Φιλία: Ο στενός δεσμός που αναπτύσσεται με ένα άλλο άτομο και μας κάνει να νιώθουμε ότι έχουμε αξία και ότι μας νοιάζονται. Η παρουσία της έχει πολλή μεγάλη σημασία σε κάθε στάδιο της ζωής. Η ανάγκη του ατόμου να αγαπά και να αγαπιέται, αλλά και να ανήκει κάπου είναι βασικές για τη ύπαρξή του. Είναι άλλωστε γνωστό ότι το να έχει κανείς δυνατές και καλά δομημένες σχέσεις βελτιώνει την αυτοεκτίμηση και τη γενικότερη ευεξία του. Όσο σημαντική όμως και αν είναι η παρουσία φίλων στη ζωή κάποιου, δεν είναι πάντα εύκολο να αποκτηθεί, ειδικά όταν μιλάμε για εφήβους.
Όλοι έχουμε συναντήσει κάποιο χαρισματικό, εξωστρεφή και κοινωνικό έφηβο που έχει καλές σχέσεις με όλους και εμπλέκεται εύκολα με τους άλλους σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Όπως έχουμε συναναστραφεί και ανασφαλείς εφήβους που δυσκολεύονται πολύ στις κοινωνικές τους συναναστροφές και απομονώνονται ακόμα περισσότερο κάθε φορά που μια φιλία τους λήγει άδοξα. Αν και μεγάλο ρόλο παίζει η προσωπικότητα κάθε εφήβου στον τρόπο που σχετίζεται με τους άλλους, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι το να κάνει κανείς φιλίες είναι μια δεξιότητα που μαθαίνεται, όπως και πολλά άλλα πράγματα κατά τη διάρκεια της εφηβείας.
Έχετε δίκιο αν νομίζετε ότι είναι ευκολότερο για ένα παιδί να κάνει φίλους όταν είναι μικρότερο παρά μετά που μεγαλώνει. Όταν τα παιδιά είναι μικρά οι περισσότερες φιλίες τους εξαρτώνται και κανονίζονται σε μεγάλο βαθμό από ενήλικες. Γονείς κανονίζουν εξόδους όπου θα υπάρχουν και άλλα παιδιά και οργανώνουν τις δραστηριότητες που θα κάνουν τα παιδιά, ή κανονίζουν πάρτι όπου καλούν παιδιά που τα βάζουν να παίζουν μαζί και στο σχολείο οι νηπιαγωγοί και οι δάσκαλοι είναι αυτοί που παροτρύνουν τα παιδιά να παίζουν μαζί, να συνεργάζονται και να αναπτύσσουν σχέσεις μεταξύ τους.
Τα καλά νέα είναι ότι η σύναψη φιλιών βασίζεται σε ικανότητες και δεξιότητες που μαθαίνονται.
Καθώς τα παιδιά περνούν στη εφηβεία, οι φιλίες τους μεταβάλλονται και εξελίσσονται. Οι έφηβοι γίνονται πιο ανεξάρτητοι και κάνουν τις δικές τους επιλογές τόσο σε γενικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο φιλικών σχέσεων. Κάποιοι έφηβοι διαχειρίζονται καλά αυτή την αλλαγή, ενώ άλλοι δυσκολεύονται να κρατήσουν τις φιλίες τους και να τις εξελίξουν. Και αυτή η δυσκολία στις σχέσεις συχνά τους κάνει να μην εμπιστεύονται τους άλλους με αποτέλεσμα να νιώθουν ευάλωτοι και να δυσκολεύονται πολύ να κάνουν φιλίες.
Το καλό είναι ότι υπάρχουν κάποιες ικανότητες που μπορεί να αναπτύξει κανείς προκειμένου να γίνει πιο κοινωνικός και να είναι σε θέση να συνάπτει φιλίες ευκολότερα. Και όπως κάθε νέα ικανότητα, έτσι και αυτές που έχουν να κάνουν με την κοινωνικοποίηση, προαπαιτούν αυτογνωσία, καθοδήγηση και εξάσκηση.
Παρακάτω θα βρείτε κάποιες συμβουλές ώστε να βοηθήσετε τους εφήβους που βρίσκονται στη ζωή σας να αναπτύξουν την κοινωνικότητά τους και να νιώσουν την εμπιστοσύνη που χρειάζονται προκειμένου να συνάψουν υγιείς φιλίες.
- Ενθαρρύνετε τον έφηβο να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του. Ρωτήστε: «Τι χαρακτηριστικά νομίζεις ότι έχεις που θα έκαναν κάποιον να θέλει να γίνει φίλος σου;» Και στη συνέχεια ρωτήστε: «Τα γνωρίζουν οι άλλοι αυτά σου τα χαρακτηριστικά; Πώς δείχνεις την αξία σου; Τι είναι σημαντικό για σένα και ποιος είσαι πραγματικά;» Αντί να τους παροτρύνετε να ψάχνουν για ανθρώπους που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα, είναι πιο ουσιαστικό να τους βοηθήσετε να ξεκαθαρίσουν ποιοι είναι πραγματικά, τι έχει σημασία για αυτούς και τι φίλος θα ταίριαζε δίπλα τους.
