποφύγετε στην περίοδο αυτή.
Ας μη γελιόμαστε, το να αναθρέψετε σωστά έναν έφηβο στη σημερινή κοινωνία δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα. Τα νέα δεδομένα (τεχνολογικά και όχι μόνο) σας υποχρεώνουν να έχετε γνώσεις που σε καμία άλλη γενιά δεν απαιτούνταν.
Οι δικοί σας γονείς δεν είχαν ποτέ να ανησυχήσουν για τη χρήση που κάνετε στο κινητό σας τηλέφωνο. Και σίγουρα δεν ανησυχούσαν μήπως έχετε κάποια επικίνδυνη γνωριμία μέσω διαδικτύου ή αν πέσετε θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού ή sexting.
Οι σύγχρονοι γονείς χρειάζεται να έχουν τις ίδιες δυνατότητες που είχαν και οι «καλοί γονείς» των προηγούμενων γενεών. Όμως, καλούνται να διαχειριστούν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο.
Τι θα βοηθούσε να κάνετε:
-
Επικεντρωθείτε στο στόχο
Είναι εύκολο να χάσει κανείς τη μεγαλύτερη εικόνα αν είναι επικεντρωμένος σε λεπτομέρειες. Είναι δηλαδή πολύ εύκολο να παραμείνετε προσηλωμένοι στο να παίρνει ο έφηβος καλούς βαθμούς ή να μη χάνει τα μαθήματά του. Ωστόσο, το σημαντικό είναι να επικεντρώνεστε στον πραγματικό και σημαντικότερο στόχο σας σε σχέση με τον έφηβο: να γίνει υπεύθυνος και να έχει όλα τα απαραίτητα εφόδια ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σημερινής κοινωνίας.
Το να επικεντρώνεστε σε μακροπρόθεσμους στόχους θα σας βοηθήσει να μην αναλώνεστε σε πράγματα που δεν έχουν και τόσο μεγάλη σημασία. Επιπλέον, θα σας καταστήσει ένα καλό πρότυπο για τον έφηβο, ενώ ταυτόχρονα θα σας δώσει κίνητρο.
-
Επικοινωνήστε με τον έφηβο στο δικό του επίπεδο
Η επικοινωνία με τον έφηβο περιλαμβάνει κάτι πολύ περισσότερο από το να μιλάτε απλά μαζί του. Έχει να κάνει και με τα μηνύματα που του στέλνετε μέσα από τη συμπεριφορά σας και τις αλληλεπιδράσεις σας με τους άλλους.
Οι έφηβοι μαθαίνουν περισσότερα από αυτά που κάνετε παρά από αυτά που λέτε. Επομένως, είναι σημαντικό αυτά που κάνετε εσείς να συνάδουν με τις αξίες που θέλετε να τους περάσετε και με αυτά που συζητάτε μαζί τους.
Δείξτε πρόθυμοι να επικοινωνήσετε μαζί του με διάφορα μέσα. Αν ο έφηβος νιώθει καλύτερα να επικοινωνεί μαζί σας μέσω γραπτών μηνυμάτων, καλό θα ήταν να συμπεριλάβετε τη λήψη και την αποστολή γραπτών μηνυμάτων στην καθημερινή σας επικοινωνία. Απλά και μόνο στέλνοντας κάποια μηνύματα ή κάνοντας μικρές συζητήσεις μαζί τους μέσω μηνυμάτων δίνετε στον έφηβο την ασφάλεια ότι νοιάζεστε γι’ αυτόν και τον αγαπάτε.
-
Ενισχύστε την αυτοπεποίθηση του εφήβου
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι και καταστάσεις που θα δοκιμάσουν τις αντοχές των εφήβων και θα τους απογοητεύσουν. Επομένως, είναι σημαντικό να κρατάτε τη σωστή στάση, ώστε να παίρνουν τα μηνύματα που χρειάζονται από εσάς προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν ό,τι προκύψει.
Προτεραιότητα για εσάς θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση για τον έφηβο μιας υγιούς αυτοεκτίμησης. Παροτρύνετέ τον να συμμετέχει σε διάφορες δραστηριότητες και να δει ότι είναι ένας ικανός άνθρωπος που έχει πολλά πράγματα να προσφέρει στον κόσμο.
