Η ποιότητα της επικοινωνίας σε μια σχέση μας δίνει πολλές πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σχετίζονται , επικοινωνούν τις ανάγκες τους αλλά και το βαθμό στον οποίο είναι έτοιμοι να σταθούν στο πλάι του “ συνομιλητή ” τους.
Η σχέση με τα παιδιά μας είναι μια δυναμική διαδικασία κατά την οποία καλούμαστε να ανταποκριθούμε στο εύρος των αναγκών που κάθε αναπτυξιακό στάδιο προτάσσει.
Ο γονιός είναι ένας άνθρωπος με τις δικές του ανάγκες, τα όνειρα του, τα ψυχικά τραύματα που μπορεί να φέρνει από τη δική του παιδική ηλικία που προσπαθεί να χτίσει μια υγιή σχέση με το παιδί του . Το παιδί , αποκτά αίσθηση εαυτού και σιγά σιγά γνωρίζει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του γονιού. Για το παιδί η επικοινωνία με το γονιό είναι ζωτικής σημασίας. Είναι ο μόνος τρόπος να υπάρξει από τη γέννηση δίχως να αφανιστεί από το άγχος που βιώνει όταν αποχωρίζεται τη μάνα του στη γέννα. Η αγκαλιά, η φροντίδα, το νανούρισμα , η κάλυψη των βιολογικών αναγκών που επικοινωνούνται από το βρέφος με το κλάμα και καλύπτονται άμεσα από τη μαμά, δημιουργούν τα θεμέλια ενός υγιούς δεσμού και τη βάση μιας καλής επικοινωνίας του παιδιού με το γονιό. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η επικοινωνία χτίζεται από τόσο νωρίς, από τις πρώτες ανάσες του παιδιού που μας έχει ανάγκη με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά.
Πολλές φορές , γονείς περιγράφουν ανήσυχοι την έλλειψη επικοινωνίας με τα παιδιά τους. Αναφέρουν ότι τα παιδιά αντιδρούν και στην πιο απλή ερώτηση που τους κάνουν, αρνούνται να δώσουν πληροφορίες για τους φίλους, τις βόλτες, το σχολείο ή ακόμη λένε και ψέματα. Οι γονείς νιώθουν ματαιωμένοι ενώ σταδιακά χάνουν την επαφή με τα παιδιά τους.
Από την άλλη πλευρά, ακούμε παιδιά να αναφέρουν οτι οι γονείς τους δεν τους καταλαβαίνουν, είναι υπερβολικά αυστηροί και θυμώνουν με το παραμικρό. Τότε , συχνά ακούμε τα παιδιά να ομολογούν ότι επιλέγουν να πουν ψέματα στους γονείς γιατί εκείνοι δεν τα καταλαβαίνουν .
Ποιές είναι οι ποιότητες που ενισχύουν την καλή επικοινωνία με το παιδί; Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την επικοινωνία μας και να έλθουμε πιο κοντά στο παιδί μας;
Ενσυναίσθηση
Προσπαθήστε να ακούσετε προσεχτικά το παιδί. Αν το παιδί νιώσει ότι το ακούτε χωρίς να κρίνετε τη συμπεριφορά του, θα σας μιλήσει. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν καθημερινά απαιτητικές καταστάσεις που πρέπει να τις διαχειριστούν: σχέσεις με συμμαθητές, η σχέση με τους δασκάλους, τα μαθήματα και το άγχος των επιδόσεων, οι σχέσεις με το άλλο φύλο κτλ.. Ο κόσμος έξω από το σπίτι είναι γεμάτος προκλήσεις και τα παιδιά έχουν ανάγκη να επιστρέφουν στο σπίτι και να μπορούν να εκφράσουν αυτό που έχουν βιώσει. Ακούμε προσεχτικά τα παιδιά, αποφεύγουμε να ασκήσουμε κριτική για τις επιλογές τους, δίνουμε χώρο να επικοινωνήσουν την εμπειρία τους. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά είναι δικά τους! Και θα πρέπει να μάθουν να τα λύνουν μόνα τους, κάθε επιλογή είναι μια εμπειρία και μόνο μέσα από την εμπειρία το παιδί θα μάθει τι είναι σωστό .Αν οι γονείς είναι καλοί ακροατές τότε και τα παιδιά θα μιλήσουν πιο ανοιχτά για τις εμπειρίες τους !
