Γονεϊκές συμπεριφορές που κάνουν τεράστια διαφορά στη ζωή ενός παιδιού
Γράφει η Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Νευροψυχολόγος
Βοηθήστε τα να νιώσουν ασφαλή:
- Σε κάθε ηλικία, προσφέρετε ένα οικογενειακό περιβάλλον σιγουριάς, σταθερότητας και ασφάλειας.
- Σε κάθε ηλικία, αφήστε το παιδί να ζήσει τη ζωή του και επιτρέψτε του να κάνει τις δικές του επιλογές, πάντα σε συνάρτηση με το εξελικτικό του στάδιο.
Καλλιεργήστε από νωρίς την έννοια του είμαστε μία δεμένη οικογένεια: γιορτάστε μαζί γενέθλια, γιορτές, αλλά και επετείους, δημιουργήστε την αίσθηση ότι ανήκετε σε ένα σύνολο μέσα από οικογενειακές φωτογραφίες, βίντεο, κλπ.
Σεβαστείτε τον ιδιωτικό χώρο του παιδιού όπως επιθυμείτε και αυτό να σέβεται τον δικό σας.
Μη τσακώνεστε με τον/τη σύζυγο μπροστά στα παιδιά. Τα παιδιά νιώθουν ανασφάλεια και ότι απειλούνται όταν οι γονείς καυγαδίζουν. Επιπλέον, με αυτή τη στάση σας διδάσκετε στα παιδιά ότι λύνουμε τις διαφορές με τσακωμούς. Δώστε το καλό παράδειγμα δείχνοντας εμπράκτως ότι οι γονείς μπορεί να διαφωνούν και να λύνουν τις διαφορές τους με ηρεμία.
Καθώς μεγαλώνει το παιδί, αφήστε του χώρο να κάνει τις δικές του επιλογές: ίσως δεν ακολουθήσει το δικό σας επάγγελμα, ούτε τη συμβουλή σας. Στηρίξτετο σε αυτό που το ίδιο θα διαλέξει.
Μη δείχνετε προτίμηση σε κάποιο από τα παιδιά σας. Στους καυγάδες κρατήστε στάση ουδετερότητας και δικαιοσύνης. Στην αγάπη, προσφέρετέ την απλόχεραστο κάθε παιδί.
Βοηθήστε το παιδί σας να μάθει να διερευνά τις επιλογές του, να έχει επίγνωση των συνεπειών του και να μπορεί να διαλέξει και να ζήσει με τις επιλογές του.
Πρόγραμμα και καθημερινή ρουτίνα:
Ειδικά στις μικρές ηλικίες είναι σημαντικό να υπάρχει πρόγραμμα, ωράριο και όρια, όπως τι ώρα πάει για ύπνο, ποια είναι η ώρα του μπάνιου, πόσο γλυκό επιτρέπεται, κλπ. Με την οριοθέτηση τα παιδιά αισθάνονται ασφάλεια στον μικρόκοσμό τους και νιώθουν ότι οι γονείς τους τα αγαπούν και τα φροντίζουν. Μπορεί να επαναστατούν κατά καιρούς στα όρια αυτά, ωστόσο αυτό συμβαίνει επειδή θέλουν να τεστάρουν αν ο γονιός εννοεί αυτά που λέει και αν πράγματι είναι σταθερός, βράχος ακλόνητος (γιατί αν είναι έτσι στα μικρά ζητήματα, το παιδί αντιλαμβάνεται ότι έτσι θα είναι ο γονιός και στα πιο μεγάλα)
Διδάξτε στο παιδί από νωρίς τις έννοιες σωστό/λάθος, αποδεκτό/απαράδεκτο, ηθικό/ανήθικο. Χρησιμοποιήστε το θρησκευτικό πλαίσιο, αν πιστεύετε, αν όχι, μπορείτε να τοποθετηθείτε στο ευρύτερο πλαίσιο της πνευματικότητας και αξιών.
Υιοθετήστε υγιεινό τρόπο ζωής: σωστές διατροφικές συνήθειες, χορταστικός ύπνος, άθληση, εξάσκηση στο μυαλό.