-
Στηρίξτε την ανάγκη του εφήβου να διαμορφώσει τη δική του προσωπικότητα
Είτε στον έφηβο αρέσει η μουσική ή τα αθλήματα ή οτιδήποτε άλλο, κρατήστε υποστηρικτική στάση στην προσπάθειά του να διαμορφώσει την προσωπικότητά του και να βρει τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις και τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι εσείς θα πρέπει να κάνετε ένα βήμα πίσω και να συνειδητοποιήσετε ότι αυτό που έχει να κάνει ο έφηβος στη ζωή του δεν είναι να ανταποκριθεί στα δικά σας όνειρα και προσδοκίες- ο στόχος του είναι να ακολουθήσει και να πετύχει μέχρι το σημείο που είναι δυνατό τα δικά του όνειρα, που διαμορφώνονται σε αυτή την ηλικία.
Ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με τις τέχνες, τη μόδα, την εμφάνιση, τα ενδιαφέροντα, δεν είναι ανάγκη να συμφωνείτε στα πάντα. Αφήστε τον έφηβο να βρει τον εαυτό του και να διαμορφώσει τη δική του προσωπικότητα, αρκεί να το κάνει με ασφαλή τρόπο.
-
Εφαρμόστε δίκαιη και σταθερή πειθαρχία
Οι στρατηγικές που ακολουθείτε προκειμένου να εμφυσήσετε και να εξασφαλίσετε την πειθαρχία θα πρέπει στη φάση αυτή να αλλάξει και να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ανάγκες του εφήβου. Ο ρόλος σας θα πρέπει να είναι περισσότερο αυτός του «καθοδηγητή» και όχι πια του «αφεντικού».
Αφήστε τον έφηβο να κάνει λάθη. Αλλά φροντίστε να θέτετε σαφή και σταθερά όρια. Φροντίστε να υπάρχουν για τον έφηβο συνέπειες όταν παραβαίνει τους κανόνες που έχετε θέσει.
Σκοπός δε θα πρέπει αν είναι η επιβολή τιμωρίας, αλλά το να διδάξετε την αυτοπειθαρχία ώστε ο έφηβος να είναι σε θέση να λαμβάνει σωστές αποφάσεις ακόμα και όταν δεν είστε μαζί του για να επιβάλετε το σωστό.
-
Δώστε στον έφηβο εφόδια ζωής
Επειδή ο έφηβος παίρνει καλούς βαθμούς ή έχει καλή απόδοση σε μια αθλητική δραστηριότητα δε σημαίνει και ότι είναι εφοδιασμένος με όλα όσα χρειάζεται για να γίνει ένας υπεύθυνος ενήλικας. Φροντίστε, λοιπόν, να εφοδιάσετε τον έφηβο με όλα όσα χρειάζεται ώστε να μπορεί να διαχειριστεί από τα πιο απλά μέχρι τα πιο δύσκολα καθήκοντα της ενήλικης ζωής. Από το να μαγειρεύει κάτι μόνος του για να φάει μέχρι να διαχειρίζεται οικονομικά τη ζωή του.
Συχνά λάθη που κάνουν οι γονείς εφήβων- Αποφύγετέ τα!
-
Περιμένετε το χειρότερο
Πολλοί γονείς βλέπουν το ότι τα παιδιά τους βρίσκονται στην εφηβεία ως δοκιμασία που πρέπει να περάσουν, θεωρώντας ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο από το να παρακολουθούν αβοήθητοι τα παιδιά τους να μεταμορφώνονται σε τέρατα.
Κάτι τέτοιο προδικάζει και για εσάς και για τους εφήβους ότι τα επόμενα χρόνια (της εφηβείας και της πρώτης νεανικότητας) θα είναι δυστυχισμένα και έντονα μεταξύ σας.
Το μήνυμα που δίνετε αρκετές φορές στους εφήβους είναι ότι είναι «καλοί» μόνο όταν δεν κάνουν κακά πράγματα (ναρκωτικά, να βγαίνουν με κακές παρέες, να κάνουν σεξ κ.α.)