Αποδοχή
Η γονική αποδοχή επιδρά θετικά στην ανάπτυξη του παιδιού. Όσο πιο πολύ εκφράζετε τη γνήσια αποδοχή σας προς το παιδί, τόσο εκείνο θα ανθίζει. Ένα παιδί που κατακλύζεται από νουθεσίες, κριτική και εντολές ,σταδιακά θα αρχίσει να παραιτείται από κάθε προσπάθεια καθώς θα θεωρήσει ότι μάταια προσπαθεί. Παράλληλα, η έντονη δυσαρέσκεια που θα νιώσει από τη συστηματική κριτική θα το οδηγήσει στην απόσυρση. Το παιδί θα επιλέξει να μη συζητά πια με τους γονείς. Θα επιλέξει ακόμη να πει και ψέματα για να αποφύγει την κριτική και την απόρριψη.
Ειλικρίνεια
Πώς περιμένουμε από τα παιδιά μας να μας λένε την αλήθεια όταν εμείς επιλέγουμε κάποιες φορές να πούμε τη “μισή” αλήθεια ή να πούμε ψέματα θεωρώντας ότι το παιδί δεν θα το αντιληφθεί. Δεν έχει τόση σημασία αυτό που θα πούμε στα παιδιά όσο αυτό που θα μας δούνε να πράττουμε. Μπορούμε επι ώρες να ηθικολογούμε μιλώντας για την αξία της αλήθειας και καταδικάζοντας το ψέμα. Σημασία έχεις όμως η πράξη. Οι πράξεις του γονέα είναι ο οδηγός του παιδιού . Μικρά ψέματα που καθόλου αθώα δεν είναι ή η μισή αλήθεια , είναι χειριστικές συμπεριφορές από την πλευρά του γονιού που όχι μόνο βλάπτουν την επικοινωνία του με το παιδί αλλά προτείνουν και ένα συγκεκριμένο τρόπο για να σχετιστεί το παιδί με τους ανθρώπους. Θέλουμε να δώσουμε το μήνυμα στο παιδί ότι είναι αποδεκτό να χειρίζεται τους ανθρώπους για να πετύχει αυτό που θέλει; Είναι αυτός ένας αποδεκτός τρόπος να σχετιζόμαστε με τους ανθρώπους;
Συνέπεια
Οι πράξεις μας πρέπει να είναι συμβατές με τα λεγόμενα μας. Το παιδί μας ακούει και εμπιστεύεται αυτό που του λέμε. Δεν υποσχόμαστε/συναινούμε αν δεν σκοπεύουμε να τηρήσουμε τη συμφωνία που έχουμε κάνει με το παιδί. Αν το παιδί συστηματικά ματαιωθεί με αυτό το τρόπο, θα αποσυρθεί. Αν για κάποιο λόγο δεν μπορούμε να τηρήσουμε αυτό που έχουμε συμφωνήσει , συζητάμε και εξηγούμε στο παιδί την κατάσταση. Έχει μεγάλη αξία για το παιδί να το ενημερώσουμε και να ακούσουμε τι έχει να μας προτείνει.
Μη λεκτική επικοινωνία
Προσοχή στη μη λεκτική επικοινωνία. Η απόρριψη δεν εκφράζεται μόνο μέσα από τις λέξεις. Πολλές φορές επικοινωνούμε με ένα βλέμμα τη μη αποδοχή μας και αυτός είναι ένας τρόπος εξίσου σκληρός με τα λόγια. Μεγάλη είναι και η αξία της σωματικής επαφής. Μια αγκαλιά μπορεί να μεταδώσει στο παιδί πολλά μηνύματα.
Τα συναισθήματα του γονέα
Μιλήστε στο παιδί σας για τα συναισθήματα που σας προκαλεί μια συμπεριφορά που δεν εγκρίνετε. Αν αργεί να επιστέψει από το σχολείο αποφύγετε την απαγόρευση « μην ξαναγυρίσεις με μια ώρα καθυστέρηση» και προτιμήστε να πείτε « άργησες και ανησύχησα ότι κάτι έχεις πάθει» . Είναι πολύ πιθανό η απαγόρευση να φέρει την άρνηση. Επικοινωνήστε την ανησυχία, την κόπωση, το δισταγμό σας .Οι γονείς είναι άνθρωποι με συγκεκριμένες σωματικές, πνευματικές και ψυχικές αντοχές.
Επενδύστε στην επικοινωνία με τα παιδιά σας . Στην πραγματικότητα εκείνα την έχουν πολύ μεγάλη ανάγκη. Πάντα θα έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι είστε εκεί για να τα ακούσετε και κυρίως πάντα θα έχουν την ανάγκη να βλέπουν στα μάτια σας ότι τα αποδέχεστε …!
Κείμενο: Αλεξάνδρα Χατζησταύρου, Ψυχολόγος, Υπεύθυνη του Κέντρου για την Οικογένεια MY FAMILY NEST
