Καθημερινά κάθε παιδί καλείται να ενσωματωθεί και να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και τις υποχρεώσεις του, τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι. Το σχολείο και η οικογένεια αποτελούν δύο διαφορετικά συστήματα, τα οποία στοχεύουν στη διαπαιδαγώγηση και την κοινωνικοποίηση του παιδιού. Καθένα από τα δύο αυτά συστήματα κατέχει καίριο ρόλο και η συνεργασία τους θεωρείται πολύτιμη.
Η οικογένεια και οι αξίες που αυτή μεταλαμπαδεύει στο παιδί συντελούν στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Η σχέση και η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους γονείς και το παιδί, τα μοτίβα και οι τρόποι επικοινωνίας που αναπτύσσονται, οι γονεϊκές αντιλήψεις και οι πρακτικές συμβάλλουν σημαντικά στην κοινωνικό-συναισθηματική εξέλιξή του. Συνεπώς, κάθε παιδί κουβαλά μαζί του τις αρχές, τις ιδέες και τις αντιλήψεις για τη ζωή και τους συνανθρώπους του, δεχόμενο επιρροές από το περιβάλλον που μεγάλωσε και εκπαιδεύτηκε.
Το σχολείο, από την πλευρά του, συνιστά το πρώτο σημαντικό κοινωνικό πλαίσιο εκτός οικογένειας, με το οποίο έρχεται το παιδί σε επαφή. Έργο των εκπαιδευτικών αποτελεί η ανάπτυξη γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, καθώς μέσα στο σχολείο το παιδί αποκτά γνώσεις, εκπαιδεύεται στα όρια και τους κανόνες και μαθαίνει να συνυπάρχει και να συνεργάζεται με συνομηλίκους, αλλά και ενήλικες.
Πολύ συχνά συμβαίνει καθένα από τα δύο αυτά πλαίσια να αναλαμβάνει το δικό του ρόλο, εστιάζοντας από την πλευρά της η οικογένεια στις βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες και το σχολείο στις γνωστικές και ακαδημαϊκές δεξιότητες. Αυτός ο διαχωρισμός ωστόσο κλείνει παρά ανοίγει το διάλογο που είναι απαραίτητος προκειμένου να καλυφθούν πολύπλευρα οι ανάγκες κάθε παιδιού. Ποια είναι όμως τα οφέλη αυτής της συνεργασίας και πώς θα μπορούσε αυτή να λάβει χώρα στην πράξη;
Οφέλη Συνεργασίας Σχολείου και Οικογένειας
Η δημιουργία μιας σχέσης συνεργασίας και ανοιχτής επικοινωνίας ανάμεσα στην οικογένεια και το σχολείο δίνει το έναυσμα για διάλογο και μοίρασμα που λειτουργεί διευκολυντικά και για τις δύο πλευρές. Για παράδειγμα, η ενημέρωση του γονέα για κάποια σημαντική αλλαγή της οικογένειας (θάνατος, διαζύγιο, μετακόμιση κ.α.) μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη για την κατανόηση μιας συμπεριφοράς ενός παιδιού και την κατάλληλη πλαισίωσή του από τον εκπαιδευτικό. Αντίστοιχα, η ενημέρωση του γονέα για μία συμπεριφορά στο σχολείο μπορεί να προσφέρει γόνιμες πληροφορίες στο γονέα για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το παιδί εκτός σπιτιού.
Η συνεργασία μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη διευκόλυνση της εκπαιδευτικής και κοινωνικό-συναισθηματικής εξέλιξης ενός παιδιού. Οι γονείς, παρόλο που μπορεί να μην είναι εκπαιδευτικοί, καλούνται να αναλάβουν καθημερινά το ρόλο του παιδαγωγού, καθώς παρέχουν γνωστικά ερεθίσματα στα παιδιά τους, τους διδάσκουν διάφορα πράγματα, συμμετέχουν σε δραστηριότητες που καλλιεργούν τις γνωστικές τους δεξιότητες και βοηθάνε τα παιδιά στα μαθήματα, διευκολύνοντας στη μαθησιακή διαδικασία. Οι εκπαιδευτικοί, από την άλλη πλευρά, εκτός από την ενίσχυση των γνωστικών δεξιοτήτων λειτουργούν ως πρότυπα για τους μαθητές, τους μεταδίδουν σημαντικές αρχές και αξίες και διευκολύνουν τις κοινωνικές τους σχέσεις και την ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον.
