Η λογοπεδικός Χαρά Καραμήτσου γράφει για την αναχώρηση των εφήβων από το σπίτι και τις ψυχολογικές επιπτώσεις στους γονείς, οι οποίοι επιχειρούν με υποκατάστατα να γεμίσουν το κενό μιας ολόκληρης ζωής.
Το κρατάς σφιχτά στην παλάμη σου και ξαφνικά… χτυπά το κουδούνι του σχολείου και σου φεύγει. Είναι η πρώτη του μέρα στο σχολείο. Το ίδιο αίσθημα απώλειας και τώρα που πέρασε στη σχολή του -ή πια ως οικονομικός μετανάστης- και ήρθε η ώρα να φύγει από το σπίτι. Το ίδιο κενό, η ίδια γλυκόπικρη γεύση του αποχωρισμού από το παιδί σου. Αφιερωμένο σε όλους εμάς τους γονείς που φύγανε τα παιδιά μας, οι χαϊδεμένες και λατρεμένες συνέχειες της ζωής μας. Αλλα μακριά στο εξωτερικό, άλλα κοντά, μα ταυτόχρονα και τόσο μακριά! Και τώρα τι κάνουμε; Πώς γεμίζει το κενό μιας ολόκληρης ζωής;
Πώς ξεπερνάς τις συνήθειες; Πώς μπαίνεις στο άδειο του δωμάτιο; Αν κι εσείς βιώνετε αισθήματα θλίψης, πόνου -πολλές φορές και κατάθλιψης-, τότε υποφέρετε από το σύνδρομο της άδειας φωλιάς. Το σύνδρομο αυτό συνδέεται με κάθε μορφή αναχώρησης του παιδιού από το σπίτι, είτε για σπουδές, είτε γιατί παντρεύτηκε, είτε για εργασία στο εξωτερικό κ.λπ. Οι μητέρες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην εμφάνιση αυτών των συμπτωμάτων -όχι ότι οι πατέρες δεν υποφέρουν- επειδή η ζωή τους σε αυτή την ηλικία είναι συνυφασμένη και με σωματικές μεταβολές, οι οποίες συνδέονται με την εμμηνόπαυση και τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες των μεσήλικων γονέων για φροντίδα.
Συμπτώματα και αιτίες
Εάν αισθάνεστε βαθιά λύπη, κενό, μοναξιά και απέραντη θλίψη, εάν έχετε συχνά τη διάθεση να περνάτε τον χρόνο σας στο δωμάτιο του παιδιού σας για να το νιώθετε πιο κοντά σας, να ξέρετε ότι όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι φυσιολογικές. Αν όμως αυτές οι αντιδράσεις γίνονται υπερβολικές και διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, εάν θεωρείτε ότι η περίοδος όπου ήσασταν χρήσιμη στα παιδιά σας έχει τελειώσει και πλέον νιώθετε ότι δεν μπορείτε να χειριστείτε την καθημερινότητά σας, τότε πρέπει να συμβουλευτείτε ειδικό. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται πολλοί είναι ότι το σύνδρομο της άδειας φωλιάς ξεκινά ουσιαστικά στα πρώτα εφηβικά χρόνια του παιδιού. Τότε που γίνονται ανεξάρτητα και σιγά-σιγά παίρνουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον τους. Τότε που αρχίζουν να μας λείπουν τα παιδιά που… κάποτε είχαμε! Τότε που ξεκινούν να δημιουργούν νέες φιλίες και να βγαίνουν έξω.
Κι εμείς, από τη μεριά μας, ανησυχούμε τόσο πολύ και για τόσα πολλά: για το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, συζητήσεις ατελείωτες μαζί τους για να κρατήσουμε τις πόρτες της επικοινωνίας ανοιχτές, αλλά και για να σεβαστούμε την προσωπική τους ζωή. Οσο όμως κι αν θέλουμε να μας εκμυστηρεύονται τα πάντα, είναι γεγονός ότι κάποια πράγματα μας τα αποκρύπτουν. Και το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να γνωρίζουν ότι είμαστε δίπλα τους ό,τι κι αν συμβαίνει.
Οι έρευνες αναφέρουν ότι η ποιότητα της σχέσης και ο βαθμός της «επένδυσης» που έχει δομηθεί μεταξύ γονιών και παιδιών με τα χρόνια επηρεάζουν σημαντικά την ψυχική υγεία και των δύο πλευρών. Οι γονείς, δηλαδή, αποκτούν τα μέγιστα ψυχολογικά οφέλη κατά τη μετάβαση στο σύνδρομο της άδειας φωλιάς όταν έχουν αναπτύξει και διατηρήσει καλές σχέσεις με το παιδί τους. Από την άλλη πλευρά, υπερβολική εχθρότητα, συγκρούσεις σχέσεων και αποστασιοποίηση μειώνουν τις πιθανότητες ομαλής εισόδου σε αυτή τη φάση.