- Μην επιβάλετε κάτι αυθαίρετα, δώστε στο παιδί επιλογές να διαλέξει ανάμεσα από δύο καλές επιλογές φαγητό.
- Μην απαγορεύετε τίποτα, δώστε μικρότερες μερίδες ή σε πιο αραιά διαστήματα.
- Προσοχή στο χειρισμό: αν απαγορεύετε το κάθε τι ανθυγιεινό και διαρκώς δίνετε εξηγήσεις και διαλέξεις για τα υγιεινά/ανθυγιεινά, μπορεί (α) το παιδί να αρχίσει να το επιθυμεί ακόμα περισσότερο και να σκαρφιστεί τρόπους να το αποκτήσει ή (β) μπορεί το παιδί να αρχίσει να αισθάνεται πολύ άσχημα για τον εαυτό του και να πέσει με τα μούτρα στα ανθυγιεινά. Προφανώς και τα δύο είναι πολύ χειρότερα από το να δίνετε εξαρχής μετρημένες επιλογές σε λογικά πλαίσια.
- Οι καλές διατροφικές συνήθειες αρχίζουν από μικρή ηλικία. Μη δίνετε για ανταμοιβή γλυκά, μη συνδέετε την ευχαρίστηση αποκλειστικά με το φαγητό.
- Σε πολύ μικρή ηλικία ξεκινήστε με υγιεινά σνακ, ώστε το παιδί να τα συνηθίσει. Παρόλο που αργότερα θα αναζητήσει να δοκιμάσει και ανθυγιεινά σνακ, θα έχει ήδη κατακτήσει μια σωστή διατροφική συνήθεια στην οποία θα επανέλθει. Μη διδάσκετε στο παιδί “τελείωσε ότι έχεις στο πιάτο σου”: δημιουργεί κακή στάση απέναντι στο φαγητό αργότερα.
Δώστε στο παιδί αυτονομία ανάλογα με την ηλικία του. Μην κάνετε αυτά που το ίδιο είναι ικανό να κάνει μόνα του.
Επιτρέψτε στο παιδί να έχει διαφορετικές εμπειρίες, να μάθει από τα λάθη του, να εξασκηθεί σε ‘δύσκολες’ καταστάσεις. Διδάξτε του τις συνέπειες, καλές/κακές των πράξεών του, αφήστε το να διαλέξει. Με την παρουσία σας, βοηθήστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές και να μεγιστοποιηθούν οι θετικές συνέπειες των επιλογών που κάνει το παιδί σας. Με αυτό τον τρόπο καλλιεργείτε την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τι είναι καλή επιλογή για το ίδιο, ώστε αργότερα να μάθει να την κάνει αυτόνομα. Έτσι μαθαίνετε στο παιδί να παίρνει σωστές αποφάσεις αλλά και να αντιμετωπίζει τα προβλήματα ως καταστάσεις που επιλύνονται, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο για όταν φτάσει στην εφηβεία.
Αφιερώστε χρόνο στα παιδιά σας και να τα αγαπάτε με όλη σας την καρδιά.
Δώστε χρόνο στο κάθε παιδί χωριστά και προσπαθήστε να μοιράσετε ισόποσα το χρόνο σας στα παιδιά σας.
Μάθετε να ακούτε με προσοχή και σεβασμό αυτά που έχει να σας πει το παιδί σας. Μη βιάζεστε να το διορθώσετε, να πείτε τη γνώμη σας ή να βγάλετε συμπεράσματα. Απλώς ακούστε.
Να είστε με το μέρος του παιδιού σας και να πιστεύετε στις δυνατότητές του με όλη σας την καρδιά.
Μη ξεχνάτε πόσο σημαντικό είναι για το παιδί σας να εμφανίζεστε στις σχολικές εκδηλώσεις και στα κοινωνικά γεγονότα της τάξης του.
Όπως μου είχε πει πριν χρόνια η καθηγήτρια μου στο Harvard όταν έκανα τη μεταδιδακτορική μου εκπαίδευση, και δεν είχα ακόμα παιδιά όπως εκείνη, “στη δουλειά κανένας δε θα το θυμάται έλειψες από κάποια συνάντηση, όμως αν δεν πας στη θεατρική παράσταση του παιδιού σου, θα το θυμάται μια ζωή”.
