Η εμπλοκή των παιδιών με δραστηριότητες που εμπεριέχουν ένα βαθμό κινδύνου ξεκινάει από πολύ νωρίς. Τα πρώτα βήματα, το τρέξιμο, το σκαρφάλωμα, το ποδήλατο, η πάλη όλα ενέχουν έναν κίνδυνο τραυματισμού και ταυτόχρονα, όλα είναι απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξη!
Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως δεν είναι μόνο τα παιδιά που απολαμβάνουν αυτό το είδος παιχνιδιού. Τα περισσότερα νεαρά θηλαστικά έχουν τις ίδιες προτιμήσεις όταν παίζουν! Τα κατσικάκια σκαρφαλώνουν σε απότομες πλαγιές κάνοντας αδέξια άλματα προκειμένου να κάνουν την προσγείωση πιο δύσκολη, τα πιθηκάκια πηδάνε απά κλαδί σε κλαδί αρκετά μακριά από τους γονείς για να δοκιμάσουν τις ικανότητές τους, οι μικροί χιμπατζήδες κάνουν πτώσεις από ψηλά κλαδιά και πιάνονται λίγο πριν χτυπήσουν στο έδαφος, και σχεδόν όλα τα είδη των νεαρών θηλαστικών έχουν την πάλη ψηλά στις προτιμήσεις τους!
Από εξελεκτικής άποψης το ερώτημα που γεννιέται είναι γιατί να υπάρχει αυτό το είδος παιχνιδιού από τη στιγμή που μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό (αν και σπάνια, ακόμα και σοβαρό); Επιστήμονες απαντούν πως ο λόγος που εμφανίζεται στα περισσότερα είδη θηλαστικών με συνέπεια και χωρίς να εξαλείφεται είναι γιατί τα οφέλη αντισταθμίζουν τους κινδύνους. Μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες του παιχνιδιού για παράδειγμα, είναι να διδάξει στα νεαρά θηλαστικά πώς να διαχειρίζονται το φόβο τους έτσι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους της αληθινής ζωής!
Η σημασία του ριψοκίνδυνου παιχνιδιού…
Το “επικίνδυνο” και ο ελεγχόμενος φόβος που προκαλεί το ριψοκίνδυνο παιχνίδι, δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ανακαλύψουν τα όριά τους και να τα ξεπεράσουν, να μάθουν δεξιότητες ζωής, να επιτύχουν, να αποτύχουν, να δοκιμάσουν ξανά, να βρουν νέους τρόπους να κάνουν πράγματα.
Για παράδειγμα, όταν το παιδί δοκιμάσει να κάνει ποδήλατο για πρώτη φορά, μπορεί να νιώσει φόβο αλλά την ίδια στιγμή μαθαίνει να τον ξεπερνά για να επιτύχει έναν στόχο. Κατά τη διαδικασία μάθησης του ποδηλάτου, μαθαίνει ταυτόχρονα την υπομονή, την επιμονή, να μην τα παρατά.
Η διασκέδαση, η απόλαυση, ο ενθουσιασμός, η συγκίνηση, η υπερηφάνεια και η επίτευξη είναι όλα συναισθήματα που δίνουν ώθηση στα παιδιά να κάνουν πράγματα που έχουν ρίσκο και πρόκληση.
Πέρα όμως από τα παραπάνω συναισθήματα, το ριψοκίνδυνο παιχνίδι είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων, την ισορροπία, τον συντονισμό και την επίγνωση του σώματος. Τα παιδιά που δεν συμμετέχουν σε τέτοιου είδους δραστηριότητες, είναι πιο πιθανό να είναι αδέξια, να έχουν κακή ισορρόπία, να φοβούνται την κίνηση και να αισθάνονται άβολα με το σώμα τους.