Όμως, η αρνητική σας στάση το μόνο που μπορεί να κάνει είναι στο τέλος να γίνει αυτό που φοβάστε περισσότερο (αυτοεκπληρούμενη προφητεία). Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι έφηβοι οι γονείς των οποίων φοβόντουσαν ότι θα εμπλακούν σε επικίνδυνες δραστηριότητες, επιδίδονταν συχνότερα σε αυτή τη συμπεριφορά μέσα στον επόμενο χρόνο.
Θα ήταν πολύ βοηθητικό για τους εφήβους, λοιπόν, να έχετε θετική στάση προς τα ενδιαφέροντα και τα χόμπυ των παιδιών σας, ακόμα και αν δεν συμφωνείτε ή δεν τα καταλαβαίνετε. Έτσι, ανοίγετε ένα κανάλι επικοινωνίας μαζί τους, βρίσκετε ξανά τη αγάπη που σας είχαν όταν ήταν παιδιά και έχετε την ευκαιρία να μάθετε κάτι καινούριο τόσο για εσάς όσο και για εκείνους.
-
Διαβάζετε πολλά βιβλία σχετικά με το πώς να είστε σωστοί γονείς
Αντί να εμπιστευτούν το ένστικτό τους πολλοί γονείς ψάχνουν κατευθείανν επαγγελματική βοήθεια για το πώς να συμπεριφερθούν στο παιδί τους που διανύει την εφηβεία. Πολλές φορές φτάνουν στο σημείο να χάσουν και τον εαυτό τους προκειμένου να ακολουθήσουν όλες τις οδηγίες και να γίνουν οι «σωστοί γονείς» που διαβάζουν στα βιβλία.
Και δεν εννοώ ότι το να ενημερώνεστε και να διαβάζετε για το πώς να γίνετε καλύτεροι γονείς είναι κακό.
Τα βιβλία γίνονται πρόβλημα όταν χρησιμοποιείτε τις συμβουλές που δίνουν με τέτοιο τρόπο ώστε στο τέλος χάνετε τα έμφυτα γονεϊκά σας χαρακτηριστικά. Αν αυτά που σας προτείνονται μέσω των βιβλίων δεν ταιριάζουν με την προσωπικότητα και το γονεϊκό ρόλο που έχετε, θα καταλήξετε πολύ αγχωμένοι και δε θα εμπιστεύεστε καθόλου ούτε τον εαυτό σας σαν γονιό ούτε το παιδί σας.
Χρησιμοποιήστε κάθε είδους τέτοια πληροφόρηση με σκοπό να διευρύνετε την οπτική σας και να διαμορφώσετε κάποια άποψη πάνω σε κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα που σας απασχολεί. Μετά εμπιστευτείτε αυτό που μάθατε και αναζητήστε τι άλλο θέλετε να μάθετε για το ζήτημα αυτό. Νοιαστείτε για το τι πραγματικά θα βοηθήσει εσάς και την οικογένειά σας.
-
Δίνετε πολύ μεγάλη σημασία σε μικρά πράγματα
Ίσως να μην σας αρέσει ο τρόπος που κουρεύτηκε ο έφηβος ή τα ρούχα που φοράει. Ή θεωρείτε ότι δεν έχει πάρει αυτό που αξίζει από κάτι. Αλλά, πριν πάρετε θέση δείτε το δάσος και όχι το δέντρο.
Αν μια επιλογή του εφήβου δεν τον θέτει σε κίνδυνο, αφήστε τον να παίρνει αποφάσεις που αρμόζουν στην ηλικία του και αφήστε τον να μάθει από τις συνέπειες των πράξεών του.
Πολλοί γονείς δε θέλουν το μεγάλωμα των παιδιών τους να συνδυαστεί με πόνο, απογοήτευση ή αποτυχία και προσπαθούν να τα προστατεύσουν από αυτό. Όμως, το να προστατεύετε τους εφήβους από την αποτυχία απομακρύνει και τις ευκαιρίες να πάρουν κάποια μαθήματα ζωής.
Φυσικά και θα είστε δίπλα τους για να τους καθοδηγήσετε και για να νιώθουν ασφάλεια- είστε ακόμα γονείς τους. Αλλά αποδεχτείτε την πρόκληση να κάνετε ένα βήμα πίσω και αρκεστείτε στο να γνωστοποιήσετε στον έφηβο ότι θα είστε εκεί για αυτόν οτιδήποτε χρειαστεί.