- Υπενθυμίστε στον έφηβο ότι η οποιαδήποτε κοινωνική επαφή δεν πρόκειται να οδηγήσει απαραίτητα σε μια κολλητή φιλία. Οι έφηβοι που δυσκολεύονται να κάνουν φίλους, έχουν την τάση να αγκιστρώνονται από οποιονδήποτε δείξει το παραμικρό ενδιαφέρον για αυτούς. Συχνά μοιράζονται πολύ γρήγορα πολλές προσωπικές πληροφορίες και ζηλεύουν ή αισθάνονται ανασφάλεια όταν ο νέος τους κολλητός έχει και άλλους φίλους. Βοηθήστε τον έφηβο να κάνει διάκριση μεταξύ του συμμαθητή που κάθεται μαζί του στο θρανίο και μιλάνε για να περάσει η ώρα στο μάθημα και ενός φίλου που πραγματικά τον νοιάζεται και τον εκτιμά.
- Δείξτε στο έφηβο πώς να εμπλακεί επιτυχώς σε μια συζήτηση. Το να μένει κανείς ενεργός σε μια συζήτηση είναι κάτι που μαθαίνεται και μάλιστα δεν είναι εύκολο για όλους- ειδικά για τους εφήβους που είναι πιο εσωστρεφείς. Παροτρύνετε τον έφηβο να συμμετέχει σε μικρές καθημερινές συζητήσεις για εύκολα θέματα που τον ενδιαφέρουν, όπως η μουσική, οι εξωσχολικές δραστηριότητες ή τα μαθήματα. Βοηθήστε τον να μένει ενεργός και δείξτε του τη αρετή του να ακούει περισσότερο παρά να μιλάει.
- Δώστε στο έφηβο να καταλάβει ότι μια σύγκρουση είναι φυσιολογικό κομμάτι μιας σχέσης. Ακόμα και οι καλύτεροι φίλοι τσακώνονται. Ένας τσακωμός δε σημαίνει πάντα το τέλος μιας σχέσης. Δώστε στον έφηβο να καταλάβει πώς να διαφωνεί με υγιή τρόπο και δίκαια και να γνωρίζει πότε να κάνει πίσω σε έναν τσακωμό προκειμένου να ηρεμήσει. Ειδικά όσο έχει να κάνει με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι παρεξηγήσεις είναι πολύ πιο συχνές και μια διαφωνία μπορεί εύκολα να καταλήξει εκτός ελέγχου, θα μπορούσατε να μάθετε στον έφηβο τη αξία του να πει: « Νομίζω είμαστε όλοι αναστατωμένοι. Ας το συζητήσουμε από κοντά αύριο.»
- Φροντίστε να ξεκαθαρίσετε τις δικές σας απόψεις γύρω από το θέμα. Αν δεν σας αρέσουν οι φίλοι του εφήβου και θεωρείτε ότι οι λόγοι της διαφωνίας σας με αυτές της φιλίες ευσταθούν και μπορούν να δικαιολογηθούν με σαφή επιχειρήματα, σκεφτείτε πολύ καλά πώς να το επικοινωνήσετε στον έφηβο. Το να ξεκινήσετε μια συζήτηση λέγοντας: « Πες μου τι σου αρέσει στην παρέα σου μαζί του.» μπορεί να είναι πιο εύκολη προσέγγιση και να δεχτεί ευκολότερα ο έφηβος να το συζητήσει μαζί σας από το να πείτε: «Δε μου αρέσει αυτός. Μη βγαίνεις μαζί του.». Και αν νιώθετε έντονα την ανάγκη να κριτικάρετε κάποιον φίλο του, να είστε συγκεκριμένοι σε αυτά που θα πείτε και στις συμπεριφορές που δε σας αρέσουν. Για παράδειγμα: « Έχω παρατηρήσει ότι ακυρώνει
πράγματα που έχετε κανονίσει τελευταία στιγμή» είναι καλύτερο από το: « Δεν μου αρέσει. Είναι εγωιστής και δε σε σέβεται.» Η γνώμη σας μετράει για τον έφηβο περισσότερο από ότι σας αφήνει να πιστεύετε. Επομένως, αν παρατηρήσετε ότι κάποιος φίλος του τον εκμεταλλεύεται ή του φέρεται άσχημα είναι καλό να μιλήσετε. Αλλά φροντίστε να το κάνετε με τρόπο που θα είναι πιθανότερο να σας ακούσει. - Βοηθήστε τον έφηβο να αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις. Είναι σημαντική ανάγκη των εφήβων να συνδεθούν και να ανήκουν σε κοινωνικούς κύκλους όχι μόνο με συνομηλίκους τους, αλλά και γενικά. Φροντίστε, λοιπόν, να συνδέονται τόσο μαζί σας όσο και με άλλους ενήλικες. Όταν έχουν σταθερές και υγιείς σχέσεις στη ζωή τους, στις οποίες μπορούν να βασιστούν, τους είναι πολύ πιο εύκολο να δημιουργήσουν ισχυρές φιλίες με διάρκεια.
Βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να δώσετε τα απαραίτητα εφόδια στους εφήβους να δημιουργήσουν ισχυρές φιλίες.
Βήμα 1
Μιλήστε με τον έφηβο ώστε να διαπιστώσετε γιατί δυσκολεύεται. Φροντίστε να κρατήσετε τη συζήτηση παραγωγική και να τον παροτρύνετε να σκεφτεί τι θα μπορούσε να κάνει για να βοηθήσει τον εαυτό του. Κάντε ερωτήσεις ώστε να βρει μόνος του τους τρόπους που του ταιριάζουν για να προσεγγίσει τους άλλους. Ενθαρρύνετέ τον να προσπαθήσει τους τρόπους αυτούς. Μην πείτε τι να κάνει. Εμπνεύστε τον να σκεφτεί αυτό που ταιριάζει σε αυτόν.
Βήμα 2
Βοηθήστε τον έφηβο να κάνει πράξη αυτά που σκέφτηκε ώστε να γνωρίσει και να συνδεθεί με τους συνομήλικούς του. Θα μπορούσατε για παράδειγμα να κάνετε παιχνίδια ρόλων μέχρι ο έφηβος να βρει τον τρόπο που θα ήθελε να προσεγγίσει τους άλλους, να συστηθεί και να παραμείνει ενεργός σε μια συζήτηση. Βοηθήστε τον να αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες, ώστε να είναι φιλικός, ευγενικός και να έχει επιχειρήματα. Ταυτόχρονα, φροντίστε να έχει τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε να μην υποκύπτει στη πίεση των συνομηλίκων του όταν δε συμφωνεί να κάνει κάτι που του προτείνουν.
Βήμα 3
Παροτρύνετε τον έφηβο να κάνει νέες δραστηριότητες, προκειμένου να γνωρίσει καινούρια παιδιά (π.χ. ξένες γλώσσες, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, αθλήματα κ.α.)
Βήμα 4
Συνάψτε φιλίες με τους γονείς συνομηλίκων του ώστε να τον βοηθήσετε να αναπτύξει φιλίες. Το να προσκαλείτε τους γονείς και τους συνομήλικους σε διάφορες δραστηριότητες μπορεί να βοηθήσει τα ντροπαλά παιδιά να αλληεπιδράσουν μεταξύ τους.
Βήμα 5
Προσκαλέστε τους νέους φίλους του εφήβου στο σπίτι ώστε να βοηθήσετε τη σχέση μεταξύ τους να ωριμάσει. Ο ρόλος των γονέων είναι πολύ σημαντικός στην ανάπτυξη υγιών σχέσεων μεταξύ των παιδιών σε κάθε ηλικία. Παροτρύνετε τον έφηβο και τους φίλους του να παίρνουν μέρος σε κοινωνικές δραστηριότητες, ειδικά σε αυτές που είναι εκτός του προγράμματός του (πάρτι, εκδηλώσεις, εξόδους) και επιτρέψτε στον έφηβο να προσκαλέσει κάποιον φίλο του σε κάποια δραστηριότητα που έχει προγραμματίσει η οικογένεια (κάποια οικογενειακή έξοδο για φαγητό ή κάποια εκδρομή)
Προσέξτε:
Ενθαρρύνετε τον έφηβο να αναπτύξει υγιείς φιλίες, όχι να κάνει φίλους με παιδιά που ασκούν αρνητική και καταστροφική επίδραση πάνω του μόνο και μόνο για να είναι αποδεκτός από τους συνομήλικους και να μην είναι μόνος. Καλό θα ήταν οι φίλοι του εφήβου να μοιράζονται τις ίδιες αξίες και ενδιαφέροντα, να σέβονται τη διαφορετικότητα του καθενός, τα ενδιαφέροντα και τη διαφορετική άποψη. Υπενθυμίστε στον έφηβο ότι ο σωστός φίλος δεν πρόκειται να τον αναγκάσει να κάνει κάτι που δεν θέλει μόνο και μόνο για να ανήκει στην παρέα.
Προειδοποίηση:
Εξετάστε αν η δυσκολία του εφήβου να συνάψει φιλίες έχει προκαλέσει αλλαγή στη συμπεριφορά ή την προσωπικότητά του. Η μοναξιά και η απόρριψη είναι δυνατό να οδηγήσουν σε σοβαρότερες καταστάσεις, όπως η εφηβική κατάθλιψη, την οποία καλό θα ήταν να προλάβει κανείς.
Γράφει στο efiveia.gr η Ψυχολόγος Χριστίνα Πολυδώρου
