Πολλές φορές θα έχει συμβεί να σας ρωτήσουν τα παιδιά σας για έναν συγγενή σας που έχει προσβλητική ή περίεργη συμπεριφορά. Ίσως είναι η κατά συρροή ψεύτρα θεία σας ή o αλκοολικός θείος σας. Οι συναναστροφές με αυτά τα άτομα καλώς ή κακώς κάποιες φορές δεν μπορούν να αποφευχθούν και είναι και κάπως δύσκολο να το εξηγήσετε στα παιδιά.
Μην αμελήσετε, όμως, τις παρατηρήσεις των παιδιών για αυτούς τους συγγενείς. «Εμείς ως ενήλικες, ενδέχεται να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τα αρνητικά σχόλια, την απαισιοδοξία ή το θυμό του τοξικού περίγυρού μας, κάτι το οποίο δε συμβαίνει με τα παιδιά. Τα παιδιά δεν έχουν τις αντίστοιχες άμυνες και όλος αυτός ο αρνητισμός και η απαξίωση είναι στοιχεία που μπορούν να τα καταβάλουν και να δημιουργήσουν μέσα τους ανεπανόρθωτο κακό», προειδοποιεί η παιδοψυχολόγος, Κλαίρη Σειραδάκη.
Η οικογενειακή σύμβουλος, Denise Lang-Grant, επισημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να επικεντρωθούν στο να μη διαιωνίσουν αυτήν την εχθρότητα μέσα από την επόμενη γενιά. Ωστόσο, «κάτι τέτοιο χρειάζεται το χρόνο του για να γίνει, καθώς οι άνθρωποι δεν αλλάζουν. Πρέπει να συνεργαζόμαστε σε αυτές τις οικογενειακές συγκεντρώσεις και να αναμένουμε ότι θα είναι διαφορετικά τα πράγματα». Ενώ η η παιδοψυχολόγος, Κλαίρη Σειραδάκη συμπληρώνει ότι «η περιορισμένη συναναστροφή με τοξικούς συγγενείς, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο, θα μπορούσε να αποτελέσει μια εξαιρετική αφορμή, προκειμένου να μάθει το παιδί να κρίνει αλλά να σέβεται παράλληλα, ακόμα και την ακραία αντίληψη κάποιου, να υποστηρίζει χωρίς φόβο τη δική του άποψή ή ακόμα και να αποφεύγει να υιοθετεί τέτοιες συμπεριφορές».
Ωστόσο, εάν το παιδί αρχίζει να αισθάνεται άβολα κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας, τότε είναι καλό να αφήσετε την κατάσταση και να πάτε κάπου αλλού για λίγο. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουν τα παιδιά είναι να δείξουν ένα κατάλληλο επίπεδο σεβασμού.
Η Κλαίρη Σειραδάκη συμβουλεύει να διδάξετε στα παιδιά τρόπους με τους οποίους μπορούν να αντιμετωπίζουν τέτοιους ανθρώπους: «Σε περίπτωση που οι τοξικοί συγγενείς γκρινιάζουν για όλα, καλό θα είναι να απομακρυνθείτε από εκεί. Επιπλέον, αν σχολιάζουν αρνητικά κάποιον, καλό θα είναι να μη συμμετάσχετε σε αυτήν τη συζήτηση και κυρίως να μη δώσετε παραπάνω τροφή για σχόλια. Τέλος, δε χρειάζεται να μοιράζεστε προσωπικά ζητήματα ή να δίνετε πληροφορίες σχετικά με τη δική σας ζωή, καθώς το ο,τιδήποτε μπορεί να σχολιαστεί αρνητικά ή ακόμα και να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας».
Φυσικά, δεν είναι πάντοτε εφικτό να αποφύγουμε τους δύσκολους συγγενείς, ειδικά σε συναντήσεις και οικογενειακά τραπέζια. «Αν οι γονείς καθίσουν δίπλα σε έναν υπερ-πολιτικοποιημένο ρατσιστή παππού σε έναν γάμο, για παράδειγμα, μπορεί να είναι αδύνατον να αποφύγουν κάποιες ανεξέλεγκτες αντιδράσεις. Σε τέτοιες καταστάσεις, οι γονείς μπορούν να χρησιμοποιήσουν σκόπιμα την αντιπαράθεση για να διαμορφώσουν μία συζήτηση με σεβασμό μπροστά στα παιδιά τους. Αυτός ο τρόπος διαχείρισης της κουβέντας από τους γονείς μπορεί να αποτελέσει καλό παράδειγμα για τα παρατηρητικά παιδιά», σημειώνει η Dr. Jane McGregor, συγγραφέας και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Έρευνας για την Εμπάθεια και την Κοινωνιοπάθεια.
Αν οι γονείς επιδείξουν αμοιβαίο σεβασμό όταν υπερασπίζονται τις απόψεις τους μπροστά σε έναν ‘’αδιόρθωτο’’ συγγενή, δείχνουν στα παιδιά τους μια θετική και δυναμική μορφή επικοινωνίας που μπορούν να μιμηθούν.
Η προετοιμασία είναι το κλειδί για τους γονείς και τα παιδιά και αυτή η προετοιμασία μπορεί να απαιτήσει ακόμη και να υποδυθείτε ρόλους. Μερικές φορές τα σενάρια και οι τρόποι αντιμετώπισής τους μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν. Ωστόσο, τα παιδιά δεν πρέπει ποτέ να αναγκάζονται να δείχνουν στοργή προς ένα μέλος της οικογένειας που δε συμπαθούν. «Εάν ένα παιδί έχει αποστροφή απέναντι σε ένα συγγενικό πρόσωπο, αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη», λέει η McGregor. «Ποτέ δεν είναι σωστό να αναγκάζετε τα παιδιά να έχουν σχέσεις οποιουδήποτε είδους με άτομα που δεν συμπαθούν».
Την ίδια άποψη έχει και η παιδοψυχολόγος, Κλαίρη Σειραδάκη: «Σε περίπτωση που μετά από επανειλημμένες προσπάθειες να μην μας επηρεάζουν αρνητικά οι τοξικοί συγγενείς, δεν τα έχουμε καταφέρει, ίσως θα ήταν καλό να σκεφτούμε πως θα μπορούσαμε να τους βγάλουμε ολοκληρωτικά από τη ζωή μας. Ίσως επιβάλλεται, δηλαδή, να αφήσουμε στην άκρη τα κοινωνικά ‘’πρέπει’’ και να μην αφήσουμε αυτές τις σχέσεις να μας βλάψουν περισσότερο. Θα ήταν προτιμότερο να έχουμε δίπλα μας άτομα που μας εκτιμούν πραγματικά και κυρίως που χαίρονται με τη χαρά μας! Δεν θα πρέπει, άλλωστε, να ξεχνάμε τι πρότυπα περνάμε στα παιδιά μας σχετικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις. Αν εμείς καταπιέζουμε τον εαυτό μας να ανεχτεί και να συναναστραφεί τέτοια τοξικά άτομα, περνάμε και στα παιδιά μας το μήνυμα να συνάψουν μεθαύριο και τις ανάλογες σχέσεις».