-
Αγνοείτε τα σημαντικά
Αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας κάνει χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών μην το αγνοείτε. Ακόμα και αν είναι «απλά» αλκοόλ ή χασίς – ή ακόμα και αν σας θυμίζει τη δική σας εφηβεία- θα πρέπει να ενεργοποιηθείτε άμεσα, πριν γίνει πρόβλημα.
Τα χρόνια μεταξύ 13 και 18 ετών είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να υπάρχουν στη ζωή των παιδιών τους.
Έχετε το νου σας αν παρατηρήσετε αναίτιες αλλαγές στη συμπεριφορά του εφήβου, την εμφάνιση, την ακαδημαϊκή πορεία ή τους φίλους. Και να θυμάστε ότι δεν είναι μόνο τα παράνομα με τα οποία γίνεται κατάχρηση – συνταγογραφούμενα ή μη φάρμακα σε καθημερινή χρήση (ακόμα και για το βήχα) συμπεριλαμβάνονται.
Αν βρείτε άδεια σιρόπια για το βήχα στα σκουπίδια του εφήβου ή λείπουν φάρμακα από το φαρμακείο του σπιτιού σας χωρίς να υπάρχει κάποια εξήγηση γι’ αυτό, αν βρείτε φάρμακα που δεν έχετε ξαναδεί ή χαρτάκια για τσιγάρα ή σπίρτα είναι ενδείξεις ότι ο έφηβος κάνει κάποια χρήση ναρκωτικών.
Πάρτε τα σημάδια αυτά σοβαρά και εμπλακείτε.
-
Πάρα πολλή ή πολύ λίγη πειθαρχία
Κάποιοι γονείς νιώθοντας ότι χάνουν τον έλεγχο με τη συμπεριφορά των εφήβων, γίνονται πολύ αυστηροί ή άλλοι αποφεύγουν οποιονδήποτε διαπληκτισμό με το φόβο ότι οι έφηβοι θα απομακρυνθούν εντελώς από εκείνους.
Δε χρειάζεται να φτάσετε σε κανένα από τα δυο αυτά άκρα. Θα πρέπει να βρείτε μια ισορροπία μεταξύ της υποταγής και της ελευθερίας.
Αν δώσετε τόσο μεγάλη σημασία στην απόλυτη υπακοή, ίσως καταφέρετε ο έφηβος να κάνει αυτό που θέλετε. Αλλά ποιο θα είναι το τίμημα; Ο έφηβος δε θα αναπτύξει καθόλου τεχνικές επίλυσης προβλημάτων (δε θα έχει ποτέ πρόβλημα) και δε θα έχει ηγετικές ικανότητες (αφού όλες τις αποφάσεις τις παίρνετε εσείς για εκείνον).
Από την άλλη, και η ελευθερία δεν βοηθάει. Οι έφηβοι χρειάζονται σαφή όρια και κανόνες ώστε να μπορέσουν να εξερευνήσουν τον κόσμο.
Ως γονείς, εσείς είστε αυτοί που θα πρέπει να θέσετε τις αξίες της οικογένειάς σας και να τις μεταφέρετε στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας μέσω των λέξεων και των πράξεών σας. Με αυτόν τον τρόπο θα βοηθήσετε τα παιδιά σας να αναπτύξουν τις απαραίτητες δυνατότητες ώστε να είναι υπεύθυνα για τον εαυτό τους και να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις.
Και να θυμάστε: Η επιρροή σας είναι πολύ πιο μεγάλη από ότι νομίζετε. Πολλοί έφηβοι στη θεραπεία λένε ότι θα ήθελαν να περνούν περισσότερο χρόνο με τους γονείς τους. Φροντίστε να περνάτε χρόνο με τα παιδιά σας. Ακόμα και αν δείχνουν ότι δεν το χρειάζονται, πρέπει να ξέρουν ότι μπορούν πάντα να γυρνούν σε εσάς για να νιώσουν ασφάλεια.
Χριστίνα Πολυδώρου
Ψυχολόγος