Εφόσον αρχικά καταστεί κατανοητή η σημασία και το νόημα αυτής της συνεργασίας, θα δημιουργηθεί ο χώρος για μοίρασμα, τόσο των δυσκολιών όσο και των θετικών συναισθημάτων. Άλλωστε, η έγκαιρη ενημέρωση και ο εποικοδομητικός διάλογος αποτελούν τους θεμέλιους λίθους στην πρόληψη και αντιμετώπιση των δυσκολιών και προβλημάτων.
Στη σχετική βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί αρκετά οφέλη που αποκομίζουν τα παιδιά από μια τέτοια συνεργασία.
Τα σημαντικότερα από αυτά παρουσιάζονται παρακάτω:
● Ανάπτυξη θετικής στάσης και αντίληψης ως προς το σχολείο
● Επίδειξη θετικότερων συμπεριφορών
● Βελτίωση της σχολικής επίδοσης και των γνωστικών δεξιοτήτων του παιδιού
● Ανάπτυξη της θετικής αυτοεικόνας
● Αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης, στοιχεία τα οποία ευνοούν τον πειραματισμό και τη μάθηση.
Τρόποι επίτευξης συνεργασίας
Κομβικής σημασίας στην ανάπτυξη και διατήρηση μιας καλής σχέσης με το σχολείο είναι η γονεϊκή εμπλοκή στην εκπαιδευτική διαδικασία και σε δραστηριότητες του σχολείου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με ποικίλους τρόπους.
Ενδεικτικά προτείνονται οι ακόλουθοι:
● Εποπτεία και υποστήριξη της μελέτης του παιδιού
● Συμμετοχή στις συναντήσεις με τους εκπαιδευτικούς
● Συμμετοχή σε σχολικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις
● Συμμετοχή σε Συλλόγους γονέων και επικοινωνία με άλλους γονείς
● Διοργάνωση οικογενειακών εκδηλώσεων σε κοινοτικό πλαίσιο με στόχο την επαφή εκπαιδευτικών και γονέων
● Ενημέρωση για τις δραστηριότητες εντός τάξης
● Ενίσχυση της επικοινωνίας γονέων και εκπαιδευτικών (τηλεφωνική επικοινωνία, τετράδιο επικοινωνίας).
Από την πλευρά των εκπαιδευτικών αντίστοιχα προτείνονται οι παρακάτω τρόποι, με τους οποίους μπορεί να διευκολυνθεί η ανάπτυξη και διατήρηση μιας στενής σχέσης συνεργασίας με τους γονείς:
● Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για τη σημασία και τα οφέλη της συνεργασίας, καθώς και για τις στρατηγικές διευκόλυνσης της επικοινωνίας.
● Συχνή επικοινωνία με στόχο την ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης και ασφάλειας.
● Πρόσκληση γονέων σε δραστηριότητες εντός του σχολείου ανάλογα με τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά τους.
● Αποφυγή επίρριψης ευθυνών ή υιοθέτηση κριτικής στάσης για αποτυχίες ή αρνητικά συμβάντα του παιδιού.
● Επικοινωνία και αναφορά των θετικών συμβάντων και επιτευγμάτων του παιδιού.
Συχνά μπορεί να παρατηρηθεί ένα χάσμα μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών σε ότι αφορά τις πεποιθήσεις και τις αξίες σχετικά με τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και την εκπαίδευσή τους. Αυτό μπορεί να δυσκολεύει την εύρεση κοινών στόχων και να μεταφέρει στα παιδιά ένα διπλό μήνυμα σχετικά με θέματα συμπεριφοράς και επίδοσης των παιδιών. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δε θα έπρεπε να λειτουργεί ως εμπόδιο αλλά ως αφορμή για ένα γόνιμο διάλογο που ενισχύει την ενσωμάτωση της διαφορετικότητας, κάτι το οποίο αποτελεί το ζητούμενο και για τους ίδιους τους μαθητές.
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο στόχος δεν είναι πάντοτε η συμφωνία και η επικράτηση μιας οδού ως μονόδρομος, αλλά η εύρεση εναλλακτικών, ο προβληματισμός και η ανταλλαγή πληροφοριών και ο σχεδιασμός από κοινού λύσεων και προτάσεων, οι οποίες ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών, των εκπαιδευτικών και των γονέων.