Ο ρόλος των γονιών…
Αν δεν πέσει δεν θα μάθει λέγανε οι παλιοί και ως ένα βαθμό αυτό επιβεβαιώνεται στην πράξη. Όσες φορές πει ο γονιός “μη” γιατί υπάρχει κίνδυνος να συμβεί το ένα ή το άλλο, αν το παιδί δεν βιώσει μέσα από δική του εμπειρία και μάθηση τι είναι αυτός ο κίνδυνος δεν θα τον κατανοήσει ποτέ πλήρως.
Φράσεις όπως “Μη σκαρφαλώνεις… μην τρέχεις… όχι τόσο ψηλά στην κούνια…πρόσεχε παιδί μου θα πέσεις…” ακούγονται πολύ πιο συχνά σήμερα από τους γονείς από ότι παλιότερα όπου τα παιδιά έπαιζαν ελεύθερα στις γειτονιές χωρίς να υπάρχει επίβλεψη ενήλικα.
Προκειμένου να αντισταθμιστεί αυτή η διαφορά, οι σημερινοί γονείς συχνά επιλέγουν ελεγχόμενες δραστηριότητες ή φυλασσώμενους χώρους. Αυτό που δεν υπολογίζουν όμως είναι πως ο κίνδυνος τραυματισμού αντί να μειωθεί αυξάνεται. Από έρευνα που έγινε στην Αμερική βρέθηκε πως πάνω από 3.5 εκατομμύρια παιδιά τον χρόνο λαμβάνουν ιατρική βοήθεια από τραυματισμούς που συμβαίνουν στη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων.
Ειδικοί στον χώρο της παιδοψυχολογίας θέλοντας να ενθαρρύνουν το μη δομημένο παιχνίδι, τονίζουν πως η μείωση του ελεύθερου παιχνιδιού τις τελευταίες δεκαετίες, έφερε ταυτόχρονη αύξηση των παιδικών ψυχικών διαταραχών και ιδιαίτερα των συναισθηματικών διαταραχών.
Τα παιδιά είναι σχεδιασμένα από τη φυσή να αγαπούν το ρίσκο, να τολμούν, να δοκιμάζουν γιατί έτσι μαθαίνουν. Το νευρολογικό τους σύστημα αναζητά εκείνες τις αισθητηριακές πληροφορίες που χρειάζεται, και το παιδί με τη σειρά του καθορίζει το πόσο ψηλά θα πάει, το πόσο γρήγορα θα τρέξει χωρίς καν να το σκεφτεί. Πηδάει από ψηλά γιατί έτσι πρέπει να κάνει, σκαρφαλώνει ξανά και ξανά γιατί λαχταρά αυτό το αισθητηριακό ερέθισμα.
Από τα παραπάνω φαίνεται πως τα παιδιά γνωρίζουν καλύτερα από εμάς τους γονείς τις ικανότητές τους και τι πρέπει να αποφύγουν γιατί δεν είναι έτοιμα σωματικά ή συναισθηματικά να δοκιμάσουν. Ακόμα και όταν πέφτουν έξω στους υπολογισμούς τους, και η προσπάθεια καταλήξει σε πτώση ή τραυματισμό, σπάνια προκαλεί μόνιμη βλάβη σωματική ή συναισθηματική.
Οι γονείς μπορεί να νιώθουμε τρόμο όταν βλέπουμε τα παιδιά μας να κάνουν κάτι ριψοκίνδυνο αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως αυτή η φάση είναι ένα ουσιαστικό μέρος της ανάπτυξής τους. Επιτρέποντας την ανάληψη ενός λογικού βαθμού κινδύνου, τα παιδιά μαθαίνουν να ξεπερνούν φυσικές προκλήσεις και ταυτόχρονα ενισχύουν τις αισθήσεις τους.
Επομένως την επόμενη φορά που θα δούμε το μικρό μας να δοκιμάζει κάτι ριψοκίνδυνο, ας αξιολογήσουμε το κατά πόσο ο κίνδυνος αντισταθμίζει τα οφέλη και ας θυμηθούμε πως αυτή η εμπειρία είναι που θα το κάνει τελικά πιο ασφαλές και προσεκτικό!