Μη μεταφέρετε το πρόβλημά σας στα παιδιά σας
Είναι πολύ σημαντικό αν βιώνετε το σύνδρομο της άδειας φωλιάς, να μην το εξωτερικεύετε στα παιδιά σας, ούτε άμεσα ούτε έμμεσα. Να ξέρετε ότι οι κεραίες τους είναι πολύ οξυμένες όσον αφορά τις επιπτώσεις σε εσάς από την αναχώρησή τους και αμέσως θα αντιληφθούν το πρόβλημα. Κάτι τέτοιο θα τους δημιουργήσει αντιπαραγωγικές ενοχές με άμεσες επιπτώσεις στη διάθεσή τους για μελέτη, αλλά κυρίως στην προσπάθειά τους για προσαρμογή στο νέο τους περιβάλλον.
Και τώρα τι κάνουμε;
Σκεφτήκατε -μέσα στη θλίψη σας- ότι αυτή η περίοδος είναι ίσως μια αφορμή για μια νέα αρχή για εσάς; Σας πέρασε από το μυαλό ότι είναι και μια περίοδος στη ζωή σας που θα πρέπει να σας κάνει περήφανους για «μια δουλειά τόσο καλά καμωμένη»;
Πόσες φορές δεν είπατε στον εαυτό σας «ίσως όταν τα παιδιά μεγαλώσουν», αναφερόμενοι σε κάτι που θα θέλατε να κάνετε; Τώρα, λοιπόν, ήρθε η ώρα να πραγματώσετε κάποιες από αυτές τις επιθυμίες σας. Για μερικούς ίσως είναι η ώρα να ξεκινήσουν μια δραστηριότητα που πάντα ήθελαν αλλά δεν είχαν τον χρόνο, για άλλους να βρουν μια επαγγελματική απασχόληση, για κάποιους να ασχοληθούν με τη ζωγραφική, το γράψιμο, το γυμναστήριο ή με κάποιο άλλο χόμπι – τώρα πλέον έχουν τον διαθέσιμο χρόνο.
Και για τους περισσότερους να αναθερμάνουν τη σχέση με τον/τη σύζυγο που οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας πιθανόν να την έθεσαν σε δεύτερη μοίρα.
Συμβουλές για την περίοδο όπου φεύγουν τα παιδιά
■ Μην επιτρέψετε στο σύνδρομο της άδειας φωλιάς να πληγώσει τον γάμο σας.
■ Συζητήστε με τον οικογενειακό σας σύμβουλο ή έναν ειδικό αν λόγω του συνδρόμου ο γάμος σας εμφανίζει δείγματα αποξένωσης, απομόνωσης και αρνητισμού.
■ Συνειδητοποιήστε ότι θα βιώσετε τον πόνο του αποχωρισμού και οι δύο. Οι πατέρες πολλές φορές δείχνουν να μετανιώνουν για πράγματα που δεν έκαναν με το παιδί τους ή για τον χρόνο που δεν του διέθεσαν.
■ Κάντε μια λίστα με πράγματα που θα θέλατε να κάνετε και δεν είχατε τον χρόνο.
■ Μη βιάζεστε να βρείτε σύντομα νέες δραστηριότητες ή να κάνετε ταξίδια. Εχετε πολύ χρόνο.
■ Περιορίστε τα τηλέφωνα ή τις επισκέψεις στα παιδιά σας.
■ Πρέπει να καταλάβετε ότι είναι πλέον ενήλικες και θα πρέπει να σεβαστείτε την ιδιωτική τους ζωή.
■ Μην τα πιέζετε να σας επισκέπτονται συχνά εάν δεν θέλουν ή στις διακοπές τους.
■ Μην ξεχνάτε ότι ανοίγεται μπροστά τους μια θαυμάσια καινούρια ζωή και πρέπει να τη γευτούν.
■ Ορίστε από κοινού τις ημερομηνίες όπου θα θέλατε να συναντιέστε.
■ Αναζητήστε τους παλιούς σας φίλους για στήριξη.
■ Κάντε πράγματα μαζί με τον/τη σύντροφό σας που κάνατε παλιά, π.χ. εξόδους, εκδρομές, κοινά χόμπι κ.λπ.
■ Οταν αισθάνεστε την ανάγκη, επικοινωνήστε με mail, τηλέφωνο και φυσικά μέσα από προγράμματα βιντεοκλήσεων και φωνητικών κλήσεων όπως το Skype.
■ Το εδάφιο του Εκκλησιαστή 3:4 είναι ιδιαίτερα χρήσιμο και παρακαλώ να το ενστερνιστείτε: «Είναι η ώρα για κλάματα αλλά και για γέλια, είναι η ώρα για πένθος αλλά και για χορούς».
Ας είναι, λοιπόν, τώρα η ώρα για γέλια και για χορούς!
Της Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
charakaramitsou@ath.forthnet.gr
